bacru
-ba'u-
x_1 eldiras buŝe/diras/parolas [pervoĉe faras sonon] x_2
[ankaŭ: voĉi; ne necese implicas komunikon aŭ aŭdanton; ('diri' ĝenerale estas cusku)]; (Vidu ankaŭ: krixa, cusku, casnu, tavla, voksa, pinka.)
badna
x_1 estas banano/bananarbo [frukto/planto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ"grute".
badri
-dri-
x_1 estas malĝoja/malgaja/trista/depremita pri x_2 (abstraktaĵo)
Vidu ankaŭ {klaku}, {gleki}, {betri}, {cinmo}, {junri}.
bajra
-baj-
x_1 kuras sur supraĵo x_2 per membroj x_3 kun irmaniero x_4
Vidu ankaŭ {cadzu}, {klama}, {litru}, {stapa}, {plipe}, {cpare}.
bakfu
-baf-
x_1 estas pako/fasko [formo] da x_2 ligitaj per x_3
Vidu ankaŭ {daski}, {dakli}, {tanxe}.
bakni
-bak-
x_1 estas bovo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {danlu}.
bakri
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kreto el fonto x_2 en formo x_3
Vidu ankaŭ {pinsi}, {blabi}, {jilka}.
baktu
x_1 estas sitelo/profunda, solida ujo kun larĝa supro, enhavanta x_2-on, el materialo x_3
Vidu ankaŭ {botpi}, {patxu}, {tansi}, {lante}, {lanka}.
balji
x_1 estas bulbo [korpoparto] de planto/speco x_2; [metafore: ronda, elŝvelinta]
Vidu ankaŭ {punli}, {batke}.
balni
x_1 estas balkono/breto de konstruaĵo/strukturo x_2
Vidu ankaŭ {kajna}.
balre
-ba'e-
x_1 estas klingo de ilo/armilo x_2
Vidu ankaŭ {dakfu}, {tunta}, {tutci}, {guska}, {kinli}, {katna}.
balvi
-bav-
x_1 estas en la estonteco de/post x_2 en tempo-sinsekvo; x_1 estas posta; x_2 estas antaŭa
Ankaŭ: sekvaĵo, sekvi, sukcedi, okazi poste; nur tempo-ordo (uzu lidne alie); aorista en tio, ke x_1 povas tempe interkovri x_2-on dum ĝi etendiĝas posten; neaorista estonteco (= {cfabalvi}); (defaŭlto x_2 estas la spaco-tempa referenco, do:) x_1 okazos. Vidu ankaŭ {lidne}, {cabna}, {purci}, {farna}.
bancu
-bac-
x_1 superas/estas trans/preter/pli malproksime ol limo x_2 de x_3 en kvalito/kvanto x_4 (ka/ni)
Je la alia flanko de limo, sed ne nepre rekte 'trans' ĝi nek je la plej mallonga supozebla distanco (per ragve); ankaŭ ne limigita al spaca pozicio. Vidu ankaŭ {dukse}, {ragve}, {zmadu}, {kuspe}.
bandu
-bad-
x_1 (okazo) defendas/protektas x_2-on (objekto/stato) de minaco/danĝero x_3 (okazo)
Ankaŭ: sekurigi; x_1 fortenas/rezistas x_3-on; protekta kovrilo/ŝirmilo (= {badgai}). Vidu ankaŭ {ckape}, {fanta}, {fapro}, {marbi}, {rivbi}, {zunti}, {snura}, {binra}, {lunbe}, {pulji}.
banfi
x_1 estas amfibio de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {danlu}, {respa}.
bangu
-ban-
-bau-
x_1 estas lingvo/dialekto uzata de x_2 por esprimi/komuniki x_3-on (si'o/du'u, ne citaĵo)
Vidu ankaŭ {tance}, {cusku}, ve {tavla}, {valsi}, {gerna}, {jufra}, {natmi}, {slaka}.
banli
-bal-
-ba'i-
x_1 estas grandioza/bonega/majesta en eco x_2 (ka) laŭ normo x_3
Indikas subjektivan grandecon, kompare kun la objektiva normo implica por barda; (sinonimoj, eble bezonantaj tanru:) eksterordinara, glora, impresa, inspira, speciala, eminenta, splenda, impona (ĉiuj ĝenerale zabna); terura (mabla). Vidu ankaŭ {barda}, {nobli}, se {sinma}, {pluja}, {misno}, {vajni}, {fasnu}, {cizra}, {traji}, {mutce}, se {manci}.
banro
-ba'o-
x_1 kreskas/etendiĝas [pliiĝanta evoluo] en grandecon/formon x_2 disde x_3
Ankaŭ: leviĝi, evolui; x_1 pligrandiĝas/pliiĝas. Vidu ankaŭ {farvi}, {zenba}, {jmina}, {barda}, {makcu}, {ferti}.
banxa
-bax-
x_1 estas banko posedita de/en banka sistemo x_2 kun banka(j) funkcio(j) x_3 (okazo)
Vidu ankaŭ {sorcu}, {zarci}, {canja}, {kagni}.
banzu
-baz-
x_1 (objekto) sufiĉas por celo x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {dukse}, {claxu}, {nitcu}, {ricfu}, {curmi}.
bapli
-bap-
-bai-
x_1 [forto] (ka) devigas ke okazo x_2 okazu; x_1 determinas ke eco x_2 evidentiĝu
Ankaŭ: igi; implicas sukceson. Vidu ankaŭ {fanta}, {rinju}, {jimte}, {jitro}, {rinka}, {krinu}, {zukte}, {randa}, {danre}, cmavo {bai}, {marxa}, {tinsa}, {xarnu}.
barda
-bra-
x_1 estas granda laŭ eco/dimensio(j) x_2 (ka) kompare kun normo x_3
Vidu ankaŭ {banli}, {clani}, {ganra}, {condi}, {plana}, {cmalu}, {rotsu}, {banro}, {xanto}.
bargu
-bag-
x_1 formas arkon/kurbon super/ĉirkaŭ x_2 el materialo x_3
x_2 ne nepre estas objekto, sed povas esti punkto aŭ volumeno. Vidu ankaŭ {cripu}, {kruvi}, {korcu}, {condi}.
barja
x_1 estas taverno/drinkejo prezentante x_2-on al klientaro x_3
Vidu ankaŭ {gusta}, {birje}, {jikru}, {sanmi}, {vanju}, {xotli}, {ckafi}, se {pinxe}.
barna
-ba'a-
x_1 estas marko(j)/makulo(j) sur x_2 el materialo x_3
Ba'armo'a por aranĝo de markoj. Vidu ankaŭ {sinxa}, {pixra}, se {ciska}, se {prina}.
bartu
-bar-
x_1 estas ekster x_2
Vidu ankaŭ {jibni}, {nenri}, {sruri}, {lamji}, {korbi}, {calku}, {vasru}.
basna
x_1 emfazas/akcentas/substrekas/elstarigas x_2-on per (ago) x_3
Ankaŭ: diri forte. Vidu ankaŭ {pandi}.
basti
-bas-
x_1 anstataŭas x_2-on en cirkonstanco x_3; x_1 estas anstataŭulo/anstataŭaĵo/surogato
Ankaŭ: x_1 interŝanĝas lokojn kun x_2. Vidu ankaŭ cmavo {ba'i}, {binra}.
batci
-bat-
x_1 mordas/pinĉas x_2-on je specifa loko x_3 per x_4
Tramordi (= {ka'arbatci}, {batygre}); pinĉi (= {cinzybatci}). Vidu ankaŭ {denci}, {jgalu}, {guska}, {citka}.
batke
x_1 estas butono/tubero/[tenilo] sur objekto x_2, kun celo x_3, el materialo x_4
Vidu ankaŭ {jadni}, {balji}, {punji}, {jgari}, {lasna}.
bavmi
x_1 estas kvanto da hordeo [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
baxso
x_1 montras malaj-indonezian komunan lingvon/kulturon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {meljo}, {bindo}.
bebna
-beb-
x_1 estas stulta/malsaĝa/malsprita en okazo/ago/eco [stultaĵo] (ka) x_2; x_1 estas stultulo
Vidu ankaŭ {fenki}, {xajmi}, {prije}, {fliba}.
bemro
-bem-
-be'o-
x_1 montras nordamerikan kulturon/naciecon/geografion laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {merko}, {kadno}, {xispo}, {mexno}.
bende
-bed-
-be'e-
x_1 estas bando/teamo/orkestro/aro da homoj x_2 kun ĉefo/direktoro/estro x_3 organizita por celo x_4
(x_1 estas kolektivaĵo; x_2 estas aro komplete specifita); Ankaŭ: orkestro (= {zgibe'e}, {balzgibe'e}); x_3 direktisto; komerco, ne nepre korporaciigita (=cajbe'e, venbe'e). Vidu ankaŭ {gunma}, {girzu}, {dansu}, {jatna}, {jitro}, {kagni}, {kamni}, {minde}, {ralju}, {cecmu}, {gidva}.
bengo
-beg-
x_1 montras bengalan/bangladeŝan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xindo}.
benji
-bej-
-be'i-
x_1 sendas/transigas/transdonas/transmetas x_2-on al ricevanto x_3 el origino/deveno x_4 pere de x_5
Aliproprigado el deveno ne estas implicita. x_5 portilo. Vidu ankaŭ {muvdu}, {dunda}, {mrilu}, {nirna}, {xruti}, {cradi}, {tivni}, {preja}, {cmavobe'i}, {bevri}, {mrilu}, {tcana}.
bersa
-bes-
-be'a-
x_1 estas filo de patro/patrino/gepatroj x_2 [ne nepre biologiaj]
Vidu ankaŭ {verba}, {nanla}, {nakni}, {nanmu}, {patfu}, {mamta}, {bruna}, {rirni}, {rorci}, {panzi}, {tixnu}.
berti
-ber-
x_1 estas norde de [poluso laŭ dekstramana regulo] x_2 laŭ referenckadro x_3
Vidu ankaŭ {snanu}, {stici}, {stuna}, {farna}.
besna
-ben-
x_1 estas (la) cerbo [korpoparto] de x_2; [metafore: inteligento, mensa kontrolo]
Vidu ankaŭ {menli}, {stedu}, {rango}, {pensi}.
betfu
-bef-
-be'u-
x_1 estas (la) abdomeno/ventro [korpoparto] de x_2; [metafore: meza parto]
Ankaŭ: stomako (= {djaruntyrango}), digesta aparato (= {befctirango}, {befctirangyci'e}). Vidu ankaŭ {cutne}, {livga}, {canti}.
betri
-bet-
x_1 estas tragedia/katastrofa/ruiniga por x_2
Vidu ankaŭ {badri}, {xlali}, {morsi}, {binra}.
bevri
-bev-
-bei-
x_1 portas/trenas/transportas ŝarĝon/kargon x_2 al x_3 de x_4 tra vojo x_5; x_1 estas portisto
Aliproprigo el x_2 al x_3 estas implicita. Vidu ankaŭ {marce}, {muvdu}, {benji}, {klama}.
bidju
x_1 estas bido/globeto [formo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {bolci}, {canre}, {lakse}, {dirgo}.
bifce
-bic-
x_1 estas abelo/vespo/krabro de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cinki}, {sfani}, {lakse}.
bikla
-bik-
x_1 agas kiel vipo/faras klakon/krakon [subita fortega movo]
Vidu ankaŭ {skori}, {darxi}.
bilga
-big-
x_1 devas esti/fari x_2-on laŭ normo/akordo x_3
Ankaŭ: x_3 referenckadro. Vidu ankaŭ {zifre}, {fuzme}.
bilma
-bi'a-
x_1 estas malsana kun simptomoj x_2 pro malsano x_3
Vidu ankaŭ {kanro}, {mikce}, {spita}, {senci}, {kafke}, {binra}.
bilni
-bil-
x_1 estas militeca/regimenta/forte organizita/preparita de sistemo x_2 por celo x_3
Ankaŭ: paramilita; soldato en laa plej vasta senco - ne limigita al tiuj preparitaj/organizitaj kiel parto de armeo por defendi ŝtaton (= {bilpre}). Vidu ankaŭ jenmi por milita {forto}, {sonci}, {ganzu}, {pulji}.
bindo
-bid-
x_1 montras indonezian kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {bindo}, {meljo}, {baxso}.
binra
x_1 asekuras/garantias/kompensas homon x_2 kontraŭ danĝero x_3 (okazo) provizante x_4-on (okazo)
Ankaŭ: x_3 perdo; vendi/aĉeti asekuron (= {binryve'u}), premiumo (= binrydi'a, aŭ binryvelve'u). Vidu ankaŭ {bandu}, {cirko}, {betri}, {basti}, {bilma}.
binxo
-bix-
-bi'o-
x_1 iĝas/fariĝas/transformiĝas en x_2-on sub kondiĉoj x_3
Rezulta, ne nepre kaŭza ŝanĝiĝo. (kp. cenba por nerezulta, galfi por kaŭza, stika por nerezulta, nekaŭza ŝanĝiĝo; zasni)
birje
x_1 konsistas el/enhavas/estas kvanto da biero/elo farita el x_2
Vidu ankaŭ {pinxe}, {barja}, {jikru}, {vanju}, {xalka}, {fusra}.
birka
-bir-
x_1 estas brako [korpoparto] de x_2; [metafore: branĉo kun forto]
Ankaŭ: kubuto (= {bircidni}), pojno (= {xanterjo'e}), alpendaĵo (sed jimca, rebla preferindaj). Vidu ankaŭ {jimca}, {janco}, {xance}, {rebla}.
birti
-bit-
x_1 estas certa/senduba/konvinkita ke x_2 veras
Vidu ankaŭ {jetnu}, {jinvi}, {krici}, {djuno}, {senpi}, {sruma}.
bisli
-bis-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el glacio [frostigita kristalo] de konsisto/materialo x_2
Konsisto inkluzivanta x_2-on, kiu ne nepre estas kompleta konsisto. Vidu ankaŭ {kunra}, {runme}, {lenku}, {krili}, {bratu}, {snime}, {carvi}.
bitmu
-bim-
-bi'u-
x_1 estas muro/barilo apartiganta x_2-on kaj x_3-on (neordigitaj) de/en strukturo x_4
Vidu ankaŭ {jbini}, {sepli}, {fendi}, {canko}, {drudi}, {kumfa}, {loldi}, {senta}, {snuji}, {pagre}, {gacri}, {kuspe}, {marbi}, {vorme}.
blabi
-lab-
x_1 estas blanka/tre hela [koloradjektivo]
Palaj formoj de aliaj koloroj estas kunmetaĵoj kun blanka; ekz. rozkolora (= {labyxu'e}, {xunblabi}) (dum kandi uziĝas por pala = malbrila, manko de intenso). Vidu ankaŭ {skari}, {xekri}, {grusi}, {kandi}, {manku}, {carmi}, {bakri}, {blanu}, {bunre}, {cicna}, {crino}, {narju}, {nukni}, {pelxu}, {xunre}, {zirpu}.
blaci
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el vitro de konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {kabri}.
blanu
-bla-
x_1 estas blua [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {zirpu}, {kandi}, {carmi}, {cicna}.
bliku
-bli-
x_1 estas bloko [3-dimensia formo] el materialo x_2, surfacoj/flankoj/lateroj x_3
x_3 (edroj/lateroj/facoj/surfacoj) inkluzivu nombron, grandon, kaj formon; ankaŭ multedro (= pitybli kun plataj/ebenaj lateroj/surfacoj). regula multedro (= {kubybli}, {blikubli}), briko (= {kitybli}); Vidu ankaŭ {tapla}, {kubli}, {tanbo}, {canlu}, {kojna}, {sefta}, {bolci}, {kurfa}, {tarmi}.
blolo [experimental]
x_1 estas ananaso/ano de genro Ananas de specio/variaĵo x_2
bloti
-lot-
-blo-
-lo'i-
x_1 estas boato/ŝipo [veturilo] por porti x_2-on, pelita de x_3
Vidu ankaŭ {falnu}, {fulta}, {marce}, {jatna}, {sabnu}.
bolci
-bol-
-boi-
x_1 estas pilko/sfero/globo [formo] el materialo x_2; x_1 estas spherical objekto [farita el x_2]
Ankaŭ: ronda. Vidu ankaŭ {bliku}, {cukla}, {bidju}, {gunro}.
bongu
-bog-
-bo'u-
x_1 estas osto/eburo [korpoparto], plenumanta funkcion x_2 en korpo x_3; [metafore: kalcio]
x_2 verŝajne estas abstraktaĵo: ĝi povas esti strukturo/subteno por iu korpoparto, sed ankaŭ aliaj kiel la timpano; la unua povas esprimiĝi kiel (tu'a le<korpoparto>); kartilago (= {ranbo'u}), skeleto (= {bogygreku}). Vidu ankaŭ {greku}, {denci}, {jirna}, {sarji}.
botpi
-bot-
-bo'i-
x_1 estas botelo/poto/urno/flakono/fermebla ujo por x_2, el materialo x_3 kun kovrilo x_4
Vidu ankaŭ {baktu}, {lante}, {patxu}, {tansi}, {tanxe}, {vasru}, {gacri}.
boxfo
-bof-
-bo'o-
x_1 estas folio/tuko/litkovrilo/tapiŝo [2-dimensia formo fleksebla en 3 d.] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {plita}, {cinje}, {polje}, {slasi}, {tinci}.
boxna
-bon-
-bo'a-
x_1 estas ondo [perioda formo] en medio x_2, formo x_3, ondolongo x_4, frekvenco x_5
Vidu ankaŭ {slilu}, {dikni}, {cinje}, {polje}, {morna}, {canre}.
bradi
x_1 estas malamiko/oponanto/kontraŭulo de x_2 en barakto x_3
Vidu ankaŭ {damba}, {jamna}, {darlu}, {pendo}, {fapro}, {gunta}, {sarji}, {jivna}, {jinga}.
bratu
x_1 estas hajlo/neĝpluvo/solida precipitaĵo de materialo/konsisto enhavanta x_2-on
ĉi tio estas la substanco, ne la ago aŭ maniero de ĝia falo, kiu estas carvi. Vidu ankaŭ {carvi}, {snime}, {bisli}, {tcima}.
brazo
-raz-
x_1 montras brazilan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {porto}, {ketco}.
bredi
-red-
-bre-
x_1 estas preta por x_2 (okazo)
Vidu ankaŭ {spaji}, {jukpa}.
bridi
-bri-
x_1 (du'u) estas predikato kun rilato x_2 inter argumentoj (sinsekvo/aro) x_3
Ankaŭ: x_3 estas rilataj per rilato x_2 (= terbri por reordigitaj lokoj). (x_3 estas aro komplete specifita); Vidu ankaŭ {sumti}, {fancu}.
brife
-bif-
-bi'e-
x_1 estas brizo/zefiro/vento el direkto x_2 kun rapido x_3; x_1 blovas el x_2
Vidu ankaŭ {tcima}.
briju
-bij-
x_1 estas oficejo/laborejo de laboristo x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {jibri}, {gunka}.
brito
-rit-
x_1 montras britan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {glico}, {skoto}, {merko}, {ropno}.
broda
-rod-
1a asignebla predikata varianto (kunteksto determinas la argumentostrukturon)
Vidu ankaŭ cmavo {bu'a}.
brode
-bo'e-
2a asignebla predikata varianto (kunteksto determinas la argumentostrukturon)
brodi
3a asignebla predikata varianto (kunteksto determinas la argumentostrukturon)
brodo
4a asignebla predikata varianto (kunteksto determinas la argumentostrukturon)
brodu
5a asignebla predikata varianto (kunteksto determinas la argumentostrukturon)
bruna
-bun-
-bu'a-
x_1 estas frato de x_2 laŭ ligilo/normo/gepatro(j) x_3; [ne nepre biologiaj]
Vidu ankaŭ {mensi}, {tunba}, {tamne}, {famti}, {bersa}.
budjo
-buj-
-bu'o-
x_1 apartenas al la budhisma kulturo/religio/etoso laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {latna}, {lijda}.
bukpu
-buk-
-bu'u-
x_1 estas kvanto da tolo/ŝtofo/teksaĵo de tipo/materialo x_2
Vidu ankaŭ {mapni}, {matli}, {sunla}, {slasi}, {silka}.
bumru
-bum-
x_1 estas nebula/kovrita de vaporo de likvo x_2
Vidu ankaŭ {djacu}, {carvi}, {danmo}, {lunsa}, {tcima}, {gapci}.
bunda
-bud-
x_1 estas x_2 (defaŭlte 1) lokaj unuoj de pezo [ne-metra], normo x_3, subunuoj [ekz. uncoj] x_4
(pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {grake}, {junta}, {tilju}, {rupnu}, {fepni}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {kramu}.
bunre
-bur-
-bu'e-
x_1 estas bruna/tankolora [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}.
burcu
-bru-
x_1 estas broso/peniko por celo x_2 (okazo) kun haroj/fadenoj x_3
Vidu ankaŭ {komcu}, {pinsi}.
burna
x_1 estas embarasita/agitita/ĝenata/malkomforta pri/sub kondiĉoj x_2 (abstraktaĵo)
Vidu ankaŭ {cinmo}.
cabna
-cab-
x_1 estas nuna je/dum/samtempa kun x_2
(defaŭlte x_2 estas la nuno, rezultante en:) x_1 okazas nun; nur tempa rilato, samtempeco ne signifas ke unu okazo ne etendiĝas en la pasintecon aŭ ontecon de la alia. Vidu ankaŭ {zvati}, {balvi}, {purci}, cmavo {ca}, cmavo {ca'a}.
cabra
-ca'a-
x_1 estas aparato/mehhanismo/ekipaĵo por funkcio x_2 kontrolata/[lanĉita] de x_3 (aganto)
Formon determinas funkcio; ne implicas aŭtomatan agon - bezonas eksteran aganton/lanĉanton (minji povas esti zmiku cabra se ĝi bezonas eksteran aganton por lanĉi aŭ regi la funkciojn kiujn ĝi plenumas aŭtomate). (kp. tutci, minji, finti; girzu, ganzu por organiza aparato, pilno)
cacra
x_1 daŭras x_2 horojn (defaŭlte 1 horo) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {junla}, {mentu}, {snidu}, {tcika}, {temci}.
cadzu
-dzu-
x_1 piediras/marŝas/paŝas sur supraĵo x_2 per membroj x_3
Vidu ankaŭ {stapa}, {bajra}, {klama}, {litru}.
cafne
-caf-
x_1 (okazo) ofte/kutime okazas/reokazas/ripetiĝas laŭ normo x_2
(kp. rirci, fadni, kampu, rapli, krefu, lakne, cmavon piso'iroi kaj similajn kunmetaĵojn)
cakla
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el ĉokolado/kakao
Vidu ankaŭ {ckafi}.
calku
-cak-
x_1 estas ŝelo [malmola, protekta kovrilo] ĉirkaŭ x_2 farita el x_3
Vidu ankaŭ {pilka}, {skapi}, {gacri}, {bartu}.
canci
x_1 malaperas el loko x_2; x_1 ne plu estas observata je x_2 per sensoj x_3
Ankaŭ: foriri (unu senco). Vidu ankaŭ {cliva}, {ganse}, {zgana}, {lebna}, {vimcu}.
cando
-cad-
x_1 estas kvieta/senmova/neokupata/nefunkcianta/neaktiva/ripozanta
Vidu ankaŭ {surla}.
cange
-cag-
x_1 estas bieno ĉe x_2, kulturata de x_3, fleganta/produktanta x_4-on; (adjektivo:) x_1 estas agra
Agrokulturado, ne limigita al plantaj kultivoj. Vidu ankaŭ {purdi}, {nurma}, {ferti}, {foldi}, {xarju}.
canja
-caj-
x_1 interŝangas varon x_2 kontraŭ x_3 kun x_4; x_1, x_4 estas komercisto/negocisto
Ankaŭ: (adjektive:) x_1, x_2, x_4 estas komercaj (pli bone esprimebla per ka canja, kamcanja). x_2/x_3 povas esti specifa objekto, varo (amaso), okazo (eble servo) aŭ kvalito; pedante, pri objektoj/varoj, tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= posycanja por neambigua {semantiko}); (kp. dunda, friti, vecnu, zarci, jdini, pleji, jdima, jerna, kargu; vidu noton ĉe jdima pri distingo inter kosto/prezo/valoro, banxa, cirko, dunda, janta, kargu, prali, sfasa, zivle)
canko
-ca'o-
x_1 estas fenestro/portalo/malfermaĵo en muro/konstruaĵo/strukturo x_2
Vidu ankaŭ {vorme}, {bitmu}, {ganlo}, {murta}, {pagre}, {kevna}, {jvinu}, {kalri}, {kuspe}.
canlu
-cal-
-ca'u-
x_1 estas spaco/volumeno/regiono [almenaŭ-3-dimensia etendaĵo] okupita de x_2
Ankaŭ: okupi (= {selca'u}). Vidu ankaŭ {kensa}, {bliku}, {kumfa}, {kevna}, {kunti}, {tubnu}, {dekpu}.
canpa
-cna-
x_1 estas ŝovelilo/fosilo/ŝpato/plugilo [klinga fosa ilo] por fosi x_2-on
Vidu ankaŭ {kakpa}, {guska}, {tutci}.
canre
-can-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sablo el fonto x_2 de konsisto enhavanta x_3-on
Vidu ankaŭ {bidju}, {rokci}, {zalvi}, {boxna}.
canti
x_1 estas (la) intesto/internaĵoj/digesta sistemo [korpoparto] de x_2
Metafore: proceda nodo. Vidu ankaŭ {betfu}.
carce
x_1 estas ĉaro/kaleŝo/vagono [rada veturilo] por porti x_2-on, pelita de x_3
Vidu ankaŭ {karce}, {xislu}, {marce}, {matra}.
carmi
-cam-
-cai-
x_1 estas intensa/brila/saturita en eco (ka) x_2 laŭ ricevo/mezuro de observanto x_3
Brila (gusycai aŭ camgu'i); en koloroj, pliigita saturado (malo: kandi). Vidu ankaŭ {denmi}, {gusni}, {kandi}, {ruble}, {skari}, {tilju}, {tsali}, {mutce}, {blabi}, {blanu}, {bunre}, {cicna}, {crino}, {grusi}, {narju}, {nukni}, {pelxu}, {xekri}, {xunre}, {zirpu}.
carna
-car-
x_1 turniĝas/rotacias/ruliĝas/volviĝas ĉirkaŭ akso x_2 laŭ direkto x_3
Ankaŭ: rivolui (= {jincarna}). Vidu ankaŭ {gunro}, {jendu}.
cartu
-cat-
x_1 estas mapo/karto/diagramo de/pri x_2 montrante aranĝon/informojn x_3
Vidu ankaŭ {platu}.
carvi
-cav-
x_1 pluvas/verŝiĝas/[precipitiĝas] al x_2 el x_3; x_1 estas precipitato [ne limigita al 'pluvo']
Vidu ankaŭ {bratu}, {dilnu}, {santa}, {snime}, {tcima}, {bisli}, {bumru}.
casnu
-snu-
x_1 (kutime kolektivaĵo, sed individuo/jo'u eblaj) diskutas/parolas pri temo x_2
Ankaŭ: babili, konversacii. Vidu ankaŭ {bacru}, {cusku}, {darlu}, {tavla}.
catke
-ca'e-
x_1 [aganto] shovas/puŝas x_2-on je loko x_3
Movi per puŝo/ŝovo (= {ca'ermuvgau}). Vidu ankaŭ danre por neagenta {forto}, {lacpu}.
catlu
-cta-
x_1 rigardas/ekzamenas/inspektas x_2-on
Ankaŭ: trarigardi (= {grecta}, {ravycta}, {bacycta}). Vidu ankaŭ {jvinu}, {minra}, {simlu}, {viska}, {lanli}, {zgana}, {setca}, {viska}.
catni
-ca'i-
x_1 havas aŭtoritaton/estas oficialulo super afero/sfero/homoj x_2 bazitan sur x_3
Vidu ankaŭ {turni}, {tutra}, {krati}, cmavo {ca'i}, {jaspu}, {pulji}.
catra
x_1 (aganto) mortigas/buĉas/murdas x_2-on per ago/metodo x_3
Vidu ankaŭ {morsi}, {xarci}.
caxno
-cax-
x_1 estas malprofunda laŭ direkto/eco x_2 disde referenca punkto x_3 laŭ normo x_4
Vidu ankaŭ {condi}, {tordu}, {jarki}, {cinla}, {cmalu}, {jarki}, {jmifa}.
cecla
-cel-
-ce'a-
x_1 lanĉas/pafas pafaĵon/ĵetaĵon x_2, pelita de x_3
Ankaŭ: x_1 estas pafilo/lanĉilo/ĵetilo/kanono; ĵeti (pli ĝenerala ol renro en tio, ke pelo ne nepre estas interna al x_1). Vidu ankaŭ {renro}, {danti}, {jakne}, {jbama}, {spoja}.
cecmu
-cem-
-ce'u-
x_1 estas komunumo/kolonio de organismoj x_2
Vidu ankaŭ {bende}, {kulnu}, {natmi}, {tcadu}, {jecta}, {girzu}.
cedra
x_1 estas epoko/erao karakterizita de x_2 (okazo/eco/intervalo/ideo)
(intervalo x_2 estu la difinaj limoj; se temas pri nur karakteriza periodo, oni esprimu la naturon de la intervalon per abstrakta bridi, aŭ la intervalon oni marku per tu'a; x_2 ankaŭ povas esti karakterizaj objektoj aŭ praktikoj de la epoko, se markita per tu'a); Vidu ankaŭ {ranji}, {temci}, {citsi}.
cenba
-cne-
x_1 varias/ŝanĝiĝas laŭ eco/kvanto x_2 (ka/ni) en kvanto/grado x_3 sub kondiĉoj x_4
Nerezulta, ne nepre kaŭza ŝanĝiĝo. (kp. cenba kiu estas nerezulta, galfi kiu estas rezulta kaj kaŭza, stika kiu estas nerezulta kaj kaŭza; stodi, zasni, binxo)
cendo [experimental]
x_1 apartenas al la ŝintoa kulturo/religio/etoso laŭ aspekto x_2
censa
-ces-
x_1 estas sankta por homo/popolo/kulturo/religio/kulto/grupo x_2
(kp. cevni, krici, latna, prŭi, lijda, sinma)
centi
-cen-
x_1 estas centono [1/100; 1x_10**-2] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto, xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
cerda
-ced-
x_1 heredas x_2-on (objekto/kvalito) de x_3 laŭ regulo x_4
Pedante, heredo de objekto estu sumti-levado (tu'a se estas neabstraktaĵo en x_2) el heredo de loka ponse la objekto - la posedo de la objekto (=posycerda, posyselcerda por neambigua semantiko). Vidu ankaŭ {jgina}.
cerni
-cer-
x_1 estas mateno [de sunleviĝo ĝis post loka kutima komenco de laboro] de tago x_2 en loko x_3
ĉi tiu mateno (= {cabdeicerni}); morgaŭa mateno (= {bavlamcerni}); hieraŭa mateno (= {prulamcerni}, {prulamdeicerni}). Vidu ankaŭ {vanci}, {murse}, {tcika}.
certu
-cre-
x_1 estas spertulo/profesiulo pri x_2 (okazo/ago) laŭ normo x_3
Ankaŭ: kompetenta, lerta. Vidu ankaŭ {djuno}, {stati}, {kakne}.
cevni
-cev-
-cei-
x_1 estas (la) dio de popolo/religio x_2 reganta super x_3 [sfero]; x_1 estas dia
Vidu ankaŭ {censa}, {krici}, {lijda}, {malsi}.
cfari
-cfa-
x_1 [stato/okazo/procedo] komenciĝas/ekokazas; (netransitiva verbo)
Vidu ankaŭ {sisti}, {krasi}, {fanmo}.
cfika
-fik-
-fi'a-
x_1 estas fikcio pri temo/intrigo x_2/sub convencio x_2 de aŭtoro x_3
Ankaŭ: mensogo, malveraĵo. Vidu ankaŭ {cukta}, {lisri}, {prosa}, {fatci}, {jitfa}, {jetnu}, {xanri}.
cfila
-cfi-
x_1 (eco - ka) estas makulo/difekto sur x_2 kaŭzanta x_3
Vidu ankaŭ {cikre}, {srera}, {fenra}, {fliba}, {prane}.
cfine
x_1 estas kojno [formo/ilo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {tutci}.
cfipu
-fi'u-
x_1 (okazo/stato) konfuzas/perpleksigas x_2-on [observanto] pro [konfuza] eco x_3 (ka)
Vidu ankaŭ {pluja}, {cfipu}, {zunti}.
ciblu
-blu-
x_1 estas sango/vivfluido de organismo x_2
Vidu ankaŭ {risna}, {flecu}.
cicna
x_1 estas bluverda/turkiskolora [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {crino}, {blanu}.
cidja
-dja-
x_1 estas nutraĵo/manĝaĵo por x_2; x_1 nutras x_2-on; x_1 estas manĝebla por x_2
Vidu ankaŭ {citka}, {nitcu}, {pinxe}, {xagji}, {cpina}.
cidni
-cid-
x_1 estas genuo/kubuto/fingrartiko [korpoparto] de membro x_2 de korpo x_3
Metafore: abrupta kurbo. Vidu ankaŭ {korcu}, {jarco}, {jganu}.
cidro
-dro-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el hidrogeno (H); [metafore: malpeza, flamigebla]
Vidu ankaŭ {gapci}, {xukmi}.
cifnu
-cif-
x_1 estas bebo/infano [ekde senhelpa ĝis junaĝo/nematura] de speco x_2
Ankaŭ: infaneca. Vidu ankaŭ {makcu}, {verba}.
cigla
-cig-
x_1 estas glando [korpoparto] sekrecianta x_2-on, de korpo x_3; x_2 estas secrecio de x_1
Sekrecio (= {selcigla}). Vidu ankaŭ {vikmi}, {xasne}.
cikna
-cik-
(adjektivo:) x_1 estas vigla/maldorma/konscia
Vidu ankaŭ {sanji}, {sipna}, {tatpi}.
cikre
x_1 riparas/plibonigas x_2-on por uzo x_3
Riparo povas esti nekompleta, riparante nur unu el la eblaj uzoj de x_2, do x_3. Vidu ankaŭ {cfila}, {spofu}.
ciksi
-cki-
x_1 (homo) klarigas x_2-on (okazo/stato/eco) al x_3 per klarigo x_4 (du'u)
Klarigo x_4 estas subkuŝanta mekanismo/detaloj/celo/metodo por x_2 (= velcki por reordigitaj {lokoj}), ĝenerale supozita ne memevidenta; metafora uzo kun la kaŭzaj rilatoj (t.e. jalge, mukti, krinu, rinka, nibli, zukte) estas ebla, sed la ne-memevidenteco, kaj la ekzisto de klariganto kun vidpunkto igas ĉi tiun vorton ne simpla esprimo de kaŭzo. Vidu ankaŭ {cipra}, {danfu}, {jalge}, {jinvi}, {krinu}, {mukti}, {nabmi}, {preti}, {rinka}, {sidbo}, {zukte}, {tavla}.
cilce
-cic-
(adjektivo:) x_1 estas sovaĝa
Malsovaĝa, dresita (= {tolcilce}). Vidu ankaŭ {pinfu}, {panpi}, {tarti}.
cilmo
-cim-
x_1 estas malseka /humida kun likvaĵo x_2
Vidu ankaŭ {litki}, {lunsa}, {sudga}.
cilre
-cli-
x_1 lernas x_2-on (du'u) pri temo x_3 el fonto x_4 (obj./okazo) per metodo x_5 (okazo/procedo)
Vidu ankaŭ {ctuca}, {tadni}, {djuno}, {ckule}.
cilta
-cil-
x_1 estas fadeno/filamento/drato/fibro [formo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {fenso}, {nivji}, {skori}, {silka}.
cimde
x_1 (eco - ka) estas dimensio de spaco/objekto x_2 laŭ regulo/modelo x_3
Vidu ankaŭ {morna}, {ckilu}, {merli}, {manri}.
cimni
x_1 estas senlima/senfina/eterna laŭ eco/dimensio x_2, je grado x_3 (kvanto)/de tipo x_3
Ankaŭ: porĉiama, eterno, (= {cimnytei}), eterna (= cimnyteikai aŭ temcimni). Vidu ankaŭ {vitno}, {renvi}, {munje}, {fanmo}, {sisti}.
cinba
x_1 (aganto) kisas x_2-on je loko x_3
Vidu ankaŭ {ctebi}.
cindu
x_1 estas kverko, arbo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {tricu}.
cinfo
x_1 estas leono de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {mlatu}.
cinje
-cij-
x_1 estas sulketo/ĉifaĵo/faldo [formo] in x_2
Vidu ankaŭ {korcu}, {polje}, {boxfo}, {boxna}.
cinki
x_1 estas insekto/artropodo de speco x_2; [cimo/skarabo]
Vidu ankaŭ {civla}, {danlu}, {jalra}, {jukni}, {manti}, {sfani}, {toldi}, {bifce}.
cinla
x_1 estas maldika laŭ direkto x_2 laŭ normo x_3; [mallonga laŭ la plej malgranda dimensio]
Vidu ankaŭ {rotsu}, {jarki}, {tordu}, {cmalu}, {caxno}, {plana}, {jarki}.
cinmo
-cni-
x_1 sentas emocion x_2 (ka) pri x_3; x_1 emociiĝas pri x_3 kun emocio x_2; x_3 estigas emocion x_2 en x_1
Ankaŭ: humoro (= {nuncni}). Vidu ankaŭ cmavo {ci'o}, {cumla}, {jilra}, {nelci}, {xendo}, {ckeji}, {cortu}, {jgira}, {kecti}, {kufra}, {manci}, {prami}, {steba}, {zungi}, {badri}, {burna}, {gleki}.
cinri
-ci'i-
x_1 (abstraktaĵo) interesas x_2-on; x_2 interesiĝas pri x_1
Uzu tu'a en x_1 por nespecifa intereso pri objekto; interesiĝi (= {selci'i}). Vidu ankaŭ {zdile}, {kucli}, {manci}, {kurji}.
cinse
-cin-
x_1 en ago/stato x_2 montras seksecon/genro/seksa orientiĝo x_3 (ka) laŭ normo x_4
Ankaŭ: x_1 amindumas/flirtas; x_3 povus esti ka <sekso aŭ rolo>, ka <allogiĝo al iu sekso>, aŭ ka <tipo de ago>, ktp.; (adjektivo:) x_1 estas seksa; x_1 amindumita de x_2 (=cinfriti, cinjikca). Vidu ankaŭ {gletu}, {pinji}, {plibu}, {vibna}, {vlagi}.
cinta
x_1 [materialo] estas farbo de pigmento/aktiva substanco x_2, en bazo de x_3
Vidu ankaŭ {pixra}, {skari}.
cinza
x_1 estas prenilo/manĝvergo/tenajlo/pinĉilo [ilo/korpoparto] por x_2 por pinĉi x_3-on
Vidu ankaŭ {tutci}.
cipni
-cpi-
x_1 estas birdo de speco x_2
Vidu ankaŭ {datka}, {gunse}, {jipci}, {nalci}, {pimlu}, {vofli}, {xruki}, {danlu}.
cipra
-cip-
x_1 (procedo/okazo) estas testo/provo pri eco/stato x_2 al subjekto x_3 (individuo/aro/kolektivaĵo)
Ankaŭ: ekzameno , validigo; (aro en x_3 devas esti komplete specifita). Vidu ankaŭ {ciksi}, {troci}, {jarco}, {pajni}, {saske}.
cirko
-cri-
x_1 perdas homon/aĵon x_2 je/proksime de x_3; x_1 perdas econ/trajton x_2 sub condiĉoj/situacio x_3
x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo (malofta por cirko), aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {po'ecri}, posyselcri por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {facki}, {ralte}, {sisku}, {claxu}, {jinga}, {pleji}, {canja}, {sfasa}, {dapma}, {binra}, {mipri}.
cirla
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el fromaĝo/kazeo el fonto x_2
Vidu ankaŭ {ladru}.
ciska
-ci'a-
x_1 skribas x_2-on sur elmontra/konserva medio x_3 per skribilo x_4; x_1 estas skribisto
Ankaŭ: x_3 skribsurfaco. (kp. papri, penbi, pinsi, tcidu, xatra, pixra, prina, finti por 'aŭtoro' aŭ specifa aŭtora verko, barna, pinka)
cisma
x_1 ridetas (vizaĝa esprimo)
Rideti je/al io (= {cismyfra}). Vidu ankaŭ {xajmi}, {cmila}, {frumu}.
ciste
-ci'e-
x_1 (kolektivaĵo) sistemo interrilata per strukturo x_2 inter eroj x_3 (aro) montrantaj x_4 (ka)
x_1 (aŭ x_3) estas sinergia en x_4; ankaŭ retaĵo; x_2 ankaŭ rilatoj, reguloj; x_3 ankaŭ elementoj (aro komplete specifita); x_4 sistemaj funkcioj/ecoj. Vidu ankaŭ cmavo {ci'e}, {cmima}, {girzu}, {gunma}, {stura}, {tadji}, {munje}, {farvi}, {ganzu}, {judri}, {julne}, {klesi}, {morna}, {tcana}.
citka
-cti-
x_1 manĝas/konsumas (transitiva verbo) x_2-on
Vidu ankaŭ {cidja}, {pinxe}, {tunlo}, {xagji}, {xaksu}, {batci}, {gusta}, {kabri}.
citno
-cit-
-ci'o-
x_1 estas juna [relative mallonga en forpasita daŭro] laŭ normo x_2
Ankaŭ: aĝo (= {nilnalci'o}). Vidu ankaŭ {cnino}, {slabu}, {verba}.
citri
-cir-
x_1 estas historio de x_2 laŭ x_3 (homo)/el vidpunkto x_3
Ankaŭ: historia (= {cirtermo'i}, {cirvai}). Vidu ankaŭ {muzga}.
citsi
x_1 estas sezono [cikla periodo], difinita de periodo/eco x_2, de jaro(j) x_3
Ankaŭ: datreveno (= {citsydei}, {na'arcitsydei}), jubileo (= {mumnoncitsi}); la periodo de tempo povas esti longa aŭ mallonga laŭ indiko de x_2, kaj povas okazi ciun jaron aŭ ĉiun <n>-an jaron laŭ indiko de x_3 (defaŭlte ĉiun jaron); (x_2 kaj/aŭ x_3 povas bezoni metaforan limigon: djecitsi, pavdeicitsi; ankaŭ ekvinokso, solstico. Vidu ankaŭ {cedra}, {crisa}, {critu}, {dunra}, {ranji}, {temci}, {vensa}, {jbena}.
civla
-civ-
x_1 estas pediko/pulo [sangosuĉanta artropodo] de speco/raso x_2, parasita de x_3
Vidu ankaŭ {cinki}, {jalra}.
cizra
-ciz-
x_1 estas stranga/devia/bizara por x_2 en eco x_3 (ka)
Ankaŭ: alieca, mistera, nekutima, ekzota. Vidu ankaŭ {ranxi}, {rirci}, {fange}, {banli}.
ckabu
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kaŭĉuko el fonto x_2 de konsisto enhavanta x_3-on
Vidu ankaŭ {pruni}.
ckafi
-kaf-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kafo el fonto/fabo/grajno x_2
Tipo bazita en semo/fabo/grajno; ekz. ankaŭ cikoria kafo, senkafeinigita. Vidu ankaŭ {tcati}, infuzita el {folio}, {barja}, {cakla}.
ckaji
-kai-
x_1 karakteriziĝas per kvalito/eco/trajto/aspekto/dimensio x_2 (ka); x_2 evidentiĝas en x_1
Manifestaĵo/eco/kvalito/trajto/aspekto (= {selkai}). Vidu ankaŭ cmavo {kai}, {tcaci}, {tcini}.
ckana
-cka-
x_1 estas lito el materialo x_2 por subteni x_3-on (homo/objekto/okazo)
Vidu ankaŭ {kamju}, {kicne}, {nilce}, {palta}, {cpana}, {vreta}, {jubme}, {stizu}, {matci}, {zbepi}, {palne}, {sarji}.
ckape
-cap-
x_1 estas danĝera por x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ te {bandu}, te {kajde}, te {marbi}, se {snura}, se {xalni}.
ckasu
-cas-
x_1 mokas/ridindigas x_2-on pri x_3 (eco/okazo) per ago x_4 (okazo)
Vidu ankaŭ {cmila}.
ckeji
-kej-
-cke-
x_1 hontas/sentas honton/ĉagrenon/humiligon sub kondiĉoj x_2 antaŭ komunumo/ĉeestantaro x_3
Vidu ankaŭ {cinmo}.
ckiku
-kik-
x_1 estas ŝlosilo por ŝloso x_2 kaj havas proprojn x_3
ckilu
-ci'u-
x_1 (si'o) estas skalo de unuoj por mezuri/observi/determini x_2-on (stato)
Vidu ankaŭ cmavo {ci'u}, {gradu}, {merli}, {cimde}, {manri}.
ckini
-ki'i-
x_1 estas rilata/parenca al x_2 laŭ rilato x_3
Vidu ankaŭ cmavo {ki'i}, {ponse}, {srana}, {steci}, {mapti}, {sarxe}, {fange}.
ckire
-kir-
x_1 dankas al x_2 por x_3 (okazo/eco)
Ankaŭ: dankado (= {nunckire}), dankemo (= {kamckire}). Vidu ankaŭ {cinmo}, {friti}, {pluka}.
ckule
-kul-
-cu'e-
x_1 estas lernejo/instituto/akademio ĉe x_2 instruanta temojn x_3 al x_4 administrata de x_5
Ankaŭ: kolegio, universitato. Vidu ankaŭ {cilre}, {ctuca}, {tadni}.
ckunu
-ku'u-
x_1 estas konifero/pino/abio de speco/raso x_2 kun strobiloj x_3
Vidu ankaŭ {tricu}.
cladu
-lau-
x_1 estas laŭta/brua ĉe punkto de observado x_2 laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {savru}.
clani
-cla-
x_1 estas longa laŭ dimensio/direkto x_2 (defaŭlte plej longa dimensio) laŭ mezurnormo x_3
Vidu ankaŭ {slabu}, {condi}, {ganra}, {rotsu}, {tordu}, {barda}, {ganra}, {gutci}, {minli}, {rotsu}.
claxu
-cau-
x_1 estas sen x_2; x_2 mankas al x_1
Vidu ankaŭ cmavo {cau}, {cirko}, {kunti}, {nitcu}, {pindi}, {banzu}.
clika
x_1 estas musko/likeno de speco/raso x_2 kreskanta sur x_3; (adjektivo:) x_1 estas muska
Vidu ankaŭ {mledi}.
clira
-lir-
x_1 (okazo) estas frua laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {lerci}.
clite
-lit-
x_1 estas ĝentila pri afero x_2 laŭ normo/kutimo x_3
Ankaŭ: formala, rita. Vidu ankaŭ {ritli}.
cliva
-liv-
-li'a-
x_1 foriras/sinapartigas de x_2 tra vojo x_3
Ankaŭ: x_1 forlasas x_2-on. (kp. litru. canci, vimcu, lebna, litru, muvdu)
clupa
-cup-
x_1 estas maŝo/cirkvito de x_2 [materialo]
Ankaŭ: maŝo (= skoclupa, saljgeclupa; ne estas indiko pri formo, nur ke la ekstremoj kuniĝas); ferma kurbo difinita de aro da punktoj (= {cuptai}). Vidu ankaŭ {djine}.
cmaci
x_1 estas matematiko de tipo/priskribanta x_2-on
Vidu ankaŭ {mekso}.
cmalu
-cma-
x_1 estas malgranda/eta laŭ eco/dimensio(j) x_2 (ka) kompare kun normo x_3
Vidu ankaŭ {caxno}, {cinla}, {jarki}, {tordu}, {barda}.
cmana
-ma'a-
x_1 estas monto/[altejo]/[pinto] altiĝanta super grundo x_2
Vidu ankaŭ {punli}, {derxi}.
cmavo
-ma'o-
x_1 estas strukturvorto de gramatika klaso x_2, kun signifo/funkcio x_3 en uzo (lingvo) x_4
x_4 povas esti specifa uzo (kun interna lingvoloko) aŭ lingvo priskribo; x_3 kaj x_4 povas esti nura ekzemplo de uzo de la cmavo aŭ efektiva esprimo; cmavo-listo, se fizika objekto (= (loi) ma'oste); se temas pri la mensa konstruaĵo (ekz. proponi aldoni novan cmavo al la cmavo-listo = ma'orpoi, ma'orselcmi, ma'orselste). Vidu ankaŭ {gismu}, {lujvo}, {gerna}, {smuni}, {valsi}.
cmene
-cme-
-me'e-
x_1 (citita(j) vorto(j)) estas (la) nomo/titolo/etikedo de x_2 uzata de x_3 (homo)
Ankaŭ: x_2 estas nomata x_1 fare de x_3 (= selcme por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ cmavo {me'e}, {gismu}, {tcita}, {valsi}, {judri}.
cmila
-mi'a-
x_1 ridas (emocia esprimo)
x_1 ridas je x_2 (= {mi'afra}). Vidu ankaŭ {ckasu}, {frumu}, {xajmi}, {cisma}.
cmima
-mim-
-cmi-
x_1 estas membro/elemento de aro x_2; x_1 apartenas al grupo x_2; x_1 estas inter grupo x_2
x_1 povas esti kompleta aŭ nekompleta listo de membroj; x_2 estas normale markita per la'i/le'i/lo'i, difinante la aron per ĝiaj komunaj ecoj, kvankam ĝi povas esti kompleta nombrado de la membraro. Vidu ankaŭ {ciste}, {porsi}, {jbini}, {girzu}, {gunma}, {klesi}, cmavo {mei}, {kampu}, {lanzu}, {liste}.
cmoni
-cmo-
-co'i-
x_1 eligas ĝemon/krion [ne-lingva eligo] x_2 esprimante x_3-on (eco)
Ankaŭ: kriegi, plejmultaj bestaj blekoj, ekz. boji, kluki, miaŭi, heni, muĝi, grunti, ululi, trili, ĉirpi, pepi. Vidu ankaŭ {krixa}, {bacru}, {cusku}, {cortu}.
cnano
-na'o-
x_1 [valoro] estas mezkvanto/averaĝo en eco/kvanto x_2 (ka/ni) inter x_3 (aro) laŭ normo x_4
(x_3 specifas la kompletan aron)); Vidu ankaŭ {tcaci}, {fadni}, {kampu}, {lakne}, {tarti}, {rirci}.
cnebo
-neb-
-ne'o-
x_1 estas (la) kolo [korpoparto] de x_2; [metafore: relative mallarĝa punkto]
Vidu ankaŭ {galxe}, {cutne}.
cnemu
-nem-
-ne'u-
x_1 (aganto) rekompencas x_2-on [recipient] pro nekutima x_3 (okazo/eco) per premio x_4
Diferencas de gajnita pago pro netipa naturo; rekompencoj ne nepre estas pozitivaj sed ili estas iel merititaj el la vidpunkto de la rekompencanto: pozitiva rekompenco (= {zanyne'u}), puno (= {malne'u}, {sfane'u}); x_4 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posne'u}, posyvelne'u por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {dunda}, {friti}, {jerna}, {jinga}, {jivna}, {pleji}, {sfasa}, {venfu}, {prali}, {dapma}.
cnici
-nic-
x_1 estas neta/nekonfusa/bonorda laŭ eco/kvanto x_2 (ka/ni)
Vidu ankaŭ {cunso}, {kalsa}.
cnino
-nin-
-ni'o-
x_1 estas nova/nekonata por observanto x_2 en trajto x_3 (ka) laŭ normo x_4; x_1 estas novaĵo
Vidu ankaŭ {nuzba}, {slabu}, {citno}, se {djuno}.
cnisa
-nis-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el plumbo (Pb); [metafore: peza, malleable, mola metalo]
Vidu ankaŭ {jinme}, {tinci}.
cnita
-nit-
-ni'a-
x_1 estas rekte/vertikale sub x_2 en referenckadro x_3
Ankaŭ: malsupra, suba. Vidu ankaŭ {dizlo}, {gapru}, {galtu}, {farna}, {loldi}.
cokcu
-cko-
x_1 sorbas/suĉas x_2-on el x_3 en x_4-on; x_1 estas sorba
Vidu ankaŭ {panje}, {sakci}, {lacpu}.
cokte [experimental]
x_1 estas pruno/ano de subgenro Prunus de genro Prunus de specio/variaĵo x_2
condi
-con-
-cno-
-coi-
x_1 estas profunda laŭ direkto/eco x_2 disde referenca punkto x_3 laŭ normo x_4
Vidu ankaŭ {clani}, {caxno}, {bargu}, {ganra}, {rotsu}, {barda}, {gutci}, {minli}.
cortu
-cor-
-cro-
x_1 doloriĝas/sentas doloron je x_2; x_2 doloras al x_1
Vidu ankaŭ {cinmo}, {xrani}.
cotci [experimental]
x_1 estas manĝeto/refreŝigaĵo kun eroj/ingrediencoj x_2
cpacu
-cpa-
x_1 akiras/havigas al si/obtenas/akceptas x_2-on el fonto x_3 [ne implicas antaŭan posedanton]
Ankaŭ: venigi, alporti, eltiri, eligi; akcepti donacon (= {seldu'acpa}). Vidu ankaŭ {punji}, {lebna}, {vimcu}.
cpana
x_1 estas sur [la supra surfaco de] x_2 en referenckadro/gravito x_3
(x_1 povas esti objekto aŭ okazo); Vidu ankaŭ se {vasru}, {jbini}, {zvati}, {nenri}, {vreta}, {ckana}, {diklo}, {jibni}, {lamji}, {zutse}, punji por meti sur {ion}, {sarji}, {zbepi}.
cpare
-par-
x_1 grimpas/rampas sur surfaco x_2 en direkto x_3 per x_4 [membroj/iloj]
Vidu ankaŭ {klama}, {litru}, {bajra}, {farlu}, {plipe}.
cpedu
-cpe-
x_1 petas x_2-on de x_3 en maniero x_4
Ankaŭ: postuli (= {mi'ecpe}); x_4 estas esprimrimedo Vidu ankaŭ ve {cusku}.: peto povas esti indikita per parolo, skribo, aŭ ago (ekz. peticioj ofte estas skribaj, dum almozpeto povas esti indikita per ago aŭ eĉ kondutmaniero/sinteno). (kp. pikci, te preti, te frati, se spuda, danfu)
cpina
x_1 estas pikanta/pipra/spica/jukiga/agaca al senso x_2
Ankaŭ: pika (= {pecycpina}). Vidu ankaŭ {vrusi}, {kukte}, {cidja}, {panci}, {sumne}.
cradi
x_1 brodkastas/disaŭdigas [per radioondoj] x_2-on per stacio/frekvenco x_3 al [radio]ricevilo x_4
Ankaŭ: x_1 estas brodkastanto. Vidu ankaŭ {tivni}, {benji}, {tcana}.
crane
-cra-
x_1 estas antaŭ/fronte de x_2 kiu alfrontas/en referenckadro x_3
Ankaŭ: x_3 estas la normo pri orientiĝo por x_2. Vidu ankaŭ {sefta}, {flira}, {trixe}, {mlana}, {pritu}, {zunle}.
creka
-cek-
x_1 estas ĉemizo/bluzo [korposupra vesto, ne nepre kun manikoj aŭ butonoj] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {taxfu}.
crepu
-rep-
x_1 (aganto) rikoltas/falĉas/kolektas produkton/objektojn x_2 el fonto/etendaĵo x_3
Vidu ankaŭ {critu}, {sombo}, {jmaji}.
cribe
-rib-
x_1 estas urso de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {danlu}, {mabru}.
crida
-rid-
x_1 estas feo/feino/elfo/gnomo/demoneto/koboldo [mita humanoido] de mito/religio x_2
Ankaŭ: orko, giganto, demono aŭ diablo (kiam homforma), bugbear, fantomo. (kp. ranmi, precipe por nehomformaj mitaj estaĵoj, lijda)
crino
-ri'o-
x_1 estas verda [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {cicna}.
cripu
-rip-
x_1 estas ponto/etendo super/trans x_2 inter x_3 kaj x_4 [ne ordigita, kutime unue la celo]
Vidu ankaŭ {bargu}, {kruca}, {ragve}, {kuspe}.
crisa
-cis-
x_1 estas somero [varma sezono] de jaro x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {citsi}, {critu}, {dunra}, {vensa}.
critu
x_1 estas aŭtuno [rikolt-/malvarmiĝanta sezono] de jaro x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {citsi}, {crisa}, {dunra}, {vensa}, {crepu}.
ctaru
x_1 estas tajdo [cikla/perioda ekspansio] en x_2 kaŭzita de x_3
Vidu ankaŭ {xamsi}.
ctebi
-teb-
x_1 estas lipo [korpoparto]/rando de aperturo x_2 de korpo x_3; (adjektivo:) x_1 estas lipa
Vidu ankaŭ {moklu}, {korbi}, {cinba}.
cteki
-tek-
-ce'i-
x_1 estas imposto/tributo je varoj/servoj/okazo x_2 pagata de x_3 al aŭtoritato/kolektanto x_4
Ankaŭ: doganimposto, vojimposto, tarifo. Vidu ankaŭ {pleji}, {flalu}, {turni}.
ctile
x_1 estas kvanto da petrolo/ŝtonoleo/nafto el fonto x_2
Vidu ankaŭ {grasu}.
ctino
-ti'o-
x_1 estas ombro de objekto x_2, pro lumo/energia fonto x_3
Vidu ankaŭ {manku}, {gusni}.
ctuca
-ctu-
x_1 instruas al x_2 ideojn/metodojn/lernaĵon x_3 (du'u) pri temo x_4 per metodo x_5 (okazo)
Ankaŭ: eduki, edukisto, instruisto, profesoro, pedagogo; (adjektivo:) x_1/x_5 estas pedagogia. Vidu ankaŭ {ckule}, {cilre}, {tadni}.
cukla
-cuk-
x_1 estas ronda/cirkla [2-dimensia formo]; x_1 estas disko/cirklo/ringo
Normale uzata por plena cirklo/disko, sed emfazo je rondeco signifas ke la koncepto povas inkluzivi 'ringon'. Vidu ankaŭ {djine}, {ranji}, {bolci}, {tarmi}.
cukta
-cku-
x_1 estas libro enhavanta verkon x_2 de aŭtoro x_3 por legantaro x_4 konservita en medio x_5
(x_1 estas manifestaĵo/ujo Fizika objekto aŭ analoga. de verko/enhavo, ne nepre papera (= {selpapri})); Vidu ankaŭ {cfika}, {prina}, {prosa}, {tcidu}, {papri}.
culno
-clu-
x_1 estas plena/plenplena je x_2
Vidu ankaŭ {tisna}, {kunti}, {mulno}, {setca}, {tisna}.
cumki
-cum-
-cu'i-
x_1 (okazo/stato/eco) estas ebla sub kondiĉoj x_2; x_1 povas/povus okazi
Vidu ankaŭ {lakne}, {cumki}.
cumla
-cul-
x_1 estas humila/modesta pri x_2 (abstraktaĵo); x_1 elmontras humilon pri x_2
Vidu ankaŭ {cinmo}, {jgira}.
cunmi
x_1 estas kvanto da milio [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
cunso
-cun-
-cu'o-
x_1 estas hazarda/sencela sub kondiĉoj x_2, kun distribuo de probableco x_3
Ankaŭ: akcidenta, ŝanca, adventica, arbitra (ankaŭ = cuncu'a, cunselcu'a, cunjdi, cunseljdi). Vidu ankaŭ {cnici}, {lakne}, {funca}, {kalsa}, {snuti}.
cuntu
-cu'u-
x_1 estas afero/organizita agado de/implikante homo(j)n x_2 (ind./mass)
Ankaŭ: koncerni; x_2 estas implikita en x_1 (kiu ĝenerale estas abstraktaĵo) (= selcu'u por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {jikca}, {srana}.
cupra
-pra-
x_1 produktas x_2-on [produkto] per procedo x_3
Vidu ankaŭ {zbasu}, {farvi}, {gundi}, {jukpa}.
curmi
-cru-
x_1 (aganto) permesas/lasas/ne malhelpas x_2-on (okazo) sub kondiĉoj x_3; x_1 donas privilegion x_2
Sufiĉa kondiĉo (= {crutcini}), agento kiu permesas situacion (= {tcinycru}). Vidu ankaŭ {rinju}, {banzu}, {ralte}, {jimte}, {jaspu}, {zifre}.
curnu
-cur-
x_1 estas vermo/senvertebrulo de speco/raso x_2
Ankaŭ: molusko, heliko (= {cakcurnu}), konkulo (= {xaskemcakcurnu}, {xaskemcakydja}); la ĝeneraligo al nevertebruloj estas ĉar preskaŭ ĉiuj multĉelaj nevertebruloj ja estas vermosimilaj. Vidu ankaŭ {since}, {silka}.
curve
-cuv-
x_1 estas pura/unusubstanca/absoluta/simpla en eco x_2 (ka)
x_1 estas simple/pure/senmodere/sole x_2. Vidu ankaŭ {prane}, {jinsa}, {manfo}, {sampu}, {sepli}, {traji}, {lumci}, {xukmi}.
cusku
-cus-
-sku-
x_1 (aganto) diras/esprimas x_2-on (sedu'u/teksto/koncepto lu'e) por aŭdantaro x_3 per esprimilo x_4
Vidu ankaŭ {bacru}, {tavla}, {casnu}, {spuda}, cmavo {cu'u}, {bangu}, {dapma}, {jufra}, {pinka}.
cutci
-cuc-
x_1 estas shuo/boto/sandalo por kovri/protekti [piedojn/hufojn] x_2, kaj el materialo x_3
Ankaŭ: boto (= {tupcutci}). Vidu ankaŭ {smoka}, {taxfu}, {skiji}.
cutne
-cut-
x_1 estas (la) brusto/torako/[ripo/mamo] [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {cnebo}, {betfu}, {xadni}, {tanxe}.
dacru
-dac-
x_1 estas tirkesto/teko/dosiero en strukturo x_2, [glita fako] ujo por enhavo x_3
Vidu ankaŭ {nilce}, {tanxe}.
dacti
-dai-
x_1 estas materia objekto ekzistanta en spacotempo; x_1 estas aĵo
Vidu ankaŭ {marji}, {xanri}.
dadjo
-daj-
x_1 apartenas al la taoisma kulturo/etoso/religio en aspekto x_2
Vidu ankaŭ {lijda}, {jegvo}.
dakfu
-dak-
x_1 estas tranĉilo/ponardo (ilo) por tranĉi x_2-on, kun klingo el materialo x_3
Vidu ankaŭ {denci}, {balre}, {katna}, {tunta}, {forca}, {smuci}, {kinli}.
dakli
x_1 estas sako kun enhavo x_2, kaj el materialo x_3
(kp. daski por poŝo, bakfu)
damba
-dab-
-da'a-
x_1 batalas/luktas kontraŭ x_2 pri afero x_3 (abstraktaĵo); x_1 estas batalanto/luktanto
Uzu tu'a en x_3 por batalo pri objekto/celo. Vidu ankaŭ {bradi}, {gunta}, {talsa}, {darlu}, {fapro}, {jamna}, {sonci}.
damri
x_1 estas tamburo/cimbalo/gongo [perkuta muzikinstrumento] kun perkutilo/funkciigilo x_2
Vidu ankaŭ {rilti}, {zgike}.
dandu
-dad-
x_1 pendas de x_2 per/ĉe/kun artiko x_3
Breloko (= {dadja'i}); ankaŭ dependa (originala signifo). Vidu ankaŭ {lasna}, {jorne}.
danfu
-daf-
x_1 estas la respondo/solvo [repliko] al demando/problemo x_2
(kp. ciksi, frati, preti, nabmi, spuda por aganta respondo/repliko, cpedu)
danlu
-dal-
-da'u-
x_1 estas besto/animalo/kreito de speco x_2; x_1 estas biologie vivanta
Vidu ankaŭ {banfi}, {cinki}, {cipni}, {finpe}, {jukni}, {respa}, {since}, {mabru}, {bakni}.
danmo
-dam-
x_1 konsistas el/enhavas/estas kvanto da fumo/aera malpuraĵo el fonto x_2
x_2 povas esti fajro. Vidu ankaŭ {pulce}, {gapci}, {sigja}, {bumru}.
danre
-da'e-
x_1 (forto) premas x_2
Age premi/depremi (= {da'ergau}, {da'erzu'e}). Vidu ankaŭ {catke}, {bapli}, {prina}, {tinsa}.
dansu
x_1 (unuopulo, amaso) dancas laŭ akompano/muziko/ritmo x_2
Vidu ankaŭ {bende}, {zgike}, {zajba}.
danti
-dan-
x_1 estas balistika ĵetaĵo [ekz. kuglo/misilo] por pafiĝi per [pafilo/pela lanĉilo] x_2
Ankaŭ: kanonkuglo, katapulta ŝtono, kugletaĵo(j). Vidu ankaŭ {cecla}, {renro}, {jakne}.
daplu
-plu-
x_1 estas insulo/atolo el [materio/kvalitoj] x_2 en ĉirkaŭaĵo/korpo x_3; x_1 estas insula
Vidu ankaŭ {lalxu}, {rirxe}, {xamsi}, {dirgo}.
dapma
-dap-
x_1 malbenas/damnas/kondamnas x_2-on je sorto (okazo) x_3
Malbeni per specifa esprimo (= {dapsku}). Vidu ankaŭ {mabla}, {dimna}, {cnemu}, {sfasa}, {dunda}, {cusku}, {cirko}, {jdima}.
dargu
-dag-
x_1 estas vojo/ŝoseo al x_2 de x_3 kun kurso x_4 (x_2/x_3 povas esti senorda)
Ofte uzata, por uzado plibonigita supraĵo por veturado. Vidu ankaŭ {naxle}, {tcana}, {pluta}, {klaji}.
darlu
-dau-
x_1 debatas por pozicio x_2 kontraŭ pozicio x_3; [kontraŭulo ne necesas]
Vidu ankaŭ {fapro}, {jamna}, {sarji}, {talsa}, {sumti}, {tugni}, {casnu}, {damba}, {bradi}, {tavla}.
darno
-dar-
-da'o-
x_1 estas malproksima/fora de x_2 en kvalito x_3 (ka)
Vidu ankaŭ {jibni}.
darsi
x_1 audacas en konduto x_2 (okazo/agado); x_1 kuraĝas/maltimas esti x_2/fari x_2-on (okazo/ka)
x_1 estas brava/sentima. Vidu ankaŭ {virnu}.
darxi
-dax-
-da'i-
x_1 frapas/trafas/[batas] x_2-on per ilo [aŭ korpo-parto] x_3 ĉe loko x_4
Vidu ankaŭ {bikla}, {gunta}, {jenca}, {tunta}, {tikpa}, {janli}, {jgari}, {pencu}.
daski
x_1 estas poŝo de/en vesto/ero x_2
Vidu ankaŭ {dakli}, {taxfu}, {bakfu}.
dasni
-das-
x_1 portas/estas envestiĝinta/enrobiĝinta en x_2 kiel vesto de speco x_3
x_2 ne necese estas destinita por uzado kiel vesto (malkiel taxfu). Vidu ankaŭ {taxfu}.
daspo
-spo-
x_1 (okazo) detruas/ruinigas/difektas/rompas/frakasas x_2-on; x_1 estas detruema
Vidu ankaŭ {spofu}, {xrani}, {marxa}, {zalvi}, {xaksu}.
dasri
-sri-
x_1 estas strio/rubando/bendo/zono/vindo el materialo x_2
Vidu ankaŭ {djine}.
datka
x_1 estas anaso de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cipni}.
datni
x_1 (du'u) [fakto/mezuro] estas informo/indiko/sciaĵo/dateno pri x_2 kolektita per metodo x_3
Ankaŭ: statistiko/statistikero; pruvo (= velji'i datni aŭ nur velji'i, sidydatni). Vidu ankaŭ {fatci}, {saske}, {vreji}.
decti
-dec-
x_1 estas dekono [1/10; 1x_10**-1] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi,petso,picti, terto, xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
degji
-deg-
x_1 estas fingro [korpoparto] en membro/korpa loko x_2 de korpo x_3; [metafore: peninsula]
Fingro (= {xandegji}), piedfingro (= {jmadegji}). Vidu ankaŭ {nazbi}, {tamji}, {tance}, {xance}.
dejni
-dej-
x_1 ŝuldas x_2-on al kreditoro x_3 kompense de x_4 [servo, pruntaĵo]; x_1 estas debitoro
Vidu ankaŭ {jbera}, {janta}, {zivle}.
dekpu
x_1 estas x_2 (defaŭlte 1) lokaj unuoj de volumeno [ne-metra; ekz. buŝelo], normo x_3, x_4 subunuoj
Galjono (= {likydekpu}), kvarto (= {likseldekpu}), barelo (malseka = likybradekpu, seka = sudbradekpu), buŝelo (= {sudydekpu}), dugaljono (= {sudyseldekpu}), plentaso (= {kabrydekpu}), plenservkulero (= {mucydekpu}); plentekulero (= {mucyseldekpu}); (ĉiuj tiuj lujvo povas bezoni je gic- por distingi la angla mezursistemo kontraste al alia loka sistemo; alie la anglan sistemon oni supozas defaŭlte la ne-metra sistemo). (pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {canlu}, {litce}, {rupnu}, {fepni}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}, {kramu}.
dekto
-dek-
x_1 estas deko [10; 1 10 1] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi,petso,picti, terto, xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
delno
-del-
-de'o-
x_1 estas x_2 kandelaoj [metra unuo] en lumeco (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
dembi
-deb-
x_1 estas fabo/pizo/legoma semo el planto [legomo] x_2
Vidu ankaŭ {grute}, {sobde}, {tsiju}.
denci
-den-
-de'i-
x_1 estas dento [korpoparto] de x_2; (adjektivo:) x_1 estas denta
(metafore: vidu je dakfu, pagre, jgalu); Vidu ankaŭ {moklu}, {dakfu}, {pagre}, {jgalu}, {batci}, {bongu}.
denmi
-dem-
x_1 estas densa/koncentrita/pakita/intensa en eco x_2 (ka) je loko x_3
Vidu ankaŭ {carmi}, {midju}, {viknu}.
denpa
-dep-
-de'a-
x_1 atendas/paŭzas ĝis x_2 en stato x_3 antaŭ ol komenci/rekomenci x_4-on (ago/procedo)
(x_2 estas okazo, ĝenerale punkta okazo); ankaŭ: repreni x_4-on. Vidu ankaŭ {dicra}, {fanmo}, {sisti}, {fliba}, {pandi}.
dertu
-der-
-de'u-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el grundo/tero el fonto x_2 de konsisto x_3
Ankaŭ: x_1 estas grunda/tera; x_3: konsisto inkluzivanta x_3-on. Vidu ankaŭ {kliti}, {terdi}, {loldi}.
derxi
-dre-
x_1 estas amaso/stako/monto de materialo x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {cmana}.
desku
-des-
x_1 tremas/skuiĝas/vibras/ŝanceliĝas pro forto x_2; x_2 skuas x_1-on
Ankaŭ: (esprimebla per desku aŭ slilu): tien kaj reen. Vidu ankaŭ {slilu}, {janbe}.
detri
-det-
x_1 estas la dato [tago,{semajno},{monato},jaro] de okazo/stato x_2, en loko x_3, laŭ kalendaro x_4
(tempunuojn en x_1 oni specifas kiel nombroj apartigitaj per pi'e); Vidu ankaŭ cmavo {de'i}, {djedi}, {jeftu}, {masti}, {nanca}, {tcika}.
dicra
-dir-
x_1 (okazo) interrompas/ĉesigas/haltigas/[disrompas] x_2-on (objekto/okazo/procedo) pro kvalito x_3
Ankaŭ: perturbi (unu senco). Vidu ankaŭ {zunti}, {fanza}, {raktu}, {denpa}.
dikca
-dic-
x_1 estas elektro [elektra ŝargo aŭ kurento] en/sur x_2 de signo/kvanto x_3 (def. negativa)
(x_3, kvantigilon, oni povas esprimi kiel simpla polareco per la ciferoj por pozitiva kaj negativa ma'u kaj ni'u); (eksplicite) negativa (= {dutydikca}), pozitiva (= {mardikca}); kurento (= (sel)muvdikca; denove defaŭlte negativa/elektrona kurento), ŝargo (= {klodikca}, {stadikca}). Vidu ankaŭ {lindi}, {xampo}, {flecu}, {maksi}, {tcana}.
diklo
-klo-
x_1 estas loka al x_2; x_1 estas limigita al loko x_2 ene de amplekso x_3
Indikas specifan lokon/valoron ene de amplekso; ekz. a batas b-on. Kiu estas la loko sur b, kiun a batas? Do x_1 rilatas al specifa malvasta regiono/intervalo x_2 en amplekso x_3. Vidu ankaŭ cmavo {di'o}, {jibni}, {zvati}, {cpana}, {nenri}, {lamji}, {stuzi}, {tcila}.
dikni
-dik-
x_1 estas regula/cikla/perioda en eco (ka)/ago x_2 kun periodo/intervalo x_3
Ankaŭ: unuforma; resonanta (= {dikslicai}). Vidu ankaŭ {slilu}, {rilti}, {xutla}, {manfo}, {boxna}.
dilcu
x_1 estas kvociento de 'x_2/x_3' [dividato x_2 dividita per dividanto x_3], kun restaĵo x_4
Vidu ankaŭ {frinu}, {fendi}, {katna}, {parbi}, {mekso}.
dilnu
-dil-
x_1 estas nubo/nubaro el materialo x_2 en aero x_3 super grundo/bazo x_4
Vidu ankaŭ {carvi}, {tcima}.
dimna
-dim-
x_1 estas sorto/destino de x_2; [fatalo, kondamno estas mabla-formoj]
Destinita/kondamnita (= {seldimna}). Vidu ankaŭ {dapma}.
dinju
-dij-
-di'u-
x_1 estas konstruaĵo/edifico por celo x_2
Vidu ankaŭ {ginka}, {zdani}, {zarci}.
dinko
-di'o-
x_1 estas najlo [pinta pelita/frikcia fiksilo] de tipo/grando x_2 (ka), el materialo x_3
(x_2 povas esti ankaŭ abstraktaĵo ni); Vidu ankaŭ {pijne}, {lasna}.
dirba
-dib-
x_1 estas kara al x_2; x_1 estas emocie valorigita de x_2
x_1 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= posydirba por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {tcika}, {kargu}, {vamji}, {vajni}, {pleji}, {jadni}, {jemna}.
dirce
-di'e-
x_1 radias/eligas x_2-on sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {gusni}.
dirgo
-dig-
x_1 estas guto [malgranda, kohera formo] el materialo [likvo/vaporo] x_2 en ĉirkaŭa materialo x_3
Vidu ankaŭ {daplu}, {bidju}.
dizlo
-diz-
-dzi-
x_1 estas malalta/malsupra/malsuprena en referenckadro x_2 kompare kun bazo/norma alto x_3
Ankaŭ: pli malalta; x_3 estas ĝenerale iu difinita distanco super baznivelo, aŭ estas tiu baznivelo mem. Vidu ankaŭ {cnita}, {galtu}, {gapru}, {farna}, {loldi}.
djacu
-jac-
-jau-
x_1 estas konsistas el/enhavas/estas kvanto/etendo de akvo; (adjektivo:) x_1 estas akva
Akvouza (= {jaupli}). Vidu ankaŭ {lalxu}, {rirxe}, {xamsi}, {limna}, {litki}, {lumci}, {bumru}, {jinto}.
djedi
-dje-
-dei-
x_1 daŭras x_2 tagnoktojn (defaŭlte 1 tagnokto) laŭ normo x_3; (adjektivo:) x_1 estas tagnokta
Hodiaŭ (= {cabdei}); morgaŭ (= {bavlamdei}); hieraŭ (= {prulamdei}). Vidu ankaŭ {donri}, {detri}, {jeftu}, {masti}, {nanca}, {nicte}, {tcika}.
djica
-dji-
x_1 deziras/volas x_2-on (okazo/stato) por celo x_3
Se deziro estas por objekto, ĉi tio estas sumti-levado; uzu tu'a en x_2 (aŭ uzu lujvo = po'edji). Vidu ankaŭ {taske}, {xagji}, {mukti}, {nitcu}, {nelci}, {pacna}, {prami}, {rigni}, {trina}, {xebni}, {xlura}.
djine
-jin-
x_1 estas ringo/toruso/cirklo [formo] el materialo x_2, ena diametro x_3, ekstera diametro x_4
Ankaŭ: elipso, ovalo (= {jincla}); (uzita por preskaŭcirkloj, kiel densa spiralo, eĉ se ne fermita kurbo). Ankaŭ: band, belt, encircle (= {jinsru}). Vidu ankaŭ {clupa}, {cukla}, {dasri}, {karli}, {sovda}, {sruri}, {konju}.
djuno
-jun-
-ju'o-
x_1 scias fakton x_2 (du'u) pri temo x_3 laŭ epistemologio x_4
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton; scipovi - implicante konon de metodo sed ne nepre kapabli praktiki (= {tadjyju'o}). (kp. koni/familiara kun: se slabu, na'e cnino, na'e fange; cmavo du'o, cilre, certu, facki, jijnu, jimpe, senpi, smadi, kakne, birti, mipri, morji, saske, viska)
donri
-dor-
-do'i-
x_1 estas tago/sunluma tempo de tago x_2 en loko x_3; (adjektivo:) x_1 estas taga (nenokta)
Vidu ankaŭ {nicte}, {djedi}, {tcika}.
dotco
-dot-
-do'o-
x_1 montras germanan/ĝermanan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ropno}.
draci
x_1 estas dramo/teatraĵo pri x_2 [intrigo/temo] de aŭtoro x_3 por publiko x_4 kun aktoroj x_5
x_2 ankaŭ povas esti konvencio. Vidu ankaŭ {finti}, {cukta}, {lisri}, {cfika}.
drani
-dra-
x_1 estas ĝusta/korekta/perfekta en eco/aspekto x_2 (ka) en situacio x_3 laŭ normo x_4
Vidu ankaŭ {srera}, {mapti}.
drata
-dat-
x_1 estas alia ol/malsama al x_2 laŭ normo x_3; x_1 estas io alia
Vidu ankaŭ {mintu}, {frica}.
drudi
-rud-
-dru-
x_1 estas tegmento/supro/plafono/kovrilo de x_2
(kp. bitmu, stedu, galtu, gapru, loldi, marbi, gacri, mapku; drudi estas super io kaj ŝirmas ĝin de aĵoj super la drudi, mapku)
dugri
-dug-
x_1 estas la logaritmo de x_2 en bazo x_3
Vidu ankaŭ {tenfa}.
dukse
-dus-
-du'e-
x_1 estas tro/eksceso da x_2 laŭ normo x_3
Supersatigo (= {maldu'e}, {tolpu'adu'e}). Vidu ankaŭ {bancu}, {banzu}, {ricfu}, {zmadu}.
dukti
-dut-
x_1 estas malo de/kontraŭo al x_2 en eco/laŭ skalo x_3 (eco/si'o)
Vidu ankaŭ {ranxi}, {ragve}, {fatne}.
dunda
-dud-
-du'a-
x_1 [donanto] donas/donacas donitaĵon x_2 al ricevanto/profitanto x_3 [sen pago/interŝanĝo]
x_3 ricevas x_2-on de x_1 (= terdu'a por reordigitaj {lokoj}); la loĵbana versio ne distingas aŭ implicas transigon de posedo aŭ dividon; x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posydu'a}, posyseldu'a por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {benji}, {muvdu}, {canja}, {pleji}, {vecnu}, {friti}, {sfasa}, {dapma}, {cnemu}, {prali}.
dunja
-duj-
x_1 frostiĝas/ĝeliĝas/solidiĝas je temperaturo x_2 kaj premo x_3
Vidu ankaŭ {febvi}, {lunsa}, {runme}, {sligu}.
dunku
-duk-
-du'u-
x_1 angoras/sentas ĉagrenon/emocian premon pro x_2
Vidu ankaŭ {fengu}, {surla}.
dunli
-dun-
-du'i-
x_1 estas egala al/kongrua kun/tiom kiel x_2 en eco/dimensio/kvanto x_3
Sama en kvanto/kvalito (ne nepre en identeco); 'analogion' oni povas esprimi kiel la ekvivalenco de du similecoj (ka x_1 simsa x_2) kaj (ka x_3 simsa x_4). Vidu ankaŭ cmavo {du'i}, {satci}, {frica}, {simsa}, {mintu}.
dunra
-dur-
x_1 estas vintro [malvarma sezono] de jaro x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {citsi}, {crisa}, {critu}, {vensa}.
durna [experimental]
x_1 estas durio/ano de genro Durio de specio/variaĵo x_2
dzena
-dze-
x_1 estas praulo de x_2 laŭ ligilo/grado x_3; la generacio de x_1 antaŭas tiun de la gepatroj de x_2
Vidu ankaŭ {patfu}, {rirni}, {tamne}.
dzipo
-zip-
-zi'o-
x_1 montras antarktikan kulturon/naciecon/geografion laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ketco}, {friko}, {sralo}, {terdi}.
facki
-fak-
-fa'i-
x_1 ekscias/malkovras/eltrovas fakton x_2 (du'u) pri temo/objekto x_3
x_1 trovas (fi) x_3-on (objekto) Vidu ankaŭ {cirko}, {djuno}, {jijnu}, {smadi}, {sisku}.
fadni
-fad-
x_1 [membro] estas ordinara/tipa/kutima en eco x_2 (ka) inter membroj de x_3 (aro)
Ankaŭ: x_2 estas normala/kutima/ordinara/tipa eco inter aro x_3 (= selterfadni por reordigitaj {lokoj}); (formoj kun mabla:) banala, triviala, vulgara; (x_3 estas kompleta aro). Vidu ankaŭ {cafne}, {rirci}, {kampu}, {lakne}, {tcaci}, {cnano}.
fagri
-fag-
x_1 estas fajro/flamo en x_2 brulanta-en/reakcianta-kun oksidiganto x_3 (defaŭlte aero/oksigeno)
Vidu ankaŭ {jelca}, {sacki}.
falnu
-fan-
x_1 estas velo por kapti pelantan materialon x_2 ĉe veturilo/motoro x_3
Akvorado (= {jacfanxi'u}). Vidu ankaŭ {bloti}.
famti
x_1 estas onkl(in)o de x_2 laŭ rilato/ligilo x_3; x_1 estas parenco de x_2 de la gepatra generacio
Vidu ankaŭ {bruna}, {mamta}, {mensi}, {patfu}, {rirni}, {tamne}.
fancu
x_1 estas funkcio/pounua mapo de domajno x_2 al rango x_3 difinita de esprimo/regulo x_4
Vidu ankaŭ {mekso}, {bridi}.
fange
x_1 estas fremda/[alilanda]/[ekzota]/malbone konata al x_2 en eco x_3 (ka)
Vidu ankaŭ {cizra}, {jbena}, {ckini}.
fanmo
-fam-
-fa'o-
x_1 estas fino/finaĵo de aĵo/procedo x_2; [ne nepre implicas kompleteco]
x_1 estas fina/lasta; x_1 estas finaĵo/finstacio de x_2; x_1 estas la fino/fina stato de finita procedo x_2; x_2 finiĝas/ĉesiĝas/haltas je x_1 (= selfa'o por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {krasi}, {cfari}, {mulno}, {sisti}, {denpa}, {jipno}, {kojna}, {traji}, {krasi}.
fanri
x_1 estas uzino/fabriko/muelejo produktanta x_2-on el materialoj x_3
Vidu ankaŭ {molki}, {gundi}.
fanta
x_1 malhelpas/malebligas/evitigas okazon x_2
Vidu ankaŭ {pinfu}, {bandu}, {zunti}, {rinju}, {jimte}, {bapli}, {rivbi}.
fanva
x_1 tradukas tekston/elparolaĵon x_2 en lingvo x_3 el lingvo x_4 kun traduka rezulto x_5
Vidu ankaŭ {cusku}, {bangu}.
fanza
-faz-
x_1 (okazo) ĝenas/ĉagrenas/agacas x_2-on
Vidu ankaŭ {fengu}, {raktu}, {dicra}, {tunta}, {zunti}, {jicla}.
fapro
-fap-
-pro-
x_1 kontraŭas/oponas/opozicias/ekvilibrigas kontraŭanton x_2 (homo/forto) pri x_3 (abstraktaĵo)
Ankaŭ: kontraŭstari, batali, rezisti. Vidu ankaŭ {bandu}, {bradi}, {darlu}, {damba}, {jivna}, {lanxe}, {rivbi}, {sarji}, {xarnu}.
farlu
-fal-
-fa'u-
x_1 falas al x_2 el/de x_3 en gravita puto/referenckadro x_4
Rimarku: io povas fali en turnado, puŝado, aŭ tajdo krom en gravito; (faligi = falcru, falri'a). Vidu ankaŭ {lafti}, {cpare}, {klama}, {sfubu}.
farna
-far-
-fa'a-
x_1 estas la direkto de x_2 (objekto/okazo) de/en referenckadro x_3
x_2 estas direkte al x_1 de x_3 (= selfa'a por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {zunle}, {pritu}, {galtu}, {gapru}, {cnita}, {dizlo}, {berti}, {snanu}, {stuna}, {stici}, {purci}, {balvi}, {lidne}.
farvi
-fav-
x_1 evoluas al x_2 el/de x_3 tra etapoj x_4
Vidu ankaŭ {pruce}, {banro}, {makcu}, {ciste}, {cupra}, {ferti}.
fasnu
-fau-
x_1 (okazo) okazas/estiĝas; x_1 estas incidento/okazaĵo
(kp. cmavo fau, krefu, lifri, fatci, rapli; gasnu, zukte, se specife agenta, banli)
fatci
-fac-
x_1 (du'u) estas fakto/realo/vero/efektivaĵo, absolute
Vidu ankaŭ {datni}, {jitfa}, {sucta}, {xanri}, {jetnu}, {fasnu}, {zasti}, {cfika}, {saske}.
fatne
-fat-
-fa'e-
x_1 [sinsekvo] estas en inversa/mala/kontraŭa vico al x_2 [sinsekvo]
x_1 (objekto) estas inversigita/renversita de x_2 (objekto). Vidu ankaŭ cmavo {fa'e}, {dukti}.
fatri
-fai-
x_1 estas distribuita/disdonita/disdividita inter x_2 kun partoj/porcioj x_3; (x_2/x_3 fa'u)
Ankaŭ: ŝmiriĝi, porciiĝi, dispartigiĝi, asigniĝi; distribui (= {fairgau}, {fairzu'e}). Vidu ankaŭ cmavo {fa'u}, {fendi}, {preja}, {katna}, {tcana}.
febvi
-feb-
x_1 bolas/vaporiĝas je temperaturo x_2 kaj premo x_3
Vidu ankaŭ {dunja}, {lunsa}, {runme}.
femti
-fem-
x_1 estas milbilionono [1x_10**-15] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto,xatsi,xecto,xexso,zepti, zetro)
fendi
-fed-
x_1 (aganto) dividas/apartigas x_2-on en partoj/sekcioj x_3 per metodo/vando x_4
Ankaŭ: segmentoj. Vidu ankaŭ {sepli}, {bitmu}, {fatri}, {dilcu}, {katna}, {frinu}.
fengu
-feg-
-fe'u-
x_1 estas kolera/furioza kontraŭ x_2 pro x_3 (ago/stato/eco)
Vidu ankaŭ {fanza}, {dunku}.
fenki
-fek-
x_1 (ago/okazo) estas freneza laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {bebna}, {racli}, {xajmi}.
fenra
-fer-
-fe'a-
x_1 estas fendo/ravino/abismo/[difekto] [formo] en x_2
Vidu ankaŭ {kevna}, {cfila}, {jinto}.
fenso
-fen-
-fe'o-
x_1 kudras/stebas/suturas materialojn x_2 (ind./set) kunaj per ilo(j) x_3, per filamento x_4
(x_2 se aro devas esti kompleta specifado); Vidu ankaŭ {cilta}, {jivbu}, {jorne}, {nivji}, {pijne}, {lasna}.
fepni
-fep-
-fei-
x_1 kostas/valoras x_2 [kvanto] cendojn/kopekojn/groŝojn/monsubunuojn, en monsistemo x_3
Ankaŭ: pfenigo, centimo, centavo, soldo, ktp.; x_1 ĝenerale estas prezo/kosto/valoro. (pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_4, x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {sicni}, {jdini}, {jdima}, {vecnu}, {rupnu}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}, {kramu}.
fepri
x_1 estas pulmo [korpoparto] de x_2; [metafore: spira aparato/blovilo]
(kp. pambe, vaŝu)
ferti
-fre-
x_1 estas fekunda/produkta/fruktodona/favora al subteno de kresko/evoluo de x_2
(potenciala aŭ efektiva fekundeco). Vidu ankaŭ {vanbi}, {sidju}, {rorci}, {farvi}, {banro}, {cange}.
festi
-fes-
x_1 estas rubo/forĵetaĵo de x_2 (okazo/ago)
Forĵeti (= {fesygau}, {fesyzu'e}). Vidu ankaŭ {xaksu}, {kalci}, {pinca}.
fetsi
-fet-
-fe'i-
x_1 estas ino/femelo de speco x_2 montranta inajn trajtojn x_3 (ka); x_1 estas ineca
Vidu ankaŭ {nakni}.
figre
-fig-
x_1 estas figo [frukto/arbo] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}.
filso
-fis-
x_1 montras palestinan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {jordo}, {xebro}.
finpe
-fip-
-fi'e-
x_1 estas fiŝo de speco x_2 [metafora etendo al ŝarkoj, nefiŝaj akvaj vertebruloj]
Vidu ankaŭ {danlu}.
finti
-fin-
-fi'i-
x_1 verkas/elpensas/inventas/kreas x_2-on por funkcio/celo x_3 el ekzistantaj elementoj/ideoj x_4
Ankaŭ: komponi, aŭtori; x_1 estas kreema/inventema. (kp. cmavo fi'e, ciska, pemci, zbasu, larcu, specifa verko de aŭtoro, prosa, skina)
flalu
-fla-
x_1 estas leĝo preciziganta x_2-on por komunumo x_3 sub kondiĉoj x_4 fare de leĝdonanto(j) x_5
x_2 estas laŭleĝa (= selfla por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {javni}, {ritli}, {zekri}, {pulji}, {tinbe}.
flani
x_1 estas fluto/ŝalmo/fifro/hobojo [fluteca/anĉa muzikinstrumento]
Vidu ankaŭ {zgike}.
flecu
-fle-
x_1 estas fluo/kurento/rivero de/en x_2 fluanta en direkto al x_3 el direkto/fonto x_4
(x_2 verŝiĝas al x_3 el x_4; x_2 estas fluido Gaso aŭ likvaĵo. (= selfle por reordigitaj {lokoj})); Vidu ankaŭ {rirxe}, senta kie direkteco ne estas {implicita}, {rinci}, {xampo}, {dikca}, {sakci}, {gapci}, litki,{ciblu}.
fliba
-fli-
x_1 malsukcesas je x_2 (stato/okazo)
Perpleksa (= {pesfli}, {jmifli}, {dafspufli}, {menfli}); ankaŭ x_2 ĉesiĝas/ne kompletiĝas/ne povas kontinui pro malsukceso de x_1. Vidu ankaŭ {cfila}, {snada}, {srera}, {troci}, {sisti}, {ranji}, {denpa}, {bebna}, {zunti}.
flipo [experimental]
x_1 montras filipinan kulturon/naciecon/lingvon/geografion laŭ aspekto x_2
flira
-fir-
x_1 estas (la) vizaĝo [kapo/korpoparto] de x_2; (adjektivo:) x_1 estas vizaĝa
Vidu ankaŭ {sefta}, {stedu}, {crane}, {mebri}.
foldi
-flo-
-foi-
x_1 estas kampo [formo] el materialo x_2; x_1 estas larĝa unufora etendo de x_2
Ankaŭ: arbaro (= {ricfoi}), razenejo/herbobedo (= {sasfoi}), densejo (= {spafoi}, {cicyspafoi}). Vidu ankaŭ {purdi}, {cange}.
fonmo
-fom-
-fo'o-
x_1 estas kvanto da ŝaŭmo/sapakvo el materialo x_2, kun bobeloj/vezikoj el materialo x_3
Vidu ankaŭ {zbabu}.
fonxa
-fon-
x_1 estas telefona transsendilo/modemo ligita al sistemo/retaĵo x_2
Vidu ankaŭ {tcana}.
forca
-fro-
x_1 estas forko/forkeca ilo por celo x_2 kun dentoj x_3 sur bazo/subteno x_4
Vidu ankaŭ {dakfu}, {smuci}, {komcu}, {tutci}.
fraso
-fas-
x_1 montras francan/gaŭlan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ropno}.
frati
-fra-
x_1 reagas/respondas per ago x_2 al stimulo x_3 sub kondiĉoj x_4; x_1 estas responda
x_3 stimulas/incitas/spronas x_1-on fari x_2-on, x_3 stimulas reagon x_2 en x_1 (= terfra por reordigitaj {lokoj}); klopodi stimuli, piki (= {terfratoi}, {tunterfratoi}). Vidu ankaŭ {preti}, {danfu}, {spuda}, {cpedu}, {tarti}.
fraxu
-fax-
x_1 pardonas al x_2 okazon/staton/agon x_3
Vidu ankaŭ {dunda}, {curmi}, {zungi}.
frica
-fic-
x_1 diferencas/kontrastas/malsamas al x_2 en eco/dimensio/kvanto x_3
Vidu ankaŭ {ranxi}, {drata}, {dunli}, {simsa}, {vrici}.
friko
-fi'o-
x_1 montras afrikan kulturon/naciecon/geografion laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ropno}, {xazdo}.
frili
-fil-
x_1 (ago) estas facila/simpla por x_2 (aganto) sub kondiĉoj x_3; x_2 faras x_1-on facile
Vidu ankaŭ {nandu}, {sampu}, {zifre}.
frinu
x_1 estas frakcio, kun numeratoro x_2, denominatoro x_3 (x_2/x_3)
Vidu ankaŭ {parbi}, {dilcu}, {mekso}, {fendi}.
friti
-fit-
x_1 oferas/disponigas/proponas x_2-on [ofero] al x_3 kun kondiĉoj x_4
(x_4 povas esti nu canja, nu pleji, ktp.; senkondiĉa ofero havas la 'kondiĉo' de akceptado); x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posfriti}, posyselfriti por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {canja}, {dunda}, {rinsa}, {vecnu}, {jdima}, {cnemu}, {pleji}, {vitke}.
frumu
-fru-
x_1 grimacas/brovsulkigas/kolermienas (vizaĝa esprimo)
x_1 grimacas al/reage al x_2 (= {frufra}). Vidu ankaŭ {cmila}, {cisma}.
fukpi
-fuk-
-fu'i-
x_1 estas kopio/duplikato/klono de x_2 en formo/medio x_3 farita per metodo x_4 (okazo)
Vidu ankaŭ {krefu}, {rapli}, {gidva}.; Pruntvorto (=fu'ivla).
fulta
-ful-
-flu-
x_1 (pasivo) flosas sur/en fluido (gaso/likvaĵo) x_2; x_1 estas flotema
Vidu ankaŭ {limna}, {bloti}, {sakli}.
funca
-fun-
-fu'a-
x_1 (okazo/eco) estas difinita de la ŝanco/fortuno de x_2; (notu: mabla/zabna ne implicita)
Vidu ankaŭ {cunso}, {mabla}, {zabna}.
fusra
-fur-
x_1 putras/kadukiĝas/velkas/malkomponiĝas/fermentas kun aganto x_2
x_1 estas putra/kaduka/fermentinta . Vidu ankaŭ {birje}, {vanju}, {vifne}.
fuzme
-fuz-
-fu'e-
x_1 estas respondeca pri x_2 (ago/rezulta stato) antaŭ juĝisto/aŭtoritato x_3
Vidu ankaŭ {bilga}.
gacri
-gai-
x_1 estas kovrilo/[supro] por kovri/kaŝi/ŝirmi/ŝtopi x_2-on
Vidu ankaŭ {pilka}, {gapru}, {marbi}, {drudi}, ve {botpi}, {bitmu}, {calku}.
gadri
-gad-
x_1 estas artikolo/priskribilo etikedanta priskribon x_2 (teksto) en lingvo x_3 kun semantiko x_4
x_2 estas la substantivaĵo/sumti sen la artikolo/priskribilo; priskribo ((x_1 kun x_2) = gadysu'i); rimarku: 'determinilo' fariĝis la akceptita ĝenerala lingvika termino, anstataŭante 'artikolo'; tamen, 'determinilo' inkluzivas ĉiujn vortojn kiuj povas enkonduki substantivaĵon/sumti, ĉu priskribo aŭ ne, kiel pronomaj posesivoj kiel lemi, kvantigiloj (precipe ĉe nedifinaĵoj) kiel ci kaj su'o, kaj demonstrativoj kiel ti, ta, kaj tu; la termino 'priskribilo' en loĵbano, estas limigita al vortoj kiuj enkondukas priskribojn (ekskludante nedifinaĵojn), kiel tiuj de selma'o LA kaj LE, iliaj kutimaj kunmetaĵoj kiel lemi, kaj eble lenu. 'artikolo' tipe aludas nur al unuopan vorton; loĵbano alprenas la pli vastan sencon) Vidu ankaŭ {valsi}, {cmavo}.
galfi
-gaf-
-ga'i-
x_1 (okazo) modifas/ŝanĝas/variigas/transformas x_2-on en x_3
Kaŭza, rezulta ŝanĝo; agenta modifo (= {gafygau}, {gafyzu'e}). (kp. stika por nerezulta ŝanĝo, binxo por ne nepre kaŭza ŝanĝiĝo, cenba por nerezulta ŝanĝiĝo; zasni)
galtu
-gal-
-ga'u-
x_1 estas alta/supra/suprena en referenckadro x_2 kompare kun bazo/norma alto x_3
x_3 estas ĝenerale iu difinita distanco super baznivelo, aŭ estas tiu baznivelo mem. Vidu ankaŭ {gapru}, {dizlo}, {cnita}, {drudi}, {farna}.
galxe
x_1 estas (la) gorĝo/ezofago [korpoparto] de x_2; [metafore: mallarĝa aperturo de profunda truo]
Vidu ankaŭ {cnebo}, {kevna}, {tunlo}.
ganlo
-ga'o-
x_1 (pordo/pasejo/koridoro/trairejo/enirejo) estas fermita/malebligas pason/aliron al x_2 kontraŭ pasanto x_3
Kiel enirejo, sed ankaŭ eble kiel duonpenetrebla membrano. Vidu ankaŭ {kalri}, {pagre}, {canko}, {vorme}, {zunti}.
ganra
-gan-
x_1 estas larĝa laŭ dimensio x_2 [2a plej signifa dimensio] laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {clani}, {jarki}, {rotsu}, {condi}, {barda}, {gutci}, {minli}.
ganse
-gas-
-ga'e-
x_1 [observanto] sensas/rimarkas stimulan econ x_2 (ka) per rimedoj x_3 sub kondiĉoj x_4
x_1 estas sensema al x_2; ankaŭ sentas, rimarkas, perceptas, distingas, diferencigas, rekonas (sed implicas nur reagon sen necese ia ajn signifa mensa pritrakto); rimarku ke la emfazo estas sur eco kiu stimulas x_1-on kaj estas detektata (sanji estas pasiva pri la sensado, kaj ne estas limigita al sensa enigo, krom supozanta ian distingon/rekonon, dum ĝin ne koncernas la rimedoj de detekto); x_3 senso/sensa kanalo. Vidu ankaŭ {pencu}, {sanji}, {viska}, {sumne}, {tirna}, {zgana}, {canci}, {simlu}.
ganti
x_1 estas testiko/ovujo/skroto/stameno/pistilo [korpoparto] de x_2, sekso x_3
Ovo/spermo/poleno/gameto produktanta/naskanta organo. Vidu ankaŭ {plibu}, {sovda}, {pinji}, {gutra}, {mabla}.
ganxo
-gax-
x_1 estas (la) anuso [korpoparto] de x_2; [metafore: elirejo, elirejo de forĵetaĵoj]
Vidu ankaŭ {zargu}, {kalci}, {mabla}, {rinci}.
ganzu
-gaz-
x_1 organizas x_2-on [relativa hhaoso] en x_3 [ordigita/organizita rezulto] per sistemo/principo x_4
x_3 estas ankaŭ sistemo; x_4 povus esti nur funkcio kiu diktas la organizan strukturon de x_3. Vidu ankaŭ {ciste}, {morna}, {stura}, {bilni}, {cabra}.
gapci
-gac-
x_1 estas gaso/fumo/vaporo de materialo/konsisto enhavanta x_2-on, sub kondiĉoj x_3
x_3 inkluzivas temperaturon kaj premon. Vidu ankaŭ {pambe}, {vacri}, {litki}, {sligu}, {danmo}, {bumru}, {cidro}, {flecu}.
gapru
-gap-
x_1 estas rekte/vertikale super/supre de x_2 in gravito/referenckadro x_3
Vidu ankaŭ {tsani}, {galtu}, {cnita}, {drudi}, {gacri}, {dizlo}, {farna}.
garna
-gar-
x_1 estas stango/relo/barilo/trabo/masto [ilo] subtenanta/detenanta x_2-on, el materialo x_3
Vidu ankaŭ {kamju}, {grana}, {tutci}.
gasnu
-gau-
x_1 [homo/aganto] estas aganta kauzo de okazo x_2; x_1 faras/okazigas/ekektivigas x_2-on
Vidu ankaŭ cmavo {gau}, {gunka}, {zukte}, {rinka}, fasnu por neagentaj {okazoj}, {jibri}, {kakne}, {pilno}.
gasta
-gat-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el ŝtalo de konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {jinme}, {molki}, {tirse}.
genja
-gej-
x_1 estas radiko [korpoparto] de planto/speco x_2; [metafore: senmova, subtena, nutranta]
Vidu ankaŭ {jamfu}, {jicmu}, {patlu}, {samcu}, {spati}, {krasi}.
gento
-get-
-ge'o-
x_1 montras argentinan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xispo}, {ketco}, {spano}.
genxu
-gex-
x_1 estas hoko [formo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {kruvi}, {korcu}.
gerku
-ger-
-ge'u-
x_1 estas hundo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {lorxu}, {labno}, {mlatu}.
gerna
-gen-
-ge'a-
x_1 estas gramatiko/regularo/difina formo de lingvo x_2 por strukturo/teksto x_3
Vidu ankaŭ {bangu}, {stura}, {cmavo}, {jufra}.
gidva
-gid-
-gi'a-
x_1 (homo/objekto/okazo) gvidas/kondukas/direktas x_2-on (activaj partoprenantoj) je x_3 (okazo)
Gvidanto konsilas/sugestas/donas sekvotan ekzemplon, sed ne nepre regas/direktas efektivan agon; okazo povas servi kiel gvido per prezento de emulota modelo/ekzemplo. Vidu ankaŭ {jitro}, {ralju}, {sazri}, te {bende}, {jatna}, {fukpi}, {morna}.
gigdo
-gig-
-gi'o-
x_1 estas miliardo [1x_10**9] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto, xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
ginka
-gik-
x_1 estas tendaro/tendejo/provizora loĝejo de x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {dinju}, {xabju}, {zdani}.
girzu
-gir-
-gri-
x_1 estas grupo/amaso/teamo elmontrante komunan econ (ka) x_2 el aro x_3 kunigitaj per rilatoj x_4
Ankaŭ: kolekto, teamo, konsisto el; membroj x_3 (specifado de la kompleta membraro) konsistigas grupon x_1; amaso (= {kangri}). Vidu ankaŭ {bende}, {ciste}, {cmima}, {gunma}, {panra}, {cabra}, {cecmu}, {kansa}, {klesi}, lanzu,{liste}, {vrici}.
gismu
-gim-
-gi'u-
x_1 estas (loĵbana) radikvorto esprimanta rilaton x_2 inter argumentaj roloj x_3, kun afikso(j) x_4
Gismu-listo, se fizika objekto (= (loi) gimste); rilata al la mensa konstruaĵo (ekz. proponi aldoni novan gismu al la gismu-listo = gimpoi, gimselcmi, gimselste). Vidu ankaŭ {cmavo}, {cmene}, {lujvo}, {smuni}, {sumti}, {tanru}, {valsi}.
glare
-gla-
x_1 estas varma laŭ normo x_2
Varma (= {mligla}), febra (= {bi'agla}). Vidu ankaŭ {lenku}.
gleki
-gek-
-gei-
x_1 estas gaja/feliĉa/ĝoja pri x_2 (okazo/stato)
Malfeliĉo (= {kamnalgei}). Vidu ankaŭ {badri}, {cinmo}.
gletu
-let-
-gle-
x_1 koitas/kopulacias/fikas/sekskuniĝas kun x_2
x_1 kaj x_2 estas simetriaj; subigi (= {cpanygle}). Vidu ankaŭ {cinse}, {pinji}, {plibu}, {vibna}, {vlagi}, {mabla}, {speni}.
glico
-gic-
-gli-
x_1 estas angla/apartenas al anglalingva kulturo laŭ aspekto x_2
ĝenerale supozu la plej vastan sencon de 'angla'; povas temi pri 'angla', rilata al la lando/popolo/kulturo de Anglio (normale bezonanta limigon = gligu'e, aŭ simpla redundanco = gligli-); britangla, la normolingvo de Britio (= {gliglibau}). (kp. brito kiu rilatas al la tuta Britio aŭ al la brita imperio, merko, sralo, kadno, skoto)
gluta
-glu-
x_1 estas ganto [vesto por mano kaj malsupra brako] el materialo x_2
Duonganto/miteno (= {degycauglu}). Vidu ankaŭ {taxfu}.
gocti
-goc-
x_1 estas kvarilionono [1x_10**-24] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto,xatsi,xecto,xexso,zepti, zetro)
gotro
-got-
x_1 estas kvariliono [1x_10**24] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti,terto,xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
gradu
-rau-
x_1 [grando] estas grado/unuo en skalo/referenca normo x_2 (si'o) mezuranta econ x_3
Vidu ankaŭ {ckilu}, {kantu}, {kelvo}, {merli}, {ranti}, {selci}.
grake
-gra-
x_1 estas x_2 gramoj [metra unuo] en maso (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {junta}, {kilto}, {bunda}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {litce}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
grana
-ga'a-
x_1 estas vergo/trabo/ŝtipo/masto/fosto/paliso/bastono/kano [formo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {garna}.
grasu
-ras-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el graso/oleo el fonto x_2
Vidu ankaŭ {ctile}, {matne}, {plana}.
greku
-rek-
x_1 estas kadro/strukturo/skeleto/konturo subtenanta/determinanta la formon de x_2
Vidu ankaŭ {korbi}, {stura}, {tsina}, {bongu}.
grusi
-rus-
x_1 estas griza [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}.
grute
-rut-
x_1 estas frukto [korpoparto] de speco x_2
Vidu ankaŭ {badna}, {dembi}, {figre}, {guzme}, {narge}, {perli}, {pilka}, {plise}, {spati}, {stagi}, {tamca}, {tsiju}, {tarbi}, {panzi}, {rorci}, te {pruce}, {jbari}, {nimre}.
gubni
-gub-
x_1 estas publika/nekaŝita/malferma/kune uzebla/posedata de ĉiuj en komunumo x_2 (kolektivaĵo)
Vidu ankaŭ {sivni}.
gugde
-gug-
-gu'e-
x_1 estas la lando de popolo x_2 kun lando/teritorio x_3; (rilato popolo/teritorio)
Ankaŭ: suvereneco, hejma (kontraste al fremda), nacio (nerilata al etnoso). Vidu ankaŭ {turni}, {natmi}, {jecta}, {tumla}, {tutra}, {lanci}.
gundi
-gud-
x_1 estas industrio/industria/sistema fabrikado produktanta x_2-on per procedo/rimedoj x_3
Vidu ankaŭ {cupra}, {fanri}, {rutni}, {zbasu}.
gunka
-gun-
-gu'a-
x_1 [homo] laboras je x_2 [ago] kun celo x_3
Ankaŭ: x_1 estas laboristo. (kp. sazri, gasnu, se jibri; zukte - kiu ne nepre estas laboro; fizika termino 'laboro' = ni muvyselbai, briju, jibri, lazni, selfu)
gunma
-gum-
x_1 estas kolektivo/teamo/amaso/sumo/tuto, kune konsistanta el eroj x_2
Priskribo en x_1 indikas la kolektiva(j)n eco(j)n elmontratajn de la kolektivaĵo; kolektivaĵoj povas elmontri ecojn ne trovitajn en la individuaj ar-membroj, kiuj mem ne nepre estas signifaj al la kolektiva eco implicita en ĉi tiu bridi. Vidu ankaŭ {bende}, {girzu}, {pagbu}, cmavo {loi}, {lei}, {lai}, {ciste}, {cmima}, {kansa}, {tinci}.
gunro
-gur-
-gu'o-
x_1 ruliĝas sur/kontraŭ surfaco x_2 turniĝante ĉirkaŭ akso x_3; x_1 estas rado/rulumaĵo
Vidu ankaŭ {bolci}, {carna}, {jendu}, {slanu}.
gunse
x_1 estas ansero de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cipni}.
gunta
-gut-
x_1 (homo/kolektivaĵo) atakas/invadas/agresas kontraŭ viktimo x_2 kun celo x_3
Vidu ankaŭ {bradi}, {damba}, {darxi}, {jamna}, {jenca}, {jursa}.
gurni
-gru-
x_1 estas greno/cerealo el planto/speco x_2
Vidu ankaŭ {bavmi}, {cunmi}, {mavji}, {maxri}, {molki}, {mraji}, {rismi}, {sobde}, {spati}, {zumri}, {nanba}, {sorgu}.
guska
-guk-
x_1 (klingo/skrapilo/erozianto) skrapas/erozias x_2-on el x_3
Skrapa (= {mosyguska}). Vidu ankaŭ {balre}, {sraku}, {batci}, {canpa}, {mosra}.
gusni
-gus-
-gu'i-
x_1 [energio] estas lumo/lumigo lumiganta x_2-on el lumfonto x_3
x_3 lumigas x_2-on per lumo/lumigo x_1; x_2 estas lumigata de lumo/lumigo x_1 el fonto x_3 (= selgu'i por reordigitaj {lokoj}); lumo/lampo (= {tergu'i}) Vidu ankaŭ {dirce}, {manku}, {solri}, {carmi}, {ctino}, {kantu}.
gusta
x_1 estas restoracio/kafejo/manĝejo servanta tipon de manĝaĵo x_2 por klientaro x_3
Vidu ankaŭ {barja}, {citka}, {kukte}, {sanmi}, {xotli}.
gutci
-guc-
x_1 estas x_2 (defaŭlte 1) mallongaj lokaj unuoj de distanco [ne-metra], normo x_3, x_4 subunuoj
Futo (= {jmagutci}); jardo (= {cibjmagutci}), paŝo (= {tapygutci}), colo (= {degygutci}), kubito (= {birgutci}). (pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {mitre}, {clani}, {ganra}, {condi}, {rotsu}, {rupnu}, {fepni}, {dekpu}, {minli}, {merli}, {bunda}, {kramu}.
gutra
x_1 estas (la) utero [korpoparto] de x_2; [metafore: nutranta, protektanta, naskanta]
Vidu ankaŭ {jbena}, {rorci}, {sovda}, {tarbi}, {ganti}, {mabla}.
guzme
-guz-
-zme-
x_1 estas melono/melopepo [frukto/planto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}.
jabre
x_1 bremsas/malrapidigas movon/agon x_2 per rimedo/mekanismo/principo x_3
Vidu ankaŭ {mosra}.
jadni
-jad-
-ja'i-
x_1 (objekto) ornamas/dekoracias x_2-on; x_1 estas ornamaĵo/decoracio/galanterio de x_2
Ornamita/dekoraciita (= {selja'i}). Vidu ankaŭ {jemna}, {dirba}, {batke}.
jakne
x_1 estas rakedo [veturilo] pelita de elĵetaĵo x_2 kaj portanta kargon x_3
Vidu ankaŭ {cecla}, {danti}, {spoja}.
jalge
-jag-
-ja'e-
x_1 (ago/okazo/stato) rezultas/sekvas el x_2 (okazo/stato/procedo)
Ankaŭ: x_2 kaŭzas/okazigas x_1-on (= selja'e por reordigitaj {lokoj}); rezulto de operacio (mekyja'e, pi'irja'e, sujyja'e). Vidu ankaŭ se {mukti}, te {zukte}, se {rinka}, se {krinu}, se {nibli}, {mulno}, {sumji}, {pilji}, {mekso}, {cmavoja'e}, {ciksi}.
jalna
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el amelo el fonto x_2 de konsisto enhavanta x_3
Vidu ankaŭ {patlu}, {samcu}.
jalra
x_1 estas blato/[ortoptero/termito] de klaso/speco/raso x_2
Ankaŭ: akrido (= {pipyjalra}); grilo (= {sagjalra}); lokusto/termito (= mantyjalra aŭ mudyctijalra). (dum blatoj mem konsistigas ordon, ili estas parto de la ortopteroj, kiuj inkluzivas akridojn, grilojn, ktp.; termitoj estas proksimaj ne-ortopteroj, pli similaj al blatoj ol al ekz. formikoj); Vidu ankaŭ {cinki}, {civla}, {manti}.
jamfu
-jaf-
-jma-
x_1 estas piedo [korpoparto] de x_2; [metafore: plej malalta parto] (adjektivo:) x_1 estas pieda
Vidu ankaŭ {jicmu}, {genja}, {zbepi}, {tuple}, {jubme}, {xance}, {tamji}.
jamna
-jam-
x_1 (homo/kolektivaĵo) militas kontraŭ x_2 pro teritorio/afero x_3; x_1 faras militon kontraŭ x_2
Vidu ankaŭ {bradi}, {gunta}, {panpi}, {damba}, {darlu}.
janbe
-jab-
x_1 estas sonorilo/[tonforko] [agordita perkutinstrumento] eliganta sonon/tonon x_2
Ankaŭ: x_1 sonoras; resonas (unu senco, = jabdesku). Vidu ankaŭ {zgike}, {tonga}, {desku}, {slilu}.
janco
-jan-
x_1 estas ŝultro/kokso/artiko [korpoparto] kuniganta membron/ekstremaĵon x_2-on al korpo x_3
Vidu ankaŭ {birka}.
janli
-jal-
x_1 kolizias/karambolas/frapiĝas/batas kontraŭ x_2
(simjanli por kolizio inter du moviĝantaj objektoj); Vidu ankaŭ {darxi}.
jansu
-jas-
x_1 estas diplomato/konsulo reprezentanta ŝtaton/civiton x_2 ĉe traktado x_3 por funkcio/celo x_4
(por) x_3 ŝtato/civito, (uzu je tu'a); ankaŭ ambasadoro (= {raljansu}, {trujansu}). Vidu ankaŭ {jecta}, {krati}.
janta
-jat-
x_1 estas konto/kalkulo/fakturo por varoj/servoj x_2, ŝarĝita al x_3 fare de x_4
Vidu ankaŭ {jdima}, {vamji}, {vecnu}, {canja}, {jerna}, {dejni}, {jbera}.
jarbu
x_1 estas antaŭurbo de urbo/metropolo x_2
Vidu ankaŭ {nurma}, se {tcadu}, ve {tcadu}.
jarco
-ja'o-
x_1 (aganto) montras/elmontras/[malkaŝas]/demonstras x_2-on (eco) al publiko x_3
(malkaŝi (= {tolmipygau}, {mipyja'o}, {sivja'o}); ankaŭ: x_1 montras ke x_2, x_1 paradigas/elstarigas/kontrastigas x_2-on; montradon de objekto oni ĝenerale esprimas per tu'a x_2, ĉar la ecoj de la montrita objekto (krom ĝia ĉeesto) destinitaj por observado malofte estas specifitaj (simpla ĉeesto povus esti esprimata per leka Objekto. cu zvati)); Vidu ankaŭ {tigni}, {cipra}, {zgana}, {jvinu}, {lanli}, {mipri}, {simlu}.
jarki
-jak-
x_1 estas mallarĝa/malvasta laŭ dimensio x_2 [2-a plej signifa dimensio] laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {caxno}, {cinla}, {tordu}, {tagji}, {cinla}, {cmalu}.
jaspu
-jap-
x_1 estas pasporto liverita al x_2 (homo) fare de aŭtoritato x_3 rajtiganta x_4-on (ago)
Vidu ankaŭ {pikta}, {catni}, {curmi}.
jatna
-ja'a-
x_1 estas kapitano/komandanto/estro/ĉefo/mastro de veturilo/regno x_2
Vidu ankaŭ {jitro}, {lidne}, te {bende}, {minde}, {ralju}, {gidva}, {bloti}.
jatsu [experimental]
x_1 estas manĝeto/refreŝigaĵo kun eroj/ingrediencoj x_2
javni
-jva-
x_1 estas regulo preskribanta/difinanta/postulanta x_2-on (okazo/stato) en sistemo/kumunumo x_3
Regularo, preskribo (ankaŭ x_2), principo, postulo (kondiĉoj kutime estas en x_2); x_1 estas reguliga; x_2, x_3 estas reguligitaj. Vidu ankaŭ {flalu}, {ritli}, cmavo {ja'i}, {marde}, {tcaci}, {tinbe}, {zekri}.
jbama
-bam-
x_1 estas bombo/eksplodaĵo kun eksploda materialo/principo x_2
Vidu ankaŭ {cecla}, {spoja}.
jbari
-jba-
x_1 estas bero (frukto/planto) de planto/speco x_2
Vidu ankaŭ {grute}, {tsiju}, {narge}, {grute}.
jbena
-jbe-
x_1 estas naskita de x_2 je dato x_3 [naskotago] kaj loko x_4 [naskoloko]
x_1 estas indiĝena de (fo) x_4; x_2 naskas x_1-on. Vidu ankaŭ {fange}, {gutra}, {rorci}, {mamta}, {salci}, {citsi}.
jbera
-jer-
x_1 (aganto) prunteprenas/provizore prenas/alprenas x_2-on (objekto) el fonto x_3 por intervalo x_4
Krediti (= {jernu'e}); alpreni econ aŭ kvaliton kiel faras kameleono (= {zaskai}, {zasysmitra}, {zasysmitai}). Vidu ankaŭ {dejni}, {janta}, {zivle}.
jbini
-bin-
-bi'i-
x_1 estas inter aro da punktoj/limoj x_2 (aro)/meze de kolektivaĵo x_2 en eco x_3 (ka)
x_2 (kompleta aro, ĝenerale ordigita) difinas la limojn/amplekson por x_1. Vidu ankaŭ se {vasru}, {nenri}, {zvati}, {cpana}, {snuji}, {senta}, {bitmu}, {jimte}, {kuspe}, {jibni}, {lamji}, {sruri}, {vanbi}, {midju}, {cmima}, {setca}.
jdari
-jar-
x_1 estas firma/malmola/rezista/necedema al forto x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {nandu}, {ralci}, {randa}, {ranti}, {tinsa}, {sligu}, {stodi}.
jdice
-jdi-
x_1 (homo) decidas x_2-on (du'u) pri afero x_3 (okazo/stato)
(kp. pajni, cŭna, kanji, manri)
jdika
x_1 malpliiĝas/malvastiĝas/malgrandiĝas/reduktiĝas laŭ eco x_2 en kvanto x_3
Vidu ankaŭ {zenba}, {mleca}, {vimcu}.
jdima
-di'a-
x_1 [kvanto] estas la prezo de x_2 por aĉetanto/konsumanto x_3 fiksita de vendisto x_4
x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posydi'a}, posyseldi'a por neambigua {semantiko}); prezo estas decidita/fiksita de la vendanto, kaj estas proksimume simila al ofero (friti), kio estas tio, kion la aĉetanto povas decidi; (rimarku ke prezo ne samas al kosto/elspezo, kio estas la efektiva kvanto interŝanĝita en transago; ĉi tiu lasta estas vecnu aŭ canja; neniu el la du samas al valoro aŭ vamji). Vidu ankaŭ {canja}, {friti}, {janta}, {jdini}, {kargu}, {pleji}, {dapma}, vamji por '{valoro}', ve vecnu por '{kosto}', {canja}, {fepni}, {jerna}, {jinga}, {pleji}, {prali}, {rupnu}, {sfasa}, {vamji}.
jdini
-din-
-di'i-
x_1 estas mono liverita de x_2; (adjektivo:) x_1 estas financa/mona/pecuniary/fiska
Papermono (= {pledi'i}). Vidu ankaŭ {fepni}, {jdima}, {rupnu}, {sicni}, {canja}, {rupnu}.
jduli
-dul-
-jdu-
x_1 estas kvanto da gelatenaĵo/duonsolidaĵo [tekseco] de materialo/konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {litki}, {sligu}.
jecta
-jec-
-je'a-
x_1 estas ŝtato/civito reganta teritorion/regnon x_2; [rilato registaro/teritorio]
(adjektivo:) x_1 estas civila/politika. Vidu ankaŭ {gugde}, {tutra}, {turni}, {natmi}, {jansu}, {lanci}, {cecmu}.
jeftu
-jef-
x_1 daŭras x_2 semajnojn (defaŭlte 1 semajno) laŭ normo x_3
Pri x_3, semajno povas konsistigi el pli aŭ malpli ol sep tagoj, klasike ĝi rilatas al la tempodaŭro inter iroj al la vendplaco; ĉi tiu semajno (= {cabjeftu}); venonta semajno (= {bavlamjeftu}); pasinta semajno (= {prulamjeftu}). Vidu ankaŭ {detri}, {djedi}, {masti}, {nanca}.
jegvo
-jeg-
-je'o-
x_1 apartenas al la komuna juda-kristiana-mahometana kulturo/religio/nacieco laŭ aspekto x_2
Ankaŭ: muzla. Vidu ankaŭ {lijda}, {muslo}, {dadjo}, {xriso}.
jelca
-jel-
x_1 brulas/[ekbrulas/estas flamigebla] je temperaturo x_2 en atmosfero x_3
Defaŭlte x_2/x_3 ordinara temperaturo en aero; ekbruli (= {jelcfa}), flamebla (kutime = jelka'e aŭ jelfrili). Vidu ankaŭ {fagri}, {kijno}, {sigja}, {livla}, {sacki}.
jemna
-jme-
x_1 estas gemo/polurita ŝtono/perlo de tipo x_2 el gemŝtono/materialo/fonto x_3
Ankaŭ: ĵuvelo (= {jmeja'i}); gemŝtono (= x_2, x_3, aŭ jmero'i, jmekunra); perlo (= selcakyjme - gemo trovita ene de ŝelo, tercakyjme - gemo farita el ŝelmaterialo, boijme - iu ajn pilkoforma gemo), perlamoto (=cakyjme). Vidu ankaŭ {kunra}, {rokci}, {jadni}, {dirba}, {kargu}, {krili}, {pulji}.
jenca
-jen-
x_1 (okazo) ŝokas/paralizas/sensentigas/senkonsciigas x_2-on
Vidu ankaŭ {darxi}, {gunta}, {spaji}.
jendu
-jed-
x_1 estas akso/spindelo [ilo] ĉirkaŭ kiu turniĝas x_2, el materialo/ecoj x_3
Vidu ankaŭ se {carna}, {gunro}, {tutci}.
jenmi
-jem-
-jei-
x_1 (kolektivaĵo) estas armeo servanta grupon/komunumon x_2 (kolektivaĵo) en funkcio x_3 (ago)
Vidu ankaŭ {bilni}, {sonci}, {xarci}.
jerna
x_1 (aganto/homo) gajnas/perlaboras/[meritas] salajron/pagon x_2 pro laboro/servo x_3 (ago)
Ankaŭ: x_2 gajnaĵo, rekompenco (= zanseljerna aŭ nemjerna), puno (= {sfaseljerna}, {malseljerna}); x_3 konduto; ofico (= {terjerna}); x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posyjerna}, posyseljerna por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {jibri}, {pleji}, {vecnu}, {cnemu}, {canja}, {jdima}, {jinga}, {prali}, {sfasa}, {janta}, {kargu}, {vamji}.
jersi
-je'i-
x_1 postkuras/persekutas/(fizike) sekvas x_2-on; volo ne implicita por x_1 aŭ x_2
Vidu ankaŭ {kavbu}, {rivbi}, {kalte}, {lidne}.
jerxo
-jex-
x_1 montras alĝerian kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {friko}, {xrabo}, {muslo}, {fraso}.
jesni
-jes-
x_1 estas nadlo/kudrilo/montrilo/pinglo [pintoformo, ne ilo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {konju}, {pijne}, {jipno}, {kinli}.
jetce
-je'e-
x_1 estas ŝprucaĵo/ĵetaĵo [elpelita fluo] el materialo x_2 elfluanta el x_3
Vidu ankaŭ {sputu}, {vamtu}.
jetnu
-jet-
-je'u-
x_1 (du'u) estas vera laŭ normo/epistemologio/metafiziko x_2
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ {stace}, {jitfa}, {fatci}, {birti}, {cfika}.
jgalu
-ja'u-
x_1 estas ungo/ungego [korpoparto] de x_2; [metafore: pinta, penetra, fizika armilo]
Vidu ankaŭ {denci}, {jirna}, {batci}.
jganu
-jga-
x_1 estas angulo [2-dimensia formo] de vertico x_2 subtenata de latero [segmento] x_3
(segmenton x_3 oni povas difini per intervalo)); Vidu ankaŭ {kojna}, {linji}, {konju}, {mokca}.
jgari
-jai-
x_1 tenas/ekprenas/[ĉirkaŭpremas] x_2-on per x_3 (parto de x_1) je loko x_4 (parto de x_2)
ĉirkaŭbraki (= {birjai}, {pamjai}); ĉirkaŭpremi (= {xadjai}); manpremi (= {xanjai}, {jikyxanjai}), tenilo/anso (= {veljai}, {veljaitci}). Vidu ankaŭ {ralte}, {pencu}, {darxi}, {batke}, {rinju}.
jgena
-jge-
x_1 estas nodo inter x_2 (objekto/jo'u-objektoj)
Nodi (jgegau, jgezu'e, jgeri'a, jgela'a), nodo: kunliga interplektaĵo inter du aŭ pli ŝnuroj (= {jgeterjo'e}). Vidu ankaŭ {pluja}, {julne}, {lasna}, {skori}.
jgina
-gin-
x_1 estas geno de estaĵo [aŭ loko en estaĵo] x_2 determinanta trajton/procedon x_3
Ankaŭ: kromosomo = (gincilta, ginpoi). Vidu ankaŭ {cerda}.
jgira
-jgi-
x_1 (homo) fieras pri x_2 (abstraktaĵo)
Emocia kombino de kontentiĝo kaj respekto/estimo je eco aŭ ago de homo/estaĵo kiu havas specifan ligon kun la emociiĝanto; memfieri (= {se'ijgi}, {tolcumla}); uzu je tu'a en x_2 por fiero pri nespecifaj ecoj de iu. Vidu ankaŭ {cinmo}, {cumla}, {sevzi}, {sinma}, {snada}.
jgita
-git-
x_1 estas gitaro/violono/violonĉelo/harpo [korda muzikinstrumento] kun plektro/arĉo x_2
Ankaŭ: mandolino, liuto. Vidu ankaŭ {zgike}.
jguvi [experimental]
x_1 estas monstro de specio/variaĵo x_2
怪 Mandarena "guài"; Kantona "gwaai3" (monstro, strangaĵo)
jibni
-jbi-
x_1 estas proksime/apude de x_2 laŭ eco/kvanto x_3 (ka/ni)
Vidu ankaŭ {darno}, {nenri}, {vanbi}, {jbini}, {lamji}, {zvati}, {cpana}, {bartu}, {diklo}, {stuzi}.
jibri
-jib-
x_1 estas ofico/profesio/okupo (tipo de laboro regule farita pro pago) de homo x_2
Labori por alia (= {selplijibri}). (kp. briju, gunka, te jerna kiu estas laboro specife por pago kaj ne specife por alia, te pilno kiu estas okupo ne nepre por pago kaj ne nepre regula aŭ longdaŭra sed por alia, se gasnu kaj se zukte por incidentaj agoj)
jicla
x_1 (objekto, aŭ okazo: forto) kirlas/agitas/miksas fluaĵon (gaso/likvaĵo) x_2
Konvekto (= {nenflejicla}); agenta kirlo (= {jiclygau}, {jiclyzu'e}). Vidu ankaŭ {fanza}, {tunta}, {mixre}.
jicmu
-cmu-
x_1 estas bazo/fundamento/principo de x_2; x_1 estas malsupre de x_2
x_2 estas fondita sur bazo x_1 (= selcmu por reordigitaj {lokoj}); (adjektivo:) x_1 estas baza/fonda/funda/fundamenta); (ĝenerale okazoj kaj ecoj estos bazo/fundamento por okazoj kaj statoj, dum objekto povas esti bazo/fundo por objekto). Vidu ankaŭ cmavo {ji'u}, {jamfu}, {zbepi}, {genja}, {krasi}.
jijnu
-jij-
x_1 (homo) intuicias/intuas x_2-on (du'u) pri temo x_3; [epistemologio]
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ {djuno}, {facki}, {jimpe}, {jinvi}, {nabmi}, {pensi}, {sidbo}, {smadi}.
jikca
-jik-
x_1 societumas/interagas/umas/kondutas socie kun x_2; x_1 estas societema/amikema al x_2
Vidu ankaŭ {tarti}, {penmi}.
jikru
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el alkoholaĵo/likvoro distilita el x_2
Vidu ankaŭ {barja}, {vanju}, {birje}, {xalka}.
jilka
-jil-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el alkalo/bazo de konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {sodna}, {bakri}, {sodva}.
jilra
x_1 (homo) envias x_2-on (homo)/ĵaluzas kontraŭ x_2 pri/pro x_3 (eco - ka)
Vidu ankaŭ {cinmo}.
jimca
-jic-
x_1 estas branĉo/limbo de x_2; x_2 forkiĝas en branĉojn x_1; [preferinda super metafora birka]
Ankaŭ: alpendaĵo. Vidu ankaŭ {birka}, {rebla}, {tuple}.
jimpe
-jmi-
x_1 komprenas fakton/veron x_2 (du'u) pri temo x_3; x_1 komprenas (fi) x_3-on
Vidu ankaŭ {djuno}, {jijnu}, {morna}, {smuni}, {saske}, {viska}.
jimte
-jit-
x_1 estas limo/ekstremo/bordo/[enfermigo] de x_2 en eco/kampo x_3
Reteni ene de limoj (= {jitri'u}, {jitygau}, {jityzu'e}). Vidu ankaŭ cmavo {ji'e}, {traji}, {korbi}, {kuspe}, {rinju}, {bapli}, {curmi}, {fanta}, {jbini}.
jinci
x_1 estas tondilo por tondi/fortranĉi x_2
Vidu ankaŭ {katna}.
jinga
-jig-
-ji'a-
x_1 (homo/teamo) gajnas premion x_2 venkante x_3-on [konkurantoj/perdantoj] en konkuro/konkurso x_4
Ankaŭ: x_1 triumfas/estas venkinto; x_2 rekompenco; x_3 konkurantoj ĉi tie estas kontraŭantoj kaj en multaj situacioj, venkitoj/perdintoj, kontraŭ la aro de tiuj konkurantaj por celo; x_2 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posyji'a}, posyselji'a por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {cirko}, {jivna}, {talsa}, {cnemu}, {prali}, {pleji}, {sfasa}, {jdima}, {jerna}, {bradi}, {kargu}, {kelci}.
jinku
x_1 estas vakcino/imunsistema stimulilo protektanta x_2-on de malsano x_3 injektita per metodo x_4
Ankaŭ: sero/serumo; inokulaĵo (= jestu'u {veljinku}). Vidu ankaŭ {jurme}, {mikce}, {jesni}, {bilma}.
jinme
-jim-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el metalo de konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {cnisa}, {gasta}, {lastu}, {margu}, {nikle}, {ransu}, {romge}, {sodna}, {tinci}, {tirse}, {tunka}, {zinki}, {kunra}, {sodva}.
jinru
-jir-
x_1 (objekto/homo) mergiĝas/surfundiĝas/enlikviĝas/baniĝas en likvaĵo x_2
Baniĝi (= {jirsezlu'i}). Vidu ankaŭ {lumci}, {nenri}, {jinsa}.
jinsa
-jis-
x_1 (objekto) estas pura/nemakulita de materialo/malpuraĵo x_2 laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {lumci}, {jinru}, {curve}, {sepli}.
jinto
x_1 estas puto/fonto de fluaĵo x_2 en loko x_3
Vidu ankaŭ {krasi}, {djacu}, {fenra}.
jinvi
-jiv-
-ji'i-
x_1 opinias/pensas x_2-on [opinio] (du'u) vera pri temo/afero x_3 sur bazo x_4
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ cmavo {pe'i}, {ciksi}, {jijnu}, {nabmi}, {pensi}, {senpi}, {sidbo}, {birti}, {pinka}.
jinzi
-jiz-
x_1 (eco - ka) estas esenca/propra/natura eco/kvalito/aspekto de x_2
Vidu ankaŭ {lakne}, {rarna}, {stati}, cmavo {ka'e}, {tcaci}.
jipci
x_1 estas koko/malgranda kortbirdo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cipni}.
jipno
-jip-
-ji'o-
x_1 estas pinto/punkto/vertico/ekstremo/fino [0-dimensia formo] de objekto x_2 je loko x_3
Vidu ankaŭ {mokca}, {jesni}, {fanmo}, {kojna}, {krasi}.
jirna
x_1 estas korno [korpoparto] de x_2; [metafore: pinta ekstremaĵo]
Vidu ankaŭ {jgalu}, {bongu}.
jisra
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el suko/nektaro el fonto/de tipo x_2
Akvobaza ekstrakto el (ĝenerale) biologia fonto. Vidu ankaŭ {pinxe}, {djacu}, {grute}, {stagi}.
jitfa
-jif-
x_1 (du'u) estas falsa/malvera laŭ normo/epistemologio/metafiziko x_2
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ {fatci}, {stace}, {jetnu}, {cfika}.
jitro
-tro-
x_1 regas/jungas/direktas/kondukas x_2-on en x_3 (ago/okazo/faro)
x_2 estas aspektoj/individuoj regataj en ago/okazo x_3; direkti (= {selzuktro}, {selzukfu'e}, {gu'etro}, {gunfu'e}, {xaktro}, {xakfu'e}) (estro/ĉefo = gunterbe'e, gunja'a, gunmi'e, gunca'i). (kp. cmavo ji'o, bapli, te bende, gidva - kiu ne nepre regas aŭ komandas, jatna, macnu, minde, ponse, ralju, rinka, sazri, turni, vlipa, xance, xlura)
jivbu
x_1 teksas x_2-on el materialo/[fadeno] x_3; x_1 plektas x_2-on en x_3-on
Vidu ankaŭ {fenso}, {nivji}.
jivna
-jvi-
x_1 konkuras kontraŭ oponanto x_2 en konkuro x_3 (okazo) por gajno x_4; x_1 rivalas x_2-on
Ankaŭ: x_2 kontraŭanto(j), konkuranto(j), rivalo(j); x_3 konkuro, konkurso; x_4 premio, rekompenco, rekono (gajno povas esti interna aŭ eksterna). Vidu ankaŭ {cnemu}, {jinga}, {talsa}, {bradi}, {fapro}, {kelci}.
jmaji
-jaj-
x_1 (mass/jo'u) kolektiĝas/kunvenas en loko x_2 el lokoj x_3 (mass/jo'u)
Ankaŭ: fokuso (= {seljmaji}). Vidu ankaŭ {crepu}.
jmifa
x_1 estas rifo [malprofunda risko] el materialo x_2 en akvo x_3
Rapidaĵoj (= {ri'erjmifa}, {ri'ercaxno}). Vidu ankaŭ {caxno}.
jmina
-min-
x_1 aldonas/kombinas x_2-on al/kun x_3, kun rezulto x_4; x_1 pliigas x_2-on per kvanto x_3
Vidu ankaŭ {zmadu}, {banro}, {sumji}, {zenba}, {setca}.
jmive
-miv-
-ji'e-
x_1 vivas/estas viva laŭ normo x_2; x_1 estas organismo/vivaĵo
(adjektivo:) x_1 estas viva, organika. Vidu ankaŭ {lifri}, {morsi}, {stuzi}, {zvati}, {xabju}.
jordo
-jor-
-jo'o-
x_1 montras jordanian kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {filso}.
jorne
-jon-
-jo'e-
x_1 estas kunigita/ligita/unuiĝinta kun x_2 je komuna loko x_3; x_1 kaj x_2 estas unuiĝo
Ankaŭ: kunligitaj/kunfiksitaj per ligilo/alfiksilo x_3; ligilo/alfiksilo (= {jo'etci}, {jonvelyla'a}); trajno, sinsekvo de ligitaj objektoj (= jonpoi; porjo'e por unuopa objekto ligita al sinsekvo). Vidu ankaŭ {lasna}, {fenso}, {kansa}, {pencu}, {penmi}.
jubme
-jub-
-jbu-
x_1 estas tablo/plata solida supra surfaco el materialo x_2, subtenita de piedoj/bazo/piedestalo x_3
Vidu ankaŭ {ckana}, {jamfu}, {nilce}, {zbepi}, {tsina}, {stizu}.
judri
x_1 estas adreso/koordenatoj de x_2 en sistemo x_3
Vidu ankaŭ {tcita}, {cmene}, {ciste}, {stuzi}.
jufra
-juf-
-ju'a-
x_1 (teksto) estas frazo/aserto/deklaro pri x_2 [temo/subjekto/predikato/fokuso] en lingvo x_3
Frazo (= {jufpau}, {suzrelvla}, {suzvla}, {gensle}). Vidu ankaŭ {valsi}, {bangu}, {gerna}, {cusku}, {smuni}.
jukni
-juk-
x_1 estas araneo/[krustulo/krabo/omaro/ne-insekta artropodo] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cinki}, {danlu}.
jukpa
-jup-
x_1 kuiras/preparas manĝaĵon x_2 per recepto/metodo x_3 (procedo)
Kuiri per varmo (= {glajukpa}, {glaterjukpa}), baki (= {tokyjukpa}); friti (= {rasyjukpa}). Vidu ankaŭ {cupra}, {bredi}.
julne
-ju'e-
x_1 estas reto/filtrilo permesanta pason de x_2, malpermesanta pason de x_3, kun retaj ecoj x_4
Ankaŭ: kribrilo. Vidu ankaŭ {komcu}, {ciste}, {jgena}.
jundi
-jud-
-ju'i-
x_1 atentas al objekto/afero x_2
Vidu ankaŭ {kurji}, {zvati}.
jungo
-jug-
x_1 montras ĉinan [mandarena, kantona, Wu-a, ktp.] kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xazdo}.
junla
-jul-
x_1 estas horloĝo/kronometro mezuranta tempunuojn x_2 je precizeco x_3 kun mekanismo/metodo x_4
Vidu ankaŭ {cacra}, {mentu}, {snidu}, {tcika}, {temci}.
junri
-jur-
x_1 (homo) estas serioza pri x_2 (okazo/stato/ago)
Ankaŭ: solena (= {drijunri}, {ri'irjunri}, {tcejunri}). Vidu ankaŭ {tilju}, {xalbo}, {badri}, {ritli}.
junta
x_1 estas la pezo de objekto x_2 en [gravita aŭ alia] kampo x_3
Vidu ankaŭ {grake}, {linto}, {tilju}, {bunda}.
jurme
-jum-
x_1 estas ĝermo/bakterio/mikrobo/protozoo/amebo [1-ĉela vivaĵo] de speco/difina eco x_2
Vidu ankaŭ {vidru}.
jursa
-jus-
x_1 (okazo/ago/stato) estas severa por x_2 [viktimo/spertanto]
Vidu ankaŭ {gunta}, {vlile}.
jutsi
-jut-
x_1 estas specio de genro x_2, familio x_3, ktp.; [malferma strukturo de kategoriigo]
Ankaŭ: subspecio, ordo; (lokoj ne respondas al specifaj niveloj en la hierarkio; pli ĝuste, x_1 estas je pli malalta aŭ densa parto de la arbo ol x_2, x_2 estas pli malalta ol x_3, ktp.; transsalti lokon do signifas ke estas unu aŭ pli da konitaj-kaj-nespecifitaj niveloj de hierarkio inter la du); ne limigita al Linnea animalo/planto-taksonomio. Vidu ankaŭ {klesi}, {lanzu}.
jvinu
-vin-
-ji'u-
x_1 estas la vidaĵo/panoramo de x_2 (objekto/loko) el vidpunkto x_3
Vidu ankaŭ {catlu}, {kanla}, {viska}, {canko}, {jarco}.
kabri
x_1 estas taso/pokalo/glaso/trinkpoto/vazo/ujo/[pelvo] enhavanta x_2-on, kaj el materialo x_3
Oni manĝas/trinkas el kabri levante ĝin; el palta ne. Vidu ankaŭ {palta}, {citka}, {blaci}, {tansi}.
kacma
x_1 estas kamerao/fotografaparato registranta bildojn de lumigtipo x_2 en medio x_3
Vidu ankaŭ {lenjo}.
kadno
x_1 montras kanadan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {bemro}, {glico}.
kafke
x_1 tusas/furzas/ruktas eligante gason x_2 el orifico x_3
Vidu ankaŭ {bilma}, {senci}, {sputu}, {vamtu}.
kagni
-kag-
x_1 estas kompanio/korporacio/firmao/asocio/societo establita laŭ aŭtoritato x_2 por celo x_3
8c 25 Ankaŭ: entrepreno/organizaĵo (se ĉartigita). Vidu ankaŭ {kansa}, {kamni}, {banxa}, {bende}.
kajde
-jde-
x_1 (okazo/sperto) avertas x_2-on (homo) pri danĝero x_3 (okazo/stato/eco)
Agenta averto (= {jdegau}, {jdezu'e}); klopodo averti ne nepre sukcesa (= {jdetoi}, {jdegautoi}, {jdezuktoi}). Vidu ankaŭ {ckape}, {nupre}, {snura}, {tcica}, {xlura}.
kajna
x_1 estas breto/tabulo/bufedo ĉe/sur/alfiksita al subtenanta objekto x_2, por celo x_3
Vidu ankaŭ {balni}.
kakne
-ka'e-
x_1 povas/kapablas fari/esti x_2 (okazo/stato) sub kondiĉoj x_3 (okazo/stato)
Ankaŭ: havi talenton; scipovi; scii kiel uzi (= {plika'e}). (kp. stati, certu, gasnu (en sentempa potenciala senco), cmavo ka'e, cmavo nu'o, cmavo pu'i, djuno, zifre)
kakpa
x_1 (aganto) fosas x_2-on [materialo] el x_3 [fonto/truo] per membroj/ilo x_4
Ankaŭ: x_1 tranĉas en x_3 (kun forigo de materialo). Vidu ankaŭ {katna}, {plixa}, {sraku}, {canpa}, {sraku}.
kalci
x_1 estas fekaĵo/ekskremento/merdo de x_2 (besto/homo); (adjektivo:) x_1 estas feka
Vidu ankaŭ {ganxo}, {pinca}, {vikmi}, {mabla}, {festi}.
kalri
-kar-
x_1 (pordo/pasejo/koridoro/trairejo/enirejo) estas malfermita/ebligas pason/aliron al x_2 por pasanto x_3
Kiel enirejo. Vidu ankaŭ {ganlo}, {pagre}, {canko}, {vorme}.
kalsa
-kas-
x_1 estas kaosa/senorda en eco/aspekto x_2 (ka)
Vidu ankaŭ {cunso}, {cnici}.
kalte
-kat-
x_1 chasas viktimon/ĉasaĵon x_2 por celo x_3
Fiŝkapti (= {fipkalte}). Vidu ankaŭ {jersi}, {kavbu}, {sisku}, {rivbi}.
kamju
x_1 estas kolono el materialo x_2
Spino (= {bogykamju}), vertebro (= {kamjybo'u}). Vidu ankaŭ {ckana}, {garna}, {sanli}, {slanu}.
kamni
x_1 (kolektivaĵo) estas komitato kun tasko/celo x_2 de asocio x_3
Direktoraro/ministraro (= {trukamni}, {gritrukamni}). Vidu ankaŭ {bende}, {kagni}.
kampu
-kau-
x_1 (eco - ka) estas komuna/ĝenerala/universala inter membroj de aro x_2 (kompleta aro)
Vidu ankaŭ {cafne}, {rirci}, {fadni}, {cnano}, {tcaci}, {lakne}, {cmima}, {simxu}.
kanba
x_1 estas kapro de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {lanme}, {sunla}.
kancu
-kac-
x_1 (aganto) nombras aron x_2 kun rezulto x_3 [nombro] nombrante po unuoj x_4
(x_2 estas kompleta aro); Vidu ankaŭ {kanji}, {satci}, {merli}.
kandi
-kad-
x_1 estas pala/malbrila/neintensa en eco x_2 (ka) laŭ ricevo/mezuro de observanto x_3
En koloroj, indikas nesaturecon, paŝtelecon, palecon (kvankam ankaŭ blabi povas indiki ian palecon). Vidu ankaŭ {blabi}, {carmi}, {klina}, {linto}, {manku}, {murse}, {ruble}, {skari}, {milxe}, {blanu}, {bunre}, cicna,{crino}, grusi,narju,{nukni}, pelxu,{xekri}, {xunre}, {zirpu}.
kanji
-kaj-
x_1 kalkulas/komputas x_2-on [valoro (ni)/stato] el datenoj x_3 per procedo x_4
Vidu ankaŭ {kancu}, {jdice}, {skami}.
kanla
-kal-
x_1 estas okulo [korpoparto] de x_2; [metafore: sensa aparato]; (adjektivo:) x_1 estas okula
Vidu ankaŭ {jvinu}, {kerlo}, {viska}, {kumte}.
kanpe [experimental]
x_1 atendas/antaŭvidas x_2 (okazo), kun atendita probableco x_3 (0-1); x_1 atendas/antaŭvidas ke x_2 okazu.
kanro
-ka'o-
x_1 estas sana/bonfarta laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {bilma}, {mikce}.
kansa
-kan-
x_1 estas kun/akompanas x_2-on, en stato/kondiĉo/entrepreno x_3 (okazo/stato)
x_1 estas kune kun x_2. Vidu ankaŭ {kagni}, {jorne}, {gunma}, {girzu}, {lasna}.
kantu
-ka'u-
x_1 estas kvantumo/radio/elementa partiklo/plej malgranda mezurebla pliaĵo de eco/ago x_2
Kvantuma radio (= {bonka'u}). (kp. selci por kolektivaĵoj kaj plejmultaj objektoj; ratni, gradu, gusni, nejni, linji)
kanxe
-kax-
x_1 estas konjunkcio, asertanta ke x_2 (du'u) kaj x_3 (du'u) ambaŭ estas veraj
Vidu ankaŭ {vlina}.
karbi
-kab-
x_1 [observanto] komparas x_2-on kun x_3 en eco x_4 (ka), determinante comparon x_5 (stato)
Vidu ankaŭ {klani}, {mapti}, {sarxe}, {zmadu}, {mleca}, {dunli}.
karce
x_1 estas aŭto/kamiono/kamioneto [rada motora veturilo] por porti x_2-on, pelita de x_3
Vidu ankaŭ {carce}, {xislu}, {marce}, {sabnu}.
karda
x_1 estas karto [malgranda preskaŭ-2-dimensia formo] el materialo x_2, formo x_3
(x_3 formo, defaŭlte rektangula); Vidu ankaŭ {matci}, {tapla}, {plita}.
kargu
x_1 (objekto/varo/eco/okazo) estas multekosta/altpreza/kara por x_2 laŭ normo x_3
5 x_1 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= poskargu por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {vamji}, {dirba}, {vajni}, {jdima}, {pleji}, {canja}, {jerna}, {jinga}, {jemna}, {sfasa}, {vecnu}.
karli
x_1 estas ringo/kolumo/zono/rubando ĉirkaŭ x_2 el materialo x_3
Ankaŭ: sfinktero. Vidu ankaŭ {sruri}, {djine}.
karni
x_1 estas ĵurnalo/periodaĵo/magazino/revuo kun enhavo x_2 eldonita de x_3 por publiko x_4
x_2 povas esti temo, sed ne ĉiuj ĵurnaloj havas unusolan temon; ĉiuj havas ian principon difinantan tion, kio estas inkluzivata, do ĉi tio ne nepre estas listo. Vidu ankaŭ {papri}, {pelji}, {tcidu}.
katna
-ka'a-
x_1 (ilo/klingo/forto) (el)tranĉas/fendas/dividas x_2-on (objekto) en pecojn x_3
Forto x_1 agas kiel klingo, ne sur klingo; agenta tranĉado (= {ka'argau}, {ka'arzu'e}). (kp. kakpa, sraku por tranĉado sen divido; plixa, dakfu, jinci, porpi, spofu, tunta, xrani, fatri, fendi, balre, dilcu)
kavbu
-kav-
x_1 kaptas x_2-on per kaptilo/detenilo x_3
Kapti ion ĵetitan (= {rerkavbu}). Vidu ankaŭ {jersi}, {kalte}, {pinfu}, {sisku}, se {rinju}.
kecti
-kec-
-ke'i-
x_1 (homo) kompatas x_2-on (homo) pri x_3 (abstraktaĵo)
Vidu ankaŭ {cinmo}, {xendo}.
kelci
-kel-
-kei-
x_1 [aganto] ludas per ludilo x_2
Ludi ludon (= {ci'erkei}), ludi konkure (= {jvikei}). Vidu ankaŭ {jivna}, {jinga}, {zdile}.
kelvo
-ke'o-
x_1 estas x_2 kelvinaj gradoj [metra unuo] en temperaturo (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {gradu}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
kenra
-ken-
x_1 estas kancero [maligna malsano] en x_2
Vidu ankaŭ {bilma}, {mikce}, {spita}.
kensa
-kes-
x_1 estas kosmospaco proksime de/rilata al ĉiela korpo/regiono x_2
Vidu ankaŭ {canlu}, {munje}, {terdi}, {tsani}.
kerfa
-kre-
x_1 estas har(ar)o/felo [korpoparto] de x_2 je korpa loko x_3
Vidu ankaŭ {skapi}, {sunla}, {pimlu}.
kerlo
-ker-
x_1 estas orelo [korpoparto] de x_2; [metafore: sensa aparato, kolekto de informo]
Vidu ankaŭ {kanla}, {savru}, {smaji}, {tirna}, {ractu}.
ketco
-ket-
-tco-
x_1 montras sudamerikan kulturon/naciecon/geografion laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {merko}, {xispo}, {brazo}, {gento}, {spano}.
kevna
-kev-
-ke'a-
x_1 estas truo/kavaĵo/kaverno en x_2; x_1 estas konkava interne de x_2; x_2 estas kava je loko x_1
Ankaŭ: puto, konkavo; kava (= {selke'a}). Vidu ankaŭ {fenra}, {kunti}, {canlu}, {canko}, {galxe}, {tubnu}.
kicne
-kic-
-ki'e-
x_1 kusenas x_2-on per materialo x_3; x_1 estas kuseno/pillow [por x_2] de rembura materialo x_3
Vidu ankaŭ {ckana}, {matci}.
kijno
-kij-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el oksigeno (O); [metafore: subtenas vivon/brulon]
(kp. jelca, vacri, vaŝu)
kilto
-ki'o-
x_1 estas milo [1000; 10^3] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto, xatsi, xecto, xexso,zepti,zetro,minli)
kinli
-kil-
x_1 estas akra je loko x_2
Vidu ankaŭ {balre}, {dakfu}, {jesni}.
kisto
-kis-
x_1 montras pakistanan/paŝta kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xurdo}.
klaji
-laj-
x_1 estas strato/avenuo/vojo ĉe x_2 kun aliro al x_3
Ankaŭ: koridoro; kutime ne vojo inter punktoj, sed donas aliron al lokoj laŭlonge apud ĝi. Vidu ankaŭ {naxle}, {panka}, {pluta}, {dargu}.
klaku
-kak-
x_1 ploras larmojn x_2 pri/pro kialo x_3 (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {badri}, {krixa}.
klama
-kla-
x_1 venas/iras al celita loko x_2 el deirpunkto x_3 tra vojo x_4 per rimedo/veturilo x_5
Ankaŭ: vojaĝas, moviĝas al ... de ...; x_1 estas vojaĝanto; (x_4 kiel aro inkluzivas punktojn almenaŭ sufiĉajn por difini la vojon). Vidu ankaŭ {cadzu}, {bajra}, {marce}, {vofli}, {litru}, {muvdu}, {cpare}, cmavo {ka'a}, {pluta}, {bevri}, {farlu}, {limna}, {vitke}.
klani
-lai-
x_1 estas kvanto kvantigita/mezurita/nombrita per x_2 (kvantigilo) laŭ skalo x_3 (si'o)
Vidu ankaŭ cmavo {la'u}, {namcu}.
klesi
-kle-
-lei-
x_1 (kolektivaĵo/si'o) estas klaso/kategorio/subgrupo/subaro de x_2 kun difina eco x_3 (ka)
Ankaŭ: tipo, specio, genro, familio, ordo, vario. Vidu ankaŭ cmavo {le'a}, {cmima}, {jutsi}, {ciste}, {girzu}, {lanzu}, {vrici}.
klina
-kli-
x_1 (objekto/medio) estas klara/travidebla/sen obstaklo por x_2 [transigitaĵo]
x_2 restas videbla/klara (figura uzo por 'komprenebla' estas malrekomendinda, pli bone esprimita kiel = filseljmi). (kp. kandi, zunti - nalzu'i estas pli bona por 'nemalhelpita')
kliru
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el halogeno de tipo x_2 [kloro, fluoro, jodo, ktp.]
Ankaŭ: bromo; defaŭlte kloro. Vidu ankaŭ {xukmi}.
kliti
-kit-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el argilo [humida, glueca koto] de konsisto enhavanta x_2-on
(kp. dertu, peŝu, staku)
klupe
-lup-
-lu'e-
x_1 estas ŝraŭbo/fiksilo por celo x_2, reloj [grado, materialo] x_3, korpo [grando, materialo] x_4
Ankaŭ: bolto. Vidu ankaŭ {korcu}, {sarlu}, {tutci}.
kluza
-luz-
x_1 (obj.) estas malstrikta/neprema/malkompakta/pufa sur x_2 (obj.) je loko x_3
Vidu ankaŭ {tagji}, {trati}, {rinju}.
kobli
-kob-
-ko'i-
x_1 estas kvanto da brasiko/laktuko/folia legomo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {stagi}.
kojna
-koj-
-ko'a-
x_1 estas [solida] tridimensia angulo/punkto [formo] ĉe/en x_2, el materialo x_3
Ankaŭ: pinto; angulo ekzistas en tri dimensioj sed ne nepre estas limigita al punkto; ĝi sugestas ŝanĝon en deklivo laŭ iu direkto; t.e. en iu ebenkruco. Vidu ankaŭ {jipno}, {konju}, {bliku}, {fanmo}, {jganu}, {krasi}.
kolme
-kol-
-ko'e-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el karbo/terkarbo/torfo/antracito/bitumo el fonto x_2
Vidu ankaŭ {tabno}, {tarla}.
komcu
-kom-
x_1 estas kombilo [plurdenta formo] el materialo x_2 kun dentoj x_3
Vidu ankaŭ {julne}, {forca}, {burcu}.
konju
-kon-
-ko'u-
x_1 estas konuso [formo] el materialo x_2 kun vertico x_3
Ankaŭ: elipso, elipsoido (= {konclupa}). Vidu ankaŭ {jesni}, {djine}, {sovda}, {kojna}, {jganu}.
korbi
-kor-
-koi-
x_1 estas rando/marĝeno/bordo/limo de x_2 apud/kontraŭ x_3
Vidu ankaŭ cmavo {koi}, {greku}, {mlana}, {jimte}, {ctebi}, {bartu}.
korcu
-kro-
(adjektivo:) x_1 estas malrekta/kurba/hoka/[tordita]/faldita
Vidu ankaŭ {cinje}, {klupe}, {kruvi}, {polje}, {sarlu}, {sirji}, {bargu}, {genxu}.
korka
-kok-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el korko/ŝelo el arbo/speco x_2; [materialo]
Vidu ankaŭ {tricu}, {calku}, {skapi}, {stagi}.
kosta
-kos-
x_1 estas jako/ĵako/frako/redingoto/trikoto/mantelo/kapoto [kroma ekstera vesto] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {pastu}, {sunla}, {taxfu}.
kramu
x_1 estas x_2 lokaj unuoj de areo [ne-metra] (defaŭlte 1) laŭ normo x_3, x_4 subunuoj
(pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {rupnu}, {fepni}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}.
krasi
-kra-
x_1 (loko/okazo) estas fonto/komenco/origino de x_2 (objekto/okazo/procedo)
Ankaŭ: radiko (figura senco); (adjektivo:) x_1 estas komenca. Vidu ankaŭ {fanmo}, cmavo {ra'i}, {sabji}, {cfari}, {jipno}, {traji}, {kojna}, {genja}, {jicmu}, {sitna}, {jinto}.
krati
-ka'i-
x_1 reprezentas/estas agento/peranto/anstataŭanto de [forestanta] x_2 en afero/funkcio x_3
Ankaŭ: x_1 agas por x_2. Vidu ankaŭ cmavo {ka'i}, {jansu}, {catni}, {vipsi}, {pulji}.
krefu
-ref-
-ke'u-
x_1 (okazo) estas la x_3-a reokazo/ripeto de x_2 (abstraktaĵo); x_2 okazas denove en [formo] x_1
Ankaŭ: kazo, fojo, denove, refoje. Vidu ankaŭ {fukpi}, {rapli}, {cafne}, {fasnu}, {xruti}.
krici
-kri-
x_1 kredas [sen atesto/pruvo] ke kredo x_2 (du'u) estas vera/supozita pri temo x_3
Sen objektiva ekstera evidenco; ankaŭ esti konvinkita. Vidu ankaŭ {censa}, {cevni}, {lijda}, {makfa}, {malsi}, {senpi}, {birti}.
krili
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kristalo de konsisto x_2 en formo/aranĝo x_3
x_2: konsisto inkluzivanta x_2-on, kiu ne nepre estas kompleta specifado. Vidu ankaŭ {jemna}, {bisli}.
krinu
-rin-
-ki'u-
x_1 (okazo/stato) estas kialo/pravigo/klarigo pri x_2 (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {ciksi}, {rinka}, {nibli}, {mukti}, se {jalge}, te {zukte}, cmavo {ki'u}, {bapli}.
krixa
-kix-
-ki'a-
x_1 krias/ululas sonon x_2; x_1 estas krianto
Vidu ankaŭ {klaku}, {bacru}.
kruca
-kuc-
x_1 kruciĝas kun x_2/transiras x_2-on je loko x_3
Vidu ankaŭ {cripu}, {ragve}.
kruji
-ruj-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kremo/emulsio/pureo [denseco] de konsisto x_2
(x_2: konsisto inkluzivanta x_2-on, kiu ne nepre estas kompleta specifado)); Vidu ankaŭ {ladru}, {matne}.
kruvi
-ruv-
-kru-
x_1 estas kurbo en x_2, je loko x_3, kaj difinita per aro da punktoj/ecoj x_4
(adjektivo:) x_1 estas kurba; (x_4 kiel aro de punktoj estas sufiĉe specifita por identigi la ecojn de la kurbo). Vidu ankaŭ {korcu}, {bargu}, {genxu}, {linji}, {sirji}.
kubli
-kub-
x_1 estas kubo/regula multedro/multlatero de dimensio x_2 (def. 3), edroj/lateroj x_3 (def. 6)
(kp. kurfa - bezonata por 'kubo', bliku por fizika objekto; tanbo, tapla, tarmi)
kucli
x_1 estas scivolema/interesiĝas pri x_2 (objekto/abstraktaĵo)
Demandema (= {retkucli}). Vidu ankaŭ {manci}, {sisku}, se {cinri}.
kufra
-kuf-
x_1 sentas komforton sub kondiĉoj/ĉirkaŭaj ecoj x_2
Vidu ankaŭ {cinmo}.
kukte
-kuk-
x_1 estas bongusta/frandaĵo por observanto/sento x_2 [homo, aŭ sensa ago]
Vidu ankaŭ {gusta}, {ralci}, {vrusi}, {cpina}.
kulnu
-klu-
x_1 [ideoj, kutimoj, lertoj, artoj] estas kulturo de nacio/etoso x_2 (kolektivaĵo); x_1 estas etna
(rimarku ke x_2 NE estas individuo; kulturo estas io dividita inter homoj kaj ne estas individua trajto). Vidu ankaŭ cmavo {ka'u}, cmavo {ku'u}, {natmi}, {cecmu}.
kumfa
-kum-
-ku'a-
x_1 estas ĉambro de/en strukturo x_2 ĉirkaŭita de vandoj/muroj/plafono/planko x_3 (mass/jo'u)
Ankaŭ: kamero. Vidu ankaŭ {bitmu}, {canlu}, {zdani}.
kumte
x_1 estas kamelo/lamo/alpako/vikuno/dromedaro de speco/raso x_2
Lamo (= {tcokumte}), azia kamelo (= {zdokumte}); araba kamelo/dromedaro (= {rabykumte}). Vidu ankaŭ {sunla}, {kanla}, {xirma}, {xasli}.
kunra
-kun-
x_1 estas/enhavas/konsistas el mineralo de tipo/metalo x_2 elfosita el loko/vejno/mino x_3
Vidu ankaŭ {jinme}, {bisli}, {rokci}, {jemna}.
kunti
-kut-
x_1 [ujo] estas malplena/vakua de x_2 [materialo]; x_1 estas vakanta
Ankaŭ: vakuo (= kunti be roda/so'ada). Vidu ankaŭ {culno}, {tisna}, {claxu}, {canlu}, {kevna}, {setca}.
kurfa
-kur-
x_1 estas orta formo difinita per aro da verticoj x_2, dimensioj x_3 (defaŭlte 2)
Ankaŭ: paralelogramo, rektangulo, kvadrato; kvadrato (= {kubykurfa}, {pitkubykurfa}), kubo (= {kurkubli}), rektangulo (= {clakurfa}), rombo/lozanĝo (= {sa'orkurfa}, {sa'orpitkubli}). Vidu ankaŭ {bliku}, {kubli}, {tapla}, salpo,{tarmi}.
kurji
-kuj-
-ku'i-
x_1 zorgas pri x_2 (objekto/okazo/homo)
Ankaŭ: prizorgi, flegi, varti, gardi; x_1 estas gardisto de x_2. Vidu ankaŭ {jundi}, {cinri}, {prami}, {raktu}, {zgana}.
kurki
x_1 estas amara/akra/neagrabla por observanto/sento x_2
Vidu ankaŭ {titla}, {slari}.
kuspe
-kup-
-ku'e-
x_1 ampleksas/daŭras/persistas intervalon/breĉon/areon/amplekson/etendon x_2
Ankaŭ: kontinui. Vidu ankaŭ {ranji}, {renvi}, {tcena}, {bancu}, {cripu}, {ragve}, {vorme}, {canko}, {bitmu}, {sirji}, {jbini}, {jimte}, {preja}.
kusru
-kus-
x_1 (homo) estas kruela/malnobla/malbona al viktimo x_2
Vidu ankaŭ {xendo}, {jursa}.
labno
x_1 estas lupo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gerku}.
lacpu
-lap-
-cpu-
x_1 tiras/trenas x_2-on per tenilo/je loko x_3
Gravito (= ka {maicpu}, {maircpukai}). Vidu ankaŭ {catke}, {sakci}, {cokcu}.
lacri
-lac-
x_1 fidas/konfidas al x_2 por efektivigi/plenumi/subteni x_3-on (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {minde}, {nitcu}, {tinbe}.
ladru
-lad-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el lakto el fonto x_2; (adjektivo:) x_1 estas lactic/dairy
Vidu ankaŭ {lanbi}, {mabru}, {tatru}, {cirla}, {kruji}.
lafti
-laf-
x_1 (forto) levas/aplikas levan/subtenan forton al x_2 je loko x_3 en gravito x_4
Ankaŭ: lifto; (x_1 povas esti abstraktaĵo); levi/lifti/suprenigi (= {lafmuvgau}). Vidu ankaŭ {farlu}, {plipe}.
lakne
-la'e-
x_1 (okazo/stato/eco) estas probabla/verŝajna sub kondiĉoj x_2
Vidu ankaŭ {cumki}, {jinzi}, {kampu}, {tcaci}, {cunso}, {cafne}, {fadni}, {cnano}.
lakse
-lak-
x_1 estas kvanto da vakso [substance especially soft/moldable when warm] el fonto x_2
Ankaŭ: parafino. Vidu ankaŭ {bifce}, {ranti}, {bidju}.
lalxu
-la'u-
x_1 estas lago/laguno ĉe loko/en tero/grundo x_2
Vidu ankaŭ {daplu}, {djacu}, {rirxe}, {xamsi}, {zbani}.
lamji
-lam-
-la'i-
x_1 estas apud/flanke de/en kontakto kun x_2 laŭ eco/sinsekvo x_3 en direkto x_4
Ankaŭ: tuŝanta, kontraŭ. Vidu ankaŭ {zvati}, {cpana}, {jibni}, {diklo}, {stuzi}, {bartu}, {jbini}.
lanbi
x_1 estas kvanto da proteino/albumino de tipo x_2 konsistanta el aminacidoj (sinsekvo/jo'u)
Vidu ankaŭ {ladru}, {sovda}.
lanci
x_1 estas flago/standardo de x_2/simbolas x_2-on kun desegno x_3 sur materialo x_4
Vidu ankaŭ {gugde}, {jecta}.
lanka
x_1 estas korbo enhavanta x_2-on, teksita el materialo x_3
Vidu ankaŭ {vasru}, {baktu}.
lanli
-lal-
x_1 analizas/detale ekzamenas x_2-on per metodo/tekniko/sistemo x_3 [procedo/ago]
Vidu ankaŭ {catlu}, {zgana}, {jarco}, {pensi}, {pinka}.
lanme
-lan-
x_1 estas shafo de speco/raso x_2 el aro x_3
Vidu ankaŭ {kanba}, {sunla}.
lanru [experimental]
x_1 estas lanterno, kiu iluminas x_2, en stilo/kun ecoj x_3
Lanterno ne necese iluminas ion ajn.
lante
x_1 estas ladskatolo/hermetike fiksita ujo por pereema enhavo x_2, farita el x_3
Vidu ankaŭ {botpi}, {baktu}, {tinci}.
lanxe
-lax-
x_1 estas en ekvilibro sub fortoj x_2 (kolektivaĵo)
(kp. midju, nutli; fapro por ekvilibrigaj/kontraŭaj fortoj, nutli)
lanzu
-laz-
x_1 (kolektivaĵo) estas familio kun membro(j) x_2 ligitaj laŭ normo x_3
Ankaŭ: klano, tribo; x_2 estas en x_1, ano/membro de x_1 (selylanzu por reordigitaj lokoj); parenco (= lazmi'u - xy mintu y'y leka cmima da poi lanzu). Vidu ankaŭ {natmi}, {cmima}, {girzu}, {jutsi}, {klesi}.
larcu
-lar-
x_1 (procedo) estas arto [kreema apliko] de metio/lerteco x_2 (ideo/ago)
Vidu ankaŭ {finti}, {zbasu}, {stati}.
lasna
-la'a-
x_1 (aganto) ligas/kunigas/konektas/alfiksas/almetas/bindas x_2-on al x_3 per fiksilo x_4
Ne estas implico ke la rezulto devas esti unuopa objekto; kvankam x_2 kaj x_3 povas esti interŝanĝeblaj, x_3 povas esti uzata por la substrato, la fiksa/pli granda objekto al kiu x_2 ligiĝas. Vidu ankaŭ {jorne}, {fenso}, {jgena}, {batke}, {dinko}, {kansa}.
lastu
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el latuno [kunmiksaĵo el kupro kaj zinko] de konsisto x_2
Vidu ankaŭ {jinme}, {ransu}, {tunka}.
latmo
-la'o-
x_1 montras latinan/romanan/romanidan kulturon/imperion/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ropno}, {fraso}, {spano}, {xispo}.
latna
x_1 estas lotuso, planto/floro/herbo de speco/raso x_2 simbolanta x_3-on por kulturo/religio x_4
Vidu ankaŭ {budjo}, {censa}, {lijda}, {spati}.
lazni
x_1 (homo) estas pigra/maldiligenta/mallaborema/evitanta laboron/penon pri ago x_2
Vidu ankaŭ {nejni}, {vreta}, {gunka}.
lebna
-leb-
-le'a-
x_1 prenas/akiras/gajnas/obtenas/kaptas/[forigas] x_2-on (objekto/eco) de x_3 (posedanto)
Ankaŭ: konfiski, alproprigi. Vole akiri tiel ke x_1 gajnas posedon; x_3 estas posedanto kaj ne nur fonto, forproprigo estas implicita. (kp. punji, cpacu kie volo aŭ antaŭa posedo ne nepre estas implicitaj, vimcu por forigo kie x_1 ne nepre gajnas posedon, canci, cliva)
lenjo
-len-
-le'o-
x_1 estas lenso [fokusanta formo] fokusanta x_2-on al fokuso x_3 per rimedo/materialo x_4
(adjektivo:) x_1 estas optika; focusigo povas esti optika aŭ alia, do x_2 povas esti lumo, sono, X-radio, ktp., defaŭlte lumo/optika lenso; ka estas refrakto. Vidu ankaŭ {kacma}, {minra}.
lenku
-lek-
x_1 estas malvarma/frida laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {glare}, {bisli}.
lerci
-lec-
x_1 (okazo) estas malfrua laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {clira}.
lerfu
-ler-
-le'u-
x_1 (la'e zo BY/vorto-bu) estas litero/cifero/simbolo en alfabeto/karaktraro x_2 simbolanta x_3-on
Ankaŭ: x_1 glifo, runo, karaktro (ankaŭ me'o BY/vorto-bu), x_2 simbolaro; (adjektivo:) x_1 estas alfabeta/simbola; sinxa estas pli ĝenerala simbolo. Vidu ankaŭ {mifra}, {namcu}, {sinxa}, {pandi}.
letci [experimental]
x_1 estas liĉio (Litchi chinensis) de variaĵo x_2
libjo
-lib-
x_1 montras libian kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {friko}, {xrabo}, {muslo}.
lidne
-li'e-
x_1 antaŭas/antaŭiras/malsekvas x_2-on en sinsekvo x_3; x_2 sekvas/postiras x_1-on en sinsekvo x_3
Ankaŭ: x_1 antaŭa, antaŭiranto; x_2 posta, postiranta, sekvanta (= selyli'e por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ cmavo {li'e}, {balvi}, {ralju}, {rebla}, purci por tempa {sinsekvo}, {jersi}, {porsi}, {jatna}, {farna}.
lifri
-lif-
-fri-
x_1 [homo/pasivo/stato] spertas/travivas/suferas/ĝuas x_2-on (okazo/sperto); x_2 okazas al x_1
Ankaŭ: havi (okazojn/spertojn); (adjektivo:) x_1 estas empiria; sugestas pasivan aperton sed ne ekscludas activan (per zukte) intencon; meritita sperto: rekompenco aŭ puno (=jernyfri, zanjernyfri, maljernyfri). Vidu ankaŭ cmavo {ri'i}, {jmive}, {fasnu}, {renvi}.
lijda
-jda-
x_1 estas religio de kredanto(j) x_2 kun komunaj kredoj/praktikoj/doktrino x_3
Ankaŭ: mito, kredo, tradicio, x_2 popolo, aliĝintoj; (adjektivo:) x_1, x_2, x_3 estas de religia/eklezia naturo; x_2 estas kredanto/aliĝinto/subtenanto/sekvanto de x_1 (= seljda por reordigitaj {lokoj}); x_2 estas praktikanto de x_3 (= selterjda por reordigitaj {lokoj}); x_3 estas doktrino/kredo/rito de x_1/x_2 (= terjda por reordigitaj {lokoj}); pastro/sacerdoto/klerika (= {jdaca'i}, {jdaka'i}, {jdaja'a}); organizita eklezio/religio (= {be'ejda}); kongregacio (= {jdabe'e}, {jdagri}). (kp. budjo, censa, cevni, crida, dadjo, jegvo, krici, latna, malsi, marde, muslo, prŭi, ranmi, ritli, xriso, zekri)
limna
-lim-
x_1 (aganto) naĝas en fluido x_2
Vidu ankaŭ {djacu}, {fulta}, {klama}, {litru}.
lindi
-lid-
x_1 estas fulmo/elektra malŝargo trafanta x_2-on/etendiĝanta al x_2 disde x_3
Ankaŭ: tondro (= {lidysna}). Vidu ankaŭ {dikca}.
linji
-lij-
-li'i-
x_1 estas linio/inter linioj [1-dimensia formo] difinita de aro da punktoj x_2
Radio/vektoro (farli'i aŭ porli'i). Vidu ankaŭ {kruvi}, {sirji}, {jganu}, {kantu}, {mokca}.
linsi
-lin-
x_1 estas cheno/kateno el materialo x_2 kun kunigaj ecoj x_3
Vidu ankaŭ {skori}.
linto
-li'o-
x_1 estas malpeza laŭ normo x_2
(kp. junta, tilju; se xalbo, kandi por metaforo)
lisri
-lis-
x_1 estas rakonto/fabelo pri temo/moralaĵo x_2 de rakontanto x_3 al aŭdantaro x_4
Ankaŭ: legendo; rakonto ne nepre estas fikcia; x_2 povas esti konvencio anstataŭ temo; ankaŭ x_3 rakontas x_1-on pri x_2 al x_4 (= selterlisri por reordigitaj {lokoj}); rimarku ke la rakontanto ne nepre estas la aŭtoro. Vidu ankaŭ {ranmi}, {cfika}, {skicu}, {prosa}, {pemci}.
liste
-ste-
x_1 (fizika objekto) estas listo/katalogo/registro de sinsekvo/aro x_2 laŭ vico x_3 en medio x_4
Ankaŭ: taglibro. (x_2 estas komplete specifita); (kp. porsi, girzu, cmima por mensaj objektoj kie vicigo estas de varia graveco; iu manifesta vicigo estas esenca por fizika listo, sed la specifa vicigo povas esti incidenta kaj ne intenca/celita)
litce
-lic-
x_1 estas x_2 litroj [metra unuo] en volumeno (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {merli}, {grake}, {mitre}, {dekpu}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
litki
-lik-
x_1 estas likva/fluida, el kompozicio/materialo enhavanta x_2-on, sub kondiĉoj x_3
Kondiĉoj inkluzivas temperaturon kaj premon. Vidu ankaŭ {cilmo}, {djacu}, {lumci}, {runta}, {pambe}, {sudga}, {gapci}, {sligu}, {flecu}, {jduli}.
litru
-li'u-
x_1 vojaĝas/veturas/iras/moviĝas tra vojo x_2 per rimedo/veturilo x_3; x_1 estas vojaĝanto
(x_2 kiel aro inkluzivas almenaŭ sufiĉajn punktojn por difini la vojon); Vidu ankaŭ {bajra}, {cadzu}, {cpare}, {tcana}, {klama}, {cliva}, {pluta}, {limna}, {muvdu}.
livga
x_1 estas (la) hepato [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {rango}, {betfu}.
livla
-lil-
x_1 estas brulaĵo/energifonto por provizi potencon al x_2
Vidu ankaŭ {nejni}, {xaksu}, {jelca}.
logji
-loj-
x_1 [reguloj/metodoj] estas logiko por dedukti/konkludi/rezoni pri x_2 (du'u)
Ankaŭ: (adjektivo:) x_1, x_2 estas logika. Vidu ankaŭ {nibli}.
lojbo
-lob-
-jbo-
x_1 montras loĵbanan/[loglanan] lingvon/kulturon/naciecon/komunumon laŭ aspekto x_2
Antaŭloĵbanaj formoj de loglano (= {dzejbo}). Vidu ankaŭ {bangu}, {logji}.
loldi
-lol-
-loi-
x_1 estas planko/fundo/malsupro/grundo de x_2
Etaĝo/nivelo de konstruaĵo/edifico (= {setloi}, {dijysenta}). Vidu ankaŭ {bitmu}, {drudi}, {dertu}, {dizlo}, {cnita}, {zbepi}, {sarji}, {serti}.
lorxu
-lor-
-lo'u-
x_1 estas vulpo [sovaĝa hundo kun densa vosto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gerku}.
lubno
-lu'o-
x_1 montras libanan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xrabo}.
lujvo
-luv-
-jvo-
x_1 (teksto) estas kunmetita predikato kun signifo x_2 kaj argumentoj x_3 konstruita el metaforo x_4
Vidu ankaŭ {stura}, {cmavo}, {gismu}, {rafsi}, {smuni}.
lumci
-lum-
-lu'i-
x_1 (aganto) lavas/purigas x_2-on de malpuraĵo x_3 en/per lavmaterialo(j) x_4
Senaganta laviĝo/puriĝo (= {cuvbi'o}, {jisybi'o}). Vidu ankaŭ {djacu}, {jinru}, {litki}, {zbabu}, {jinsa}, {curve}.
lunbe
-lub-
x_1 estas nuda/sen kovrilo/vestoj/[protekto]
Vidu ankaŭ {taxfu}, {bandu}.
lunra
-lur-
x_1 estas la luno de la tero (defaŭlte); x_1 estas grava natura satelito/luno de planedo x_2
Vidu ankaŭ {plini}, {solri}, {terdi}, {mluni}.
lunsa
-lus-
x_1 kondensiĝas/likviĝas sur x_2 je temperaturo x_3, premo x_4; x_1 estas roso/kondensaĵo sur x_2
Vidu ankaŭ {cilmo}, {dunja}, {febvi}, {runme}, {bumru}.
mabla
-mal-
x_1 estas malbona/malbela/naŭziga/abomena/malbongusta laŭ aspekto x_2 por x_3.
Damna, fika, merda, kondamnita. Vidu ankaŭ {xlali}, {rigni}, {fegli}; {mabla}.
mabru
-mab-
x_1 estas mamulo de speco x_2
Vidu ankaŭ {danlu}, {ladru}, {tatru}, {ractu}, {xanto}, {xarju}.
macnu
-cnu-
x_1 (okazo/ago/procedo) estas neaŭtomata/homdirektata en funkcio x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {zmiku}, {jitro}.
makcu
-ma'u-
x_1 estas matura/elkreskinta/adolta/plenaĝa en evolua kvalito x_2 (ka)
Vidu ankaŭ {cifnu}, {ninmu}, {verba}, {banro}, {farvi}, {nanmu}.
makfa
-maf-
x_1 estas magia/supernatura/sorĉarta por x_2, fare de homo/forto/dio x_3
Vidu ankaŭ {krici}, {manci}.
maksi
-mak-
x_1 estas magneta [adjektivo] kun magneta kampo x_2
Vidu ankaŭ {dikca}, {trina}, {xlura}.
malsi
-mas-
x_1 estas templo/preĝejo/sanktejo/sinagogo/sanktujo de religio x_2 ĉe loko/servanta regiono x_3
x_2 povas esti okazo de formo (... adoras/omaĝas ...), do (metafore etendiĝas al) monumento (= {mojmalsi}, {si'armalsi}). Vidu ankaŭ {cevni}, {krici}, {lijda}, {ritli}.
mamta
-mam-
x_1 estas patrino de x_2; x_1 patrinas/agas patrine al x_2; [ne nepre biologiaj]
Vidu ankaŭ {patfu}, {sovda}, {rirni}, {rorci}, {tarbi}, {famti}, {bersa}, {jbena}.
manci
-mac-
x_1 miras pri x_2
Vidu ankaŭ {cinmo}, {makfa}, {kucli}, {spaji}, {cinri}, {banli}, {sisku}.
manfo
x_1 (objekto/okazo) estas unuforma/homogena en eco x_2 (ka)
Vidu ankaŭ {prane}, {curve}, {ranji}, {vitno}, {stodi}, {dikni}, {sampu}, {traji}.
manku
-man-
x_1 estas malhela/malmulte lumigita
(kp. blabi, gusni, ctino; uzu je kandi aŭ xekri kun koloroj, ctino)
manri
-mar-
x_1 estas referenco/referenckadro/normo por observi/mezuri/determini x_2-on, per/laŭ reguloj x_3
(x_1 povas esti objekto aŭ ideo (si'o)); Vidu ankaŭ cmavo {ma'i}, {ckilu}, {merli}, {pajni}, {cimde}, {jdice}, {marde}.
mansa
x_1 kontentigas/satigas taksanton x_2 en eco (ka)/stato x_3; x_2 taksas x_1-on kontentiga en eco x_3
Vidu ankaŭ {pajni}.
manti
x_1 estas formiko de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cinki}, {jalra}.
mapku
-map-
x_1 estas ĉapo/ĉapelo/krono/kasko/kapvesto el materialo x_2
Vidu ankaŭ {taxfu}, {stedu}, {drudi}.
mapni
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kotono [tipo de ŝtofo/materialo]
Vidu ankaŭ {bukpu}.
mapti
-mat-
x_1 taŭgas/konformas/akordas/respondas al x_2 en eco/aspekto x_3
Vidu ankaŭ {satci}, {tugni}, {sarxe}, {drani}, {tarmi}, {ckini}, {mintu}.
marbi
-mra-
x_1 estas ŝirmejo/haveno/rifuĝejo/ripozejo protektanta x_2-on de danĝero/minaco x_3
Vidu ankaŭ {bandu}, {ckape}, {snura}, {drudi}, {sepli}, {bitmu}, {gacri}.
marce
-ma'e-
x_1 estas veturilo/vehiklo portanta x_2-on sur surfaco/medio x_3, pelita de x_4
Vidu ankaŭ {klama}, {matra}, {bevri}, {bloti}, {carce}, {karce}, {sabnu}, {skiji}.
marde
-mad-
x_1 estas la etiko/moralo/moralaj normoj/etikaj normoj de x_2 (ind./mass) pri situacio x_3
x_1 kutime estos abstraktaĵo, regulo aŭ reguloj de konduto; ankaŭ principoj; ankaŭ konscienco (= {sezmarde}). Vidu ankaŭ {palci}, {vrude}, {lijda}, {manri}, {javni}, {tarti}, {zekri}.
margu
-mag-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el hidrargo/merkuro (Hg); [metafore: fluida metalo]
Vidu ankaŭ {jinme}.
marji
-maj-
-mai-
x_1 estas materio/ŝtofo/materialo de tipo/kompozicio enhavanta x_2-on en formo x_3
Ankaŭ: (adjektivo:) x_1 estas fizika (unu senco)/materiala. Vidu ankaŭ {morna}, {mucti}, {nejni}, {tarmi}, {dacti}.
marna
x_1 estas kvanto da kanabo/juto de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {skori}, {tanko}, {sigja}, {xukmi}.
marxa
-max-
x_1 [forto] frakasas/pistas/kunpremas/muelas x_2-on en pulpon/pulvoron/pecojn/erojn/misformaĵon x_3
(kp. daspo, peŝu, zalvi, bapli)
masno
-sno-
x_1 estas malrapida/malvigla en ago/stato x_2 (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {sutra}.
masti
-ma'i-
x_1 daŭras x_2 monatojn (defaŭlte 1 monato) laŭ normo x_3
ĉi tiu monato (= {cabma'i}); venonta monato (= {bavla'ima'i}); pasinta monato (= {prula'ima'i}). Vidu ankaŭ {detri}, {djedi}, {jeftu}, {nanca}.
matci
x_1 estas matraco/litkuseno/remburaĵo/vataĵo [plata, mola, densa formo] el materialo x_2
Ankaŭ: matraco = (kicymatci). Vidu ankaŭ {kicne}, {tapla}, {karda}, {ckana}.
matli
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el lino [tipo de ŝtofo/materialo]
Vidu ankaŭ {bukpu}.
matne
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el butero/margarino el fonto x_2
Manĝebla graso, solida sed ŝmirebla je ordinaraj temperaturoj; elmilka butero (= {ladmatne}). Vidu ankaŭ {grasu}, {kruji}.
matra
x_1 estas motoro/maŝino funkciiganta/pelanta/potenciganta x_2-on
Vidu ankaŭ {marce}, {minji}, {carce}.
mavji
-mav-
x_1 estas kvanto da aveno [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
maxri
-xri-
x_1 estas kvanto da tritiko [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
mebri
-meb-
x_1 estas (la) frunto [elstara plata/glata kapo/korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {stedu}, {flira}.
medzo [experimental]
x_1 meditas pri x_2 per praktiko/metodo/studo x_3
megdo
-meg-
x_1 estas miliono [1x_10**6] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
Vidu ankaŭ {grake}, {mitre}, {snidu}, {stero}, {delno}, {molro}, {kelvo}, {xampo}, {gradu}, {litce}, {merli}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, xatsi,xecto,{xexso}, {zepti}, {zetro}.
mekso
-mek-
-me'o-
x_1 [kvantigilo/esprimo] estas matematika esprimo interpretita laŭ reguloj/konvencio x_2
Vidu ankaŭ {cmaci}, {dilcu}, {fancu}, {frinu}, {jalge}, {namcu}, {parbi}, {pilji}.
melbi
-mel-
-mle-
x_1 estas bela/plaĉa/agrabla al x_2 laŭ aspekto x_3 (ka) laŭ estetika normo x_4
Ankaŭ: gracia. Vidu ankaŭ {pluka}, {xamgu}.
meljo
-mej-
x_1 montras malajan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {baxso}, {bindo}.
menli
-men-
x_1 estas menso/intelekto/psiko/[konscio] de korpo x_2
(adjektivo:) x_1 estas mensa/psikologia fenomeno; pluraj personecoj (= so'i {menli}). Vidu ankaŭ {besna}, {morji}, {mucti}, {pensi}, {sanji}, {xanri}, {sevzi}, {xadni}.
mensi
-mes-
-me'i-
x_1 estas fratino de x_2 laŭ ligilo/normo/gepatro(j) x_3; [ne nepre biologiaj]
Vidu ankaŭ {bruna}, {tunba}, {tamne}, {famti}.
mentu
-met-
-me'u-
x_1 daŭras x_2 minutojn (defaŭlte 1 minuto) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {junla}, {cacra}, {snidu}, {tcika}.
merko
-mer-
x_1 apartenas al usonan kulturon/naciecon/dialekton laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {brito}, {bemro}, {ketco}, {xispo}, {glico}.
merli
-mre-
x_1 (aganto) mezuras/taksas x_2-on [kvanto] kiel x_3 unuoj en skalo x_4 (si'o), kun precizeco x_5
Vidu ankaŭ {kancu}, {rupnu}, {fepni}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}, {ckilu}, {gradu}, {satci}, {centi}, {cimde}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {kramu}, {litce}, {manri}, {megdo}, {mikri}, {milti}, nanvi,{petso}, {picti}, terto,{xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
mexno
-mex-
x_1 montras meksikan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xispo}, {bemro}, {spano}.
midju
-mij-
x_1 estas meze/centre de x_2; (adjektivo:) x_1 estas centra
Vidu ankaŭ {lanxe}, {jbini}, {nutli}, {snuji}, {milxe}, {denmi}, {ralju}.
mifra
-mif-
x_1 estas ĉifraĵo/kriptaĵo/kodigita teksto el malkaŝa teksto x_2 laŭ ĉifro x_3
x_1 estas ĉifrita; kodo (= {termifra}). Vidu ankaŭ {mipri}, {lerfu}, {sinxa}.
mikce
-mic-
x_1 kuracas/flegas/akuŝas/prizorgas x_2-on pro malsano x_3 per kuracmetodo x_4
(adjektivo:) x_1, x_4 estas medicina; x_2 estas paciento de x_1 (= selmikce por reordigitaj {lokoj}); x_2 estas kuracata de x_1 homo/x_4 kuracado/metodo; sukcese kuraci/sanigi (= {sadmikce}, {sadvelmikce}), kuraciĝi/saniĝi (=sadyselmikce, ka'orbi'o por ne implici eksteran aganton/procedon, kvankam la x_1 kaj x_4 de mikce povas esti mem/interna); kuracado (= {velmikce}). Vidu ankaŭ {bilma}, {kanro}, {spita}.
mikri
-mik-
x_1 estas milionono [1x_10**-6] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, milti, nanvi, petso, picti, terto, xatsi,xecto,xexso, zepti, zetro)
milti
-mil-
x_1 estas milono [1/1000; 1x_10**-3] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, nanvi, petso, picti, terto, xatsi, xecto, xexso,zepti,zetro)
milxe
-mli-
x_1 estas milda/neekstrema/meza/ioma en eco x_2 (ka); x_1 estas ne tre x_2
Vidu ankaŭ {mutce}, {traji}, {kandi}, {ruble}, {midju}, {nutli}, {ralci}, {traji}.
minde
-mid-
-mi'e-
x_1 ordonas al x_2 ke rezulto x_3 (okazo/stato) okazu; x_3 estas ordonita
1 (ankaŭ: x_1 ordonas/ekigas/instrukcias/Incitas. x_2-on fari/okazigi x_3; x_1 estas komandanto; komando (= {termi'e})); Vidu ankaŭ {lacri}, te {bende}, {jatna}, {ralju}, {jitro}, {turni}, {tinbe}.
minji
-mi'i-
x_1 estas maŝino por uzo/funkcio x_2; [aŭtomata aparato, sen rekta kontrolo de funkcio]
Ankaŭ: maŝinaro/mekanismo; maŝino estas ekigita de agento/forto, sed post tio ĝi plenumas sian funkcion aŭtomate; se memregata, (minji estas) estaĵo (= {zukte}). Vidu ankaŭ {cabra}, {matra}, {tutci}, {zukte}, {pilno}, {skami}.
minli
x_1 estas x_2 (defaŭlte 1) longaj lokaj unuoj de distanco [ne-metra], x_3 subunuoj, normo x_4
(pliajn subunuajn lokojn oni povas aldoni kiel x_5, x_6, ...); Vidu ankaŭ {mitre}, {kilto}, {clani}, {ganra}, {condi}, {rotsu}, {rupnu}, {fepni}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}, {kramu}.
minra
-mir-
x_1 reflektas/spegulas/ehhas x_2-on [objekto/radiado] al observanto/punkto x_3 kiel x_4
Ankaŭ: x_1 estas spegulo/reflektoro/reflektilo. x_2 resaltas sur x_1; x_2 povas esti lumo, lu'e de bildigita objekto; x_4 povas esti bildo aŭ ehho aŭ x_2 mem se fizika objekto; x_3 povas esti vojo por resaltanta objekto; ka estas reflekto. Vidu ankaŭ {catlu}, {viska}, {lenjo}, {pensi}.
mintu
-mit-
-mi'u-
x_1 estas sama/identa al x_2 laŭ normo x_3; (x_1 kaj x_2 interŝanĝeblaj)
(kp. panra, satci, mapti, simsa, drata, dunli, cmavo du - kiu ne havas lokon por normo, simxu)
mipri
-mip-
x_1 sekretigas x_2-on kaŝitan al x_3 per metodo x_4; x_2 estas sekreta; x_1 kaŝas x_2-on
Netransitiva kaŝita/sekreta, sen agento (= selcri aŭ nalterju'o); sekreta (= {selmipri}). Vidu ankaŭ {stace}, {mifra}, {sivni}, {djuno}, {cirko}, {jarco}.
mirli
x_1 estas cervo/alko de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {mabru}, {danlu}.
misno
-mis-
-mi'o-
x_1 (homo/objekto/okazo) estas fama/renoma/reputacia inter homoj/komunumo x_2 (kolektivaĵo)
Ankaŭ: celebrata/bone konata; (malestimiga senco:) fifama (= {malmi'o}). Vidu ankaŭ se {sinma}, {banli}.
misro
x_1 montras egiptan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {friko}, {muslo}, {xrabo}.
mitre
-tre-
x_1 estas x_2 metroj [metra unuo] en longeco (defaŭlte 1) mezurita en direkto x_3 laŭ normo x_4
Vidu ankaŭ {kilto}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {gutci}, {litce}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {minli}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
mixre
-mix-
-xre-
x_1 (kolektivaĵo) estas miksaĵo/koloido kun ingrediencoj x_2
x_2 miksiĝas en x_1-on; x_2 estas en x_1, ingredienco/parto/ero/elemento de x_1 (= selxre por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {salta}, te {runta}, {stasu}, {jicla}, {sanso}.
mlana
-mla-
x_1 estas flanke de x_2 kaj fronte al x_3 el vidpunkto/referenckadro x_4
(kp. crane, trixe, pritu, zunle kiu diferencas je tio, ke la direkto de alfrontado estas la fronta kaj ne la latera flanko. La x_4 de mlana povas esti la fronta aŭ malfronta flanko de x_2, korbi)
mlatu
-lat-
x_1 estas kato de speco/raso x_2; (adjektivo:) x_1 estas kata
Vidu ankaŭ {cinfo}, {tirxu}, {gerku}.
mleca
-mec-
-me'a-
x_1 estas malpli ol x_2 laŭ eco/kvanto x_3 (ka/ni) en kvanto x_4
Ankaŭ: negativa (= {nonme'a}). Vidu ankaŭ cmavo {me'a}, cmavo {su'o}, {jdika}, {zmadu}, {traji}.
mledi
-led-
x_1 estas ŝimo/fungo/agariko/trufo de speco/raso x_2 parasita/kreskanta sur x_3
Vidu ankaŭ {clika}.
mluni
-lun-
x_1 estas satelito/luno orbitanta x_2 kun karakterizaj ecoj x_3, orbitaj parametroj x_4
Vidu ankaŭ {plini}, {solri}, {lunra}.
mokca
-moc-
x_1 estas punkto/momento [0-dimensia formo] ĉe/je tempo/loko x_2
x_1 estas sendimensia. Vidu ankaŭ {jipno}, {jganu}, {linji}, {stuzi}, {tcika}.
moklu
-mol-
-mo'u-
x_1 estas (la) buŝo [korpoparto] de x_2; (metafore: enirejo/enfluejo por konsumo)
Vidu ankaŭ {ctebi}, {denci}, {tance}.
molki
-mlo-
x_1 estas muelejo/fandejo/fabriko/[assembly line] plenumanta procedon x_2
(malkiel fanri,) ne nepre produktas ion; grajnomuelejo (= {grumlo}), muelejo (= {zalmlo}, {zalmlotci}, {zalmloca'a}). Vidu ankaŭ {gasta}, {gurni}, {tirse}, {fanri}, {zalvi}.
molro
-mo'o-
x_1 estas x_2 grammolekuloj [metra unuo] en substanco (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
morji
-moj-
-mo'i-
x_1 memoras/rememoras faktojn/memoraĵon x_2 (du'u) pri temo x_3
Vidu ankaŭ cmavo {ba'anai}, {menli}, {pensi}, {sanji}, {djuno}, {notci}.
morko
-mor-
x_1 montras morokan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {friko}, {xrabo}, {muslo}.
morna
-mon-
-mo'a-
x_1 estas/elmontras/reprezentas modelon/desegnon de formoj/okazoj x_2 aranĝitaj laŭ strukturo x_3
(x_3 estas Modelo. por x_1 (= termontai, aŭ la pli abstrakta = termonsi'o); bildo (= gusmo'a, nenmo'a, dairmo'a, selylenmo'a, selmirmo'a, velmirmo'a, sed ankaŭ ĉiuj tiuj kun -tai anstataŭ -mo'a por la idealo)); Vidu ankaŭ {ciste}, {ganzu}, {marji}, {slilu}, {stura}, {tarmi}, {boxna}, {cimde}, {gidva}, {jimpe}, {rilti}.
morsi
-mro-
x_1 estas mortinta/jam ne vivas
Morti (= {mrobi'o}, {co'urji'e}). Vidu ankaŭ {jmive}, {catra}, {betri}.
mosra
-mos-
x_1 estas frikcio/frotforto [forto kontraŭ movo] pro kontakto/interfrotiĝo inter x_2 kaj x_3
Ankaŭ: viŝi; x_2 frotiĝas/interfrotiĝas kun/kontraŭ x_3 (= {termosra}). Vidu ankaŭ {sakli}, {sraku}, {jabre}, {satre}, {guska}, {pencu}, {spali}.
mraji
x_1 estas kvanto da sekalo [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
mrilu
-mri-
x_1 poŝtas [transigo tra peranta servo] x_2-on al x_3 de x_4 per portanto/reto/sistemo x_5
Ankaŭ: x_4 poŝtejo, poŝtujo. (kp. benji ĉe kiu la medio ne nepre estas 3a partoprenanto/servo/sistemo, kaj x_2 ne nepre konsistigas el unuopaj unuoj. notci, xatra, tcana)
mruli
-mru-
x_1 [ilo] estas martelo por marteli x_2-on [celo] konsistanta el pezo/kapo x_3 pelita de x_4
Vidu ankaŭ {tutci}.
mucti
-mut-
x_1 estas nemateria/nefizika/sen materia formo
(kp. marji, menli, prŭi, sidbo)
mudri
-mud-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el ligno el arbo(j) de tipo/speco x_2
Vidu ankaŭ {tricu}, {stani}.
mukti
-muk-
-mu'i-
x_1 (ago/okazo/stato) motivas/stimulas agon/okazon x_2, laŭ volo de x_3;
Ankaŭ: x_1 instigas/incitas x_3-on fari x_2-on; x_3 estas motivata de x_1 okazigi rezulton/celon x_2 (= termu'i por reordigitaj {lokoj}); (rimarku ke 'sub kondiĉoj'-BAI povas aplikiĝi kaj esti aldonita laŭkaze ĉe la nivelo de la ĉefa predikato aŭ ene de la ago x_2). (kp. cmavo mu'i, nibli, te zukte - ĝenerale pli bona por 'celo', se jalge, krinu, rinka, ciksi, djica, xlura)
mulno
-mul-
-mu'o-
x_1 (okazo) estas kompleta/tuta/elfarita/finita; x_1 (objekto) iĝis tuto en eco x_2 laŭ normo x_3
Ankaŭ: perfektigita, tuto; (adverbo:) plene, komplete, tute, absolute. Vidu ankaŭ {fanmo}, {culno}, {pagbu}, {xadba}, {prane}, {jalge}, {sumji}, {munje}, {sisti}, {xadni}.
munje
-muj-
-mu'e-
x_1 estas universo/kosmo [kompleta kaj orda tutaĵo] de kampo/sfero x_2 difinita laŭ reguloj x_3
Ankaŭ: mondo; universo estas speco de sistemo, kiu plene ampleksas sian kampon; ekz. 'universo de parolo', aŭ 'mondo de birdoj'; x_3 estas la reguloj/difinaj principoj kiuj distingas la universon disde aliaj universoj, aŭ disde ne-universo. Vidu ankaŭ {ciste}, {plini}, {kensa}, {mulno}.
mupli
-mup-
x_1 estas ekzemplo/specimeno/instanco/kaze/ilustraĵo de komunaj ecoj x_2 de aro x_3
Vidu ankaŭ cmavo {mu'u}, {pixra}.
murse
x_1 estas [astronoma] krepusko/eklumiĝo/tagiĝo/vesperiĝo/duonlumo de tago x_2 en loko x_3
Matena krepusko, sunleviĝo (= {cermurse}); vespera krepusko, vesperiĝo (= {vacmurse}). Vidu ankaŭ {cerni}, {kandi}, {vanci}.
murta
-mur-
-mu'a-
x_1 estas kurteno/markezo/ĵaluzio/persieno por kovri/mallumigi aperturon x_2, kaj el materialo x_3
Vidu ankaŭ {canko}, {vorme}.
muslo
-mus-
x_1 apartenas al la islama/mahometana/Korana kulturo/religio/nacio laŭ aspekto x_2
Ankaŭ: muzlo. Vidu ankaŭ {jegvo}, {lijda}.
mutce
-tce-
x_1 estas multa/ekstrema en eco x_2 (ka), direkte al ekstremo x_3; x_1 estas, en x_2, tre x_3
Vidu ankaŭ {milxe}, {traji}, {banli}, {carmi}, {nutli}, {traji}.
muvdu
-muv-
-mu'u-
x_1 (objekto) moviĝas al celita loko x_2 [for] de deirpunkto x_3 tra vojo x_4
Ankaŭ: mova (= {comymu'u}, por la nespecifa malo de {senmova}); post muvdu, objekto forlasas/ne plu estas ĉe la deirpunkto (krom se fizike revenas tien, kiel litru aŭ slilu); agenta movo (=muvgau, muvzu'e), ne-agenta transitiva movo (= {muvri'a}), mem-pelita (= {sezmuvgau}), movo de parto de la objekto (= {pagmu'u}), havi moveblan parton (= {muvypau}, {muvyselpau}); ŝajni moviĝi (= {mlumu'u}). (kp. rinci, klama (kiu diferencas je tio, ke la movrimedoj estas eksplicitaj), litru, cliva, fatri; dunda, benji por agenta movo kiu ne nepre implicas forproprigon de origino, preja por simila movo sen implica agento, bevri, vimcu)
muzga
-muz-
x_1 estas muzeo por konservi [kaj eble montranta] x_2-on en loko x_3
Vidu ankaŭ {citri}.
nabmi
-nam-
x_1 (okazo/stato) estas problemo por x_2 en situacio/tasko/esploro x_3
Ankaŭ: x_1 bezonas konsideradon de x_2. Vidu ankaŭ {preti}, {danfu}, {ciksi}, {jijnu}, {jinvi}, {nandu}, {pensi}, {sidbo}, {spuda}.
nakni
-nak-
x_1 estas virseksa/maskla/'iĉa' de speco x_2 montranta virajn trajtojn x_3 (ka); x_1 estas vira
Vidu ankaŭ {fetsi}, {bersa}.
nalci
-na'i-
x_1 estas flugilo [korpoparto] de x_2; [metafore: flanka subtena surfaco]
Vidu ankaŭ {cipni}, {pimlu}, {rebla}.
namcu
-nac-
-na'u-
x_1 (li) estas nombro/kvantigilo/cifero/valoro (substantivo); rilatas al valoro ne al simbolo
Vidu ankaŭ {lerfu}, {mekso}, {klani}.
nanba
-nab-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el pano [fermentigita aŭ ne] farita el grajnoj x_2
Vidu ankaŭ {gurni}, {panlo}, {toknu}.
nanca
-na'a-
x_1 daŭras x_2 jarojn (defaŭlte 1 jaro) laŭ normo x_3; (adjektivo:) x_1 estas jara
ĉijaro (= {cabna'a}); la venonta jaro (= {bavlamna'a}); la pasinta jaro (= {prulamna'a}). Vidu ankaŭ {detri}, {djedi}, {jeftu}, {masti}.
nandu
-nad-
x_1 estas malfacila/defia por x_2 sub kondiĉoj x_3; x_1 defias (ne-agentiva) x_2-on
Vidu ankaŭ {frili}, {nabmi}, {jdari}, {talsa}, {tinsa}.
nanla
x_1 estas knabo [juna vira homo] de aĝo x_2 nematura laŭ normo x_3
Vorto evitinda en metaforo/ekzemplo kiel seksisma; (uzu je verba). Vidu ankaŭ {nixli}, {verba}, {nanmu}, {bersa}.
nanmu
-nau-
x_1 estas viro; x_1 estas vira homeca persono [ne nepre adolta]
Vorto evitinda en metaforo/ekzemplo kiel seksisma; (uzu je remna aŭ prenu). Vidu ankaŭ {ninmu}, {remna}, {prenu}, {makcu}, {nanla}, {bersa}.
nanvi
-nav-
x_1 estas miliardono [1x_10**-9] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, petso, picti, terto, xatsi, xecto, xexso, zepti, zetro)
narge
-nag-
x_1 estas nukso [korpoparto: malmolŝela frukto] el planto/speco x_2 kun ŝelo x_3 kaj grajno x_4
Ankaŭ: x_4 nukleo, centro (= velnarge por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {grute}, {stagi}, {jbari}, {midju}.
narju
-naj-
x_1 estas oranĝa [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {xunre}, {pelxu}, {solji}.
natfe
-naf-
-na'e-
x_1 (du'u) kontraŭdiras/negas/refutas/neas x_2-on (du'u) laŭ reguloj/logiko x_3
Ankaŭ: escepto (= {nafmupli}); agenta kontraŭdiro/neo (= nafxu'a aŭ tolxu'a). Vidu ankaŭ {nibli}, {tugni}, {zanru}, {xusra}.
natmi
-nat-
-nai-
x_1 estas nacio/gento/popolo de homoj x_2; [homoj kun komuna historio/kulturo]
Vidu ankaŭ {jecta}, {kulnu}, {lanzu}, {gugde}, {bangu}, {cecmu}.
navni
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el inerta gaso de tipo x_2 [neono/argono/radono/ksenono]
Defaŭlte neono. Vidu ankaŭ {xukmi}, {gapci}.
naxle
-nax-
-xle-
x_1 estas kanalo al x_2 elde x_3 tra x_4
x_2/x_3 povas esti neordigitaj. Vidu ankaŭ {pluta}, {rirxe}, {klaji}, {dargu}.
nazbi
-naz-
-zbi-
x_1 estas la nazo [korpoparto] de x_2 kun naztruo(j) x_3; [metafore: elstaraĵo]
Vidu ankaŭ {degji}, {panci}, {sumne}, {tance}.
nejni
-nen-
x_1 estas energio de tipo x_2 en formo x_3
Radiaĵo (= {nenli'i}). Vidu ankaŭ {marji}, {tarmi}, {kantu}, {lazni}, {livla}.
nelci
-nel-
-nei-
x_1 shatas x_2 (objekto/stato); x_2 estas agrabla al x_1
(kp. cinmo, djica, pluka, prami, rigni, sinma, trina, xebni, cŭna, pendo)
nenri
-ner-
-ne'i-
x_1 estas en x_2; x_1 estas interne de x_2 [tute interne de la limoj de x_2]
Indikas tutan enhavadon. (kp. se vasru (por enhavado ne nepre tuta), jbini, zvati, cpana, sruri, senta, snuji, bartu, diklo, jibni, jinru, setca)
nibli
-nib-
-ni'i-
x_1 logike implicas/necesigas agon/okazon/staton x_2 laŭ reguloj/logiko x_3
Vidu ankaŭ {natfe}, {rinka}, {mukti}, {krinu}, cmavo {ni'i}, {jalge}, {logji}.
nicte
-cte-
x_1 estas nokto de tago x_2 en loko x_3; (adjektivo:) x_1 estas nokta
ĉinokto (= {cabycte}); morgaŭa nokto (= bavlamcte, eĉ kiam la hodiaŭa nokto estas ankoraŭ venonta); hieraŭa nokto (= {prulamcte}). Vidu ankaŭ {donri}, {djedi}, {tcika}.
nikle
-nik-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el nikelo/alia rustimuna metalo
Vidu ankaŭ {jinme}.
nilce
-ni'e-
x_1 [meblo] meblas x_2 [loko] kun celo/funkcio x_3
Vidu ankaŭ {ckana}, {jubme}, {sfofa}, {stizu}, {dacru}.
nimre
x_1 estas kvanto da citro [frukto/arbo, ktp.] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}, {slari}, {slami}, {xukmi}.
ninmu
-nim-
-ni'u-
x_1 estas virino; x_1 estas ina homeca persono [ne nepre adolta]
Vorto evitinda en metaforo/ekzemplo kiel seksisma; (uzu je remna aŭ prenu). Vidu ankaŭ {nanmu}, {remna}, {prenu}, {makcu}, {nixli}.
nirna
-nir-
x_1 estas nervo/neŭrono [korpoparto] de x_2; [metafore: reta konduko de informo/kontrolo]
Vidu ankaŭ ve {benji}.
nitcu
-tcu-
x_1 bezonas/dependas je/[volas] necesaĵon x_2 por celo/ago/etapo de procedo x_3
Ne implicas mankon. Vidu ankaŭ {banzu}, {cidja}, {claxu}, {pindi}, {xebni}, {sarcu}, {lacri}, {djica}, {taske}, {xagji}.
nivji
-niv-
x_1 (aganto) trikas x_2-on [tolo/drapo/objekto] el fadeno x_3
Vidu ankaŭ {cilta}, {fenso}, {jivbu}, {pijne}.
nixli
-nix-
-xli-
x_1 estas knabino [juna ina homo] de aĝo x_2 nematura laŭ normo x_3
Vorto evitinda en metaforo/ekzemplo kiel seksisma; (uzu je verba). Vidu ankaŭ {nanla}, {verba}, {ninmu}.
nobli
-nol-
-no'i-
x_1 estas nobela/aristokrata/elita/titolhava en/laŭ kulturo/socio/normo x_2
Ankaŭ: altklasa; alta/malalta loĵbane estas malbonaj metaforoj; rimarku ke normo x_2 aplikiĝas kiam la titolo/nobeleco estas ne vaste rekonita an la kulturo/socio; ĉi tio inkluzivus memalprenitajn titolojn. Vidu ankaŭ {banli}.
norgo [experimental]
x_1 montras norvegan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Neoficiala radiko
notci
-not-
-noi-
x_1 estas mesaĝo/noto/memorando pri temo x_2 de aŭtoro x_3 por celita publiko x_4
8 Emfazo je mallongeco, unuopa aŭ identigebla temo (kontrasto kun xatra: la emfazo en notci estas je unuopa aŭ kohere focusigita temo, dum la ricevantoj estas malpli difinitaj - ja nur 'celata' publiko. xatra ne nepre havas unuopan aŭ fokusigitan temon - la responda loko estas por 'enhavo'); memorigilo/memorando/noto (= {mojnoi}). Vidu ankaŭ {xatra}, {nuzba}, {mrilu}, {morji}.
nukni
-nuk-
x_1 estas fuksina/fuksia/ruĝpurpura [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {xunre}, {zirpu}.
nupre
-nup-
-nu'e-
x_1 (aganto) promesas/certigas/minacas x_2-on (okazo/stato) al x_3 [profitanto/viktimo]
Vidu ankaŭ {kajde}, {xusra}.
nurma
-num-
x_1 estas kampara regiono de x_2; x_1 estas en la kamparo
Vidu ankaŭ {jarbu}, {rarna}, {tcadu}, {cange}.
nutli
-nul-
-nu'i-
x_1 estas neŭtrala/nepartia/meza/neekstrema en skalo/malkonsento x_2
Ankaŭ: x_2 disputo/lukto (kvankam x_2 ne estas limigita al malkonsentoj, kiuj estas nur unu manifestacio de skalaj aŭ distribuitaj valoroj kie ekzistas meza pozicio). Vidu ankaŭ {midju}, {lanxe}, {milxe}, {mutce}, cmavo {no'e}.
nuzba
-nuz-
x_1 (du'u) estas novaĵo/nova informo pri temo x_2 el fonto x_3, por observanto x_4
Vidu ankaŭ {cnino}, {notci}.
pacna
-pa'a-
x_1 esperas/deziras x_2-on (okazo), kun atendita probableco x_3 (0-1); x_1 esperas ke x_2 okazu
Ankaŭ: x_2 espereble okazos, laŭ espero de x_1; la valoro de x_3 estas subjektiva takso pri verŝajno laŭ x_1, kaj estas la baza determinanto de tio, ĉu pacna signifas 'esperi' aŭ 'deziri' aŭ 'atendi': espero pri objektoj/statoj kun neglektebla atendo estas deziro; se la stato estas plausibly verŝajna, temas pri espero; kiam la probablo estas subjektive proksima al 1, la sinteno estas atendo; la valoro ĝenerale esprimiĝas per neprecizaj nombroj (li piso'u ĝis piro); deziri (= {sotpa'a}), esperi (= {sorpa'a}), atendi (= {sojypa'a}). Vidu ankaŭ {djica}.
pagbu
-pag-
-pau-
x_1 estas parto/peco/porcio/segmento de x_2 [kie x_2 estas tuto/kolektivaĵo]; x_2 estas parte x_1
En parto (= {selpau}). Vidu ankaŭ cmavo {pa'u}, {mulno}, {xadba}, {spisa}, {gunma}, {rafsi}.
pagre
-gre-
x_1 trapasas/penetras barilon/medion/pordon x_2 al celita flanko x_3 el deirflanko x_4
Trapasi en ambaŭ direktoj (= rolfargre, pagre ... soivo'ivo'o (kaj inverse)). Vidu ankaŭ {bitmu}, {denci}, {ganlo}, {kalri}, {vorme}, {pluta}, {canko}, {ragve}.
pajni
-pai-
x_1 juĝas/arbitracias determinante/decidante aferon x_2 (abstraktaĵo)
x_2 inkluzivas je: jei = regulo (jetpai), ni = kvantotakso (lairpai), ka = ecotakso (kairpai aŭ vampai), aŭ nu = arbitracii (faurpai); unuopaj okazoj de juĝado, inkluzive de specifaj decidoj/juĝoj (= {paijdi}, {jetpaijdi}, {lairpaijdi}, {kairpaijdi}, {vampaijdi}, {faurpaijdi}); ĵurio (= {pairkamni}), servi en ĵurio (= kamnypai, kiel parto de kolektivaĵo x_1). (kp. cŭna, jdice, vajni, cipra, zekri, manri, mansa)
palci
-pac-
x_1 estas malica/malvirta/kruela [morale malbona] laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {zekri}, {vrude}, {xlali}, {marde}, {mabla}.
palku
-pak-
x_1 estas pantalono [krurpartigita vesto] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {taxfu}, {pastu}, {skaci}.
palne
x_1 estas pleto/plado/plata ujo [pato] kun enhavo x_2, kaj el materialo x_3
Plata portilo; pleto estas platfunda kaj malprofunda aŭ sen rando, kaj ĝenerale estas portebla. Vidu ankaŭ {tansi}, {patxu}, {palta}, {ckana}.
palta
x_1 estas telero/plado/subtaso [plata/iom kava vazo el kie manĝi] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {ckana}, {palne}, {kabri}, {tansi}, {ckana}.
pambe
x_1 estas pumpilo/injektilo [ilo/aparato] pumpanta/injektanta fluidon x_2 al x_3 el x_4 per rimedo x_5
Fluido x_2 povas esti likvo aŭ gaso; x_5 povas esti forto; pumpilo ĝenerale kaŭzas premgradienton, tiel ke x_3 estas loko de pli malalta premo, x_4 loko de pli alta premo. (kp. gapci, litki, rinci; metafora uzo de fepri por gaso, risna por likvaĵo, rinci, tutci)
panci
-pan-
x_1 estas odoro/aromo eligita de x_2 kaj rimarkita de observanto/sensilo x_3
Nedetektita eliganto estas senodora por la observanto. Vidu ankaŭ {nazbi}, {sumne}, {cpina}.
pandi
-pad-
x_1 (aganto) interpunkcias x_2-on (esprimo) per simbolo/vorto x_3 kun sintaksa/semantika efiko x_4
Vidu ankaŭ {lerfu}, {basna}, {denpa}.
panje
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sponĝo/poroza/truohava materialo ah 3 [ankaŭ: metafore uzata por koralo, grujero]; (kp. cokcu por ĝenerala sorbanto
)
panka
x_1 estas parko/rezervejo administrata de komunumo/civito/ŝtato/kompanio x_2 por celo x_3
Vidu ankaŭ {sorcu}, {zdile}, {klaji}, {purdi}.
panlo
-pa'o-
x_1 estas tranĉaĵo [maldika plata porcio] de x_2 (kolektivaĵo)
Vidu ankaŭ {nanba}.
panpi
-pap-
x_1 estas en paco kun x_2
(kp. jamna; uzu je sarxe, smaji, tugni por plejmultaj metaforaj etendoj, cilce, jamna)
panra
x_1 paralelas x_2-on kun sola diferenca eco x_3 (ka; jo'u/fa'u termo) laŭ normo/geometrio x_4
(ankaŭ: x_1 estas paralela al x_2, x_3 estas la sola diferenco inter x_1 kaj x_2 (= terpanra por reordigitaj {lokoj}); x_1 kaj x_2 estas egalaj/similaj/Kongruaj. paraleleco konsistas el ekstrema proksima simileco/konformeco tra la tuto de la aĵoj komparataj, ĝenerale pri pluraj ecoj, fokusiganta je unu aŭ malgranda nombro da diferencoj); Vidu ankaŭ cmavo {pa'a}, {mintu}, {simsa}, {girzu}, {vrici}.
pante
-pat-
x_1 protestas/kontraŭas/plendas pri x_2 (okazo/stato) antaŭ publiko x_3 per ago x_4
(x_4 estas okazo aŭ tu'a quotation) Vidu ankaŭ {xarnu}.
panzi
-paz-
x_1 estas [biologia] ido/infano/gefilo/hibrido de gepatro(j) x_2; (adjektivo:) x_1 estas fila
Vidu ankaŭ {grute}, {verba}, {bersa}, {tixnu}, se {rorci}, {patfu}.
parbi
-pab-
x_1 (me'o, frakcio) estas proporcio de x_2 (kvanto) rilate al x_3 (kvanto), [x_2:x_3]
Ankaŭ: x_1 frakcio/proporcio/kvociento; x_2 dividato/numeratoro; x_3 dividanto/denominatoro. Vidu ankaŭ {frinu}, {dilcu}, {mekso}.
pastu
-pas-
x_1 estas robo/tuniko/talaro/mantelo [longa/tutkorpa vesto] el materialo x_2
Ankaŭ: surtuto, supervesto (= {paspalku}). Vidu ankaŭ {kosta}, {taxfu}, {palku}.
patfu
-paf-
-pa'u-
x_1 estas patro de x_2; x_1 naskigas x_2-on; x_1 agas patre al x_2; [ne nepre biologia]
Vidu ankaŭ {mamta}, {rirni}, {rorci}, {tarbi}, {dzena}, {famti}, {panzi}, {bersa}, {sovda}.
patlu
x_1 estas terpomo [manĝebla tubero] de variaĵo/kultivo x_2
(uzu je samcu por amelaj/tuberaj radikoj kiuj ne reproduktiĝas per tubereroj); Vidu ankaŭ {genja}, {jalna}, {samcu}.
patxu
-pax-
x_1 estas poto/kaldrono/urno/kuvo/tino, profunda ujo por enhavo x_2, el materialo/ecoj x_3
(kp. tansi, palne por profundo; baktu, botpi por malferma/kovrilhava)
pelji
-ple-
x_1 estas papero el fonto x_2
Paperfolio (= plekarda se formo {gravas}, {plebo'o}). Vidu ankaŭ {karni}, {papri}, {prina}.
pelxu
-pel-
x_1 estas flava/ora [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {narju}, {solji}.
pemci
-pem-
x_1 estas poemo/verso/poeziaĵo pri intrigo/temo/modelo x_2 de aŭtoro x_3 por celita publiko x_4
x_2 povas esti konvencio anstataŭ temo. Vidu ankaŭ {prosa}, {rimni}, {rilti}, {finti}, {lisri}, {sanga}.
penbi
-peb-
x_1 estas plumo/skribilo kun inko x_2 aplikita per procedo x_3
Vidu ankaŭ {ciska}, {pinsi}, {xinmo}, {pimlu}.
pencu
-pec-
-pe'u-
x_1 (aganto) tuŝas x_2-on per x_3 [loko en x_1 aŭ instrumento] je x_4 [loko en x_2]
Vidu ankaŭ {ganse}, {darxi}, {jgari}, {penmi}, {jorne}, {satre}, {mosra}, {zgana}.
pendo
-ped-
-pe'o-
x_1 estas amiko de x_2; x_1 agas amike al x_2 (spertanto)
Vidu ankaŭ {bradi}, {xendo}, {nelci}, {prami}, {bradi}.
penmi
-pen-
-pe'i-
x_1 renkontas x_2-on en loko x_3
Vidu ankaŭ {jorne}, {jikca}, {pencu}.
pensi
-pes-
-pei-
x_1 pensas/konsideras/rezonas pri temo/koncepto x_2
Ankaŭ: x_1 estas pensema (unu senco); x_2 estas mensa (unu senco)/intelekta (unu senco) (= {selpei}). Vidu ankaŭ cmavo {pe'i}, {jijnu}, {menli}, {morji}, {sidbo}, {jinvi}, se {nabmi}, {minra}, {lanli}, {besna}, {saske}, {skami}.
perli
-per-
x_1 estas piro [frukto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}.
petso
-pet-
x_1 estas mil bilionoj [1x_10**15] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, picti, terto,xatsi,xecto,xexso,zepti, zetro)
pezli
-pez-
x_1 estas foli(ar)o de planto x_2
Vidu ankaŭ {tricu}, {papri}, {spati}.
picti
-pic-
x_1 estas bilionono [1x_10**-12] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, terto, xatsi,xecto, xexso,zepti,zetro)
pijne
x_1 estas pinglo/kejlo (pint-forma ilo) por fiksi/trapiki x_2-on, el materialo/ecoj x_3
Vidu ankaŭ {jesni}, {nivji}, {fenso}, {dinko}, {tutci}.
pikci
x_1 petegas/pledas [petas kun humilo] al x_2 por ricevi x_3-on
Ankaŭ: petegadi; x_2 bonfaranto, patrono; x_3 beno, favoraĵo, donaĵo, donaco. (kp. cpedu kiu estas pli ĝenerala pri maniero, pindi)
pikta
x_1 estas bileto rajtiganta x_2-on je rajto/privilegio x_3 (okazo/stato) sub kondiĉoj x_4
Vidu ankaŭ {jaspu}.
pilji
-pi'i-
x_1 estas la produto/rezulto de la multipliko de x_2 per x_3
Vidu ankaŭ {mekso}, {sumji}, {rapli}, {jalge}.
pilka
-pil-
-pi'a-
x_1 estas krusto/ŝelo/haŭto/felo/ekstera kovraĵo de x_2
(kp. grute, calku, skapi (pilka kiel ĝenerala termino inkluzivas je skapi), gacri)
pilno
-pli-
x_1 uzas/utiligas x_2-on [ilo, instrumento, aparato, maŝino, aganto, materialo] por celo x_3
x_2 estas utila/produktive uzata de x_1 por fari x_3 (= selpli por reordigitaj {lokoj}); dungi/okupigi (= {le'ipli}, {lejyplicu'a}). (kp. tutci, cabra, minji, gasnu, zukte por x_2, cmavopi'o, sazri, jibri)
pimlu
-pim-
-pi'u-
x_1 estas plumo/plumaro [korpoparto] de besto/speco x_2
Vidu ankaŭ {cipni}, {nalci}, {rebla}, {kerfa}, {penbi}.
pinca
x_1 estas urino/piso de x_2
Vidu ankaŭ {vikmi}, {xasne}, {kalci}, {mabla}, {festi}.
pindi
-pid-
x_1 estas malriĉa/povra/senhava je varoj/posedaĵoj/eco x_2
x_2 estas malabunda/malsufiĉa/mankanta por x_1. Vidu ankaŭ {ricfu}, {claxu}, {nitcu}, {pikci}.
pinfu
-pif-
x_1 estas malliberulo/kaptito de x_2, retenita/enfermita per rimedo/forto x_3
Vidu ankaŭ {zifre}, {kavbu}, {rinju}, {ralte}, {fanta}, {cilce}.
pinji
x_1 estas (la) klitoro/peniso [elstaranta reprodukta organo; korpoparto] de x_2
ĝenerale la konteksto forigas bezonon por specifo; alie: peniso (= {nakpinji}), klitoro (= {fetpinji}). Vidu ankaŭ {cinse}, {gletu}, {vibna}, {plibu}, {vlagi}, {mabla}, {ganti}.
pinka
-pik-
x_1 (teksto) estas rimarko/observo/komento pri temo x_2 esprimita de x_3 al publiko x_4
Ankaŭ: x_3 rimarkas/mencias/diras x_1-on pri x_2 (= terselpinka por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {jinvi}, {cusku}, {zgana}, {lanli}, {bacru}, {ciska}.
pinsi
-pis-
x_1 estas krajono/skribilo aplikanta plumbon/markaĵon x_2, kun korpo/subteno [el materialo] x_3
Ankaŭ: skribopeniko; x_1 stimulas substratan medion x_2 elmontri markojn; eksplicite signifante norman plumban krajonon (= {tabypinsi}). (kp. ciska, penbi (pinsi estas pli ĝenerala ol penbi), burcu, bakri)
pinta
-pin-
x_1 estas ebena/plata/horizontala en gravito/referenckadro x_2
Vidu ankaŭ {sraji}, {plita}, {xutla}.
pinxe
-pix-
x_1 (aganto) trinkas trinkaĵon/likvan refreŝigaĵon x_2 el ujo/fonto x_3
Vidu ankaŭ {cidja}, {citka}, {taske}, {tunlo}, {xaksu}, {barja}, {birje}.
pipno
-pi'o-
x_1 estas piano/klaviceno/sintezilo/organo; klavara muzikinstrumento
Vidu ankaŭ {zgike}.
pixra
-pir-
-xra-
x_1 estas bildo/figuro/ilustracio reprezentanta/montranta x_2-on, farita de artisto x_3 en medio x_4
Desegnaĵo (= {xraselci'a}), x_1 desegnas x_2-on (= xraci'a/xraci'a), bildo (= {xratai}), fotaĵo/fotografaĵo (= {kacmyxra}), foti/fotografi (= {kacmyterxra}, {kacmyxragau}, {kacmyxrazu'e}); skulptaĵo, reliefo (= {blixra}). Vidu ankaŭ {ciska}, {cinta}, {prina}, {mupli}, {barna}, {skina}.
plana
x_1 estas grasa/dika/korpulenta [tro dika/bulba/ŝvelinta] laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {cinla}, {rotsu}, {barda}, {punli}, {grasu}.
platu
-pla-
x_1 (aganto) planas planon/aranĝon/[skemon] x_2 por stato/procedo x_3
Ankaŭ: inventas/organizas; x_2 figuraĵo, skemo; la strukturo aŭ aranĝo de objekto estus reprezentata kiel stato en x_3. Vidu ankaŭ {cartu}.
pleji
-lej-
-le'i-
x_1 pagas/kompensas/[rekompencas] pagon x_2 al ricevanto/pagato x_3 pro varoj/servoj x_4
Ankaŭ: x_4 komercaĵoj; x_4 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posle'i}, posyvelyle'i por neambigua {semantiko}); lui (= {jerle'i}, {lejyjbera}). (kp. canja, cnemu, friti, kargu, vecnu, jdima, prali, jerna, sfasa, dunda, jinga, dapma; vidu rimarkon ĉe jdima pri distingo inter kosto/prezo/valoro, cirko, dirba)
plibu
-pib-
x_1 estas (la) pubo/eksteraj generiloj [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {cinse}, {gletu}, {pinji}, {vibna}, {vlagi}, {ganti}, {mabla}.
plini
x_1 estas planedo turnanta ĉirkaŭ x_2 kun planedaj ecoj x_3, orbitaj parametroj x_4
Vidu ankaŭ {lunra}, {mluni}, {terdi}, {solri}, {munje}.
plipe
-pip-
-pi'e-
x_1 (aganto/objekto) saltas al x_2 el x_3 atingante alto x_4 pelita de x_5
Lokstrukturo paralelas tiun de klama; do x_4 povas esti vojeca esprimo. Vidu ankaŭ {bajra}, {stapa}, {cpare}, {lafti}.
plise
x_1 estas pomo [frukto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}.
plita
-pit-
x_1 estas ebeno [2-dimensia formo] difinita de punktoj x_2 (aro); x_1 estas plata/[glata]
Ankaŭ: x_1 estas ebena/plata. (x_2 estas aro de punktoj almenaŭ sufiĉaj por difini la ebenon); Vidu ankaŭ {xutla}, {sefta}, {tapla}, {karda}, {boxfo}, {pinta}.
plixa
-lix-
x_1 (aganto) plugas/sulkigas/kulturas [tranĉas kaj renversas] x_2-on per ilo x_3 pelita de x_4
Vidu ankaŭ {kakpa}, {sraku}, {katna}, {skuro}.
pluja
-luj-
x_1 estas kompleksa/malsimpla/komplika laŭ aspekto/eco x_2 (ka) laŭ normo x_3
Ankaŭ: implikita, konfuza. Vidu ankaŭ {cfipu}, {banli}, {sampu}, {jgena}.
pluka
-puk-
-pu'a-
x_1 (okazo/stato) plaĉas/estas agrabla/ĉarma al x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {rigni}, cmavo {pu'a}, {melbi}, {nelci}, {prami}.
pluta
-lut-
-lu'a-
x_1 estas kurso/vojo/irvojo al x_2 el x_3 tra/difinita de punktoj x_4 (aro)
Kurso nur interkonektas deirpunkton kaj celon, sed ne nepre estas iel ajn plibonigita; (x_4 estas aro de punktoj almenaŭ sufiĉaj por difini la kurson). (kp. litru, naxle, tcana, dargu, klaji, ve klama; tadji, zukte por rimedoj por iu celo, klama, pagre)
polje
-plo-
x_1 (forto) faldas x_2-on je loko/formanta faldo(j)n x_3
Por agenta faldado (= {plogau}, {plozu'e}); uzu nombron en x_3, aŭ rapli, por indiki plurajn faldojn. Vidu ankaŭ {korcu}, {cinje}, {boxfo}, {boxna}.
polno
-pol-
x_1 montras polinezian/oceanian (geografia regiono) kulturon/naciecon/lingvojn laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {sralo}, {daplu}, {xamsi}.
ponjo
-pon-
-po'o-
x_1 montras japanan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xazdo}, {daplu}.
ponse
-pos-
-po'e-
x_1 posedas/havas x_2-on laŭ leĝo/kutimo x_3; x_1 estas posedanto de x_2 laŭ x_3
(x_3 ĝenerale estas grava; la koncepto estas tre vasta kiam ne limigita, kaj la naturo/interpreto de posedo estas tre kulturdependa); Vidu ankaŭ {ckini}, {ralte}, {jitro}, {steci}, {srana}, {tutra}, {turni}, {zivle}.
porno [experimental]
x_1 estas pornografio de seksa orientiĝo x_2 en prezento/komunikilo x_3 de specialaĵo/koncentriĝo//fokuso x_4
porsi
-por-
-poi-
x_1 estas vico/sinsekvo/ordigita/listigita per apliko de komparo/reguloj x_2 al neordigita aro x_3
Ankaŭ: (adjektivo:) x_1 estas seria. (aroj komplete specifitaj); Vidu ankaŭ cmavo {po'i}, {lidne}, {liste}, {cmima}.
porto
-pot-
x_1 montras portugalan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {brazo}.
prali
-pal-
x_1 estas profito/gajno/avantaĝo/utilon al x_2 rezultanta de ago/procedo x_3
Ankaŭ: (fe) x_2 profitas el x_3 (= selterprali por reordigitaj {lokoj}); x_1 povas esti specifa objekto, varo (kolektivaĵo), okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= selposprali por neambigua {semantiko}). Vidu ankaŭ {vecnu}, {cnemu}, {pleji}, {jinga}, {canja}, {sfasa}, {jerna}, {jdima}, {dunda}, {zivle}.
prami
-pam-
-pa'i-
x_1 amas x_2-on (objekto/stato)
Ankaŭ: x_1 estas ama al x_2, x_1 estas amanto de x_2 (unu senco), x_2 estas amata de x_1 (= selpa'i por reordigitaj lokoj). Vidu ankaŭ {cinmo}, {xebni}, {nelci}, {djica}, {sinma}, {pluka}, {kurji}, {pendo}, {speni}.
prane
-pa'e-
x_1 estas perfekta/ideala/arketipa/sendifekta/neplibonigebla en eco/aspekto x_2 (ka)
Ankaŭ: sen difekto/eraro. Vidu ankaŭ {manfo}, {curve}, {traji}, {cfila}, {mulno}.
preja
-pej-
-pe'a-
x_1 disvastiĝas/etendiĝas sur x_2-on el komenca stato x_3
Vidu ankaŭ {tcena}, {kuspe}, {ranji}, {fatri}, {muvdu}, {benji}.
prenu
-pre-
x_1 estas persono/individuo (substantivo) [ne nepre homa]; x_1 montras personecon
Vidu ankaŭ {nanmu}, {ninmu}, {remna}, {zukte}, {sevzi}.
preti
-ret-
-rei-
x_1 (citita teksto) estas demando pri temo x_2 de demandanto x_3 al publiko x_4
Vidu ankaŭ {nabmi}, {danfu}, {ciksi}, {frati}, {spuda}, {cpedu}.
prije
-pij-
x_1 estas saĝa pri afero x_2 (abstraktaĵo) por observanto x_3
Vidu ankaŭ {bebna}.
prina
-pri-
x_1 estas presaĵo/bildo sur surfaco x_2 farita per ilo/presilo/objekto x_3
Vidu ankaŭ {cukta}, {papri}, {pelji}, {pixra}, {ciska}, {danre}, {barna}.
pritu
x_1 estas dekstre de x_2 kiu frontas al/en referenckadro x_3
Ankaŭ: x_3 estas la normo pri orientiĝo por x_2. Vidu ankaŭ cmavo {ri'u}, {mlana}, {crane}, {trixe}, {farna}, {zunle}.
prosa
-ros-
-ro'a-
x_1 estas prozo pri intrigo/temo x_2 de aŭtoro x_3 por celita publiko x_4
Ne-poezia skribita teksto, sen intenca rimo aŭ mezuro; x_2 povas esti konvencio anstataŭ temo. Vidu ankaŭ {cfika}, {lisri}, {cukta}, {pemci}, {finti}.
pruce
-ruc-
-ru'e-
x_1 estas procedo kun enigoj/rimedoj x_2 eligoj/rezultoj/produktoj x_3 pasanta tra paŝoj/etapoj x_4 8f 11 [x_2 rimedo (= selru'e, sed ankaŭ ru'etci, (ru'er-/ruc- aŭ selru'e-/selruc- modifantaj:) selxaksu, selsabji, livla)]; (kp. cmavo pu'e, farvi, tadji, grute, tcini
)
pruni
-pun-
(adjektivo:) x_1 estas elasta/resaltema/risorta
Vidu ankaŭ {ckabu}, {tcena}.
pulce
-puc-
-pu'e-
x_1 estas polvo/precipitaĵo el x_2 en medio/sur surfaco x_3
Vidu ankaŭ te {zalvi}, {danmo}, {purmo}, {sligu}.
pulji
x_1 estas policano/policisto prizorgante la obeon de leĝoj/reguloj/ordono x_2
Policisto, kiel agento de aŭtoritato (= {ca'irpulji}, {ka'irpulji}), kiel parto de polica forto (= {puljysoi}, kiel parto de {puljyselsoi}); armea policano (= {jempulji}, {bilpulji}). Vidu ankaŭ {catni}, {sonci}, {bilni}, {flalu}, {bandu}, {jemna}, {zekri}, {krati}.
pulni
x_1 estas pulio [ilo] por plenumi agon/funkcion x_2 turniĝanta ĉirkaŭ akso x_3
Vidu ankaŭ {tutci}, {xislu}, {vraga}.
punji
-puj-
-pu'i-
x_1 (aganto) metas/lokigas x_2-on ĉe/en/sur surfaco/loko x_3
Vidu ankaŭ {cpacu}, {lebna}, {cpana}, {batke}, {setca}.
punli
-pul-
x_1 estas ŝveliĝo/elstaraĵo/konveksaĵo [formo] ĉe/en/sur x_2, el materialo x_3
Vidu ankaŭ {balji}, {cmana}, {plana}.
purci
-pur-
-pru-
x_1 estas en la estinteco/pli frua/antaŭ x_2 en tempa sinsekvo; x_1 estas antaŭa; x_2 estas posta
Nur tempa vicigo (alie uzu je lidne); x_1 povas kunokazi samtempe kun x_2 se ĝi komenciĝis antaŭe, x_1 komenciĝas antaŭ ol x_2 sed kontinuas dum x_2 (= {cfaprucabna}); x_1 jam finiĝinta antaŭ ol x_2 komenciĝas (= {fampru}), x_1 kompleta antaŭ ol x_2 komenciĝas (= {mulpru}). Vidu ankaŭ {lidne}, {balvi}, {cabna}, {farna}.
purdi
-pud-
x_1 estas ĝardeno/prizorgita/kultivita kampo de familio/komunumo x_2 kun plantojn/kultivon x_3
Fruktarbejo (= {ricpurdi}). Vidu ankaŭ {foldi}, {cange}, {panka}.
purmo
-pum-
-pu'o-
x_1 estas pulvoro el materialo x_2
Faruno (= {grupu'o}, {xripu'o}). Vidu ankaŭ {pulce}, {zalvi}.
racli
x_1 (ago/konduto) estas racia/sana laŭ normo x_2
Vidu ankaŭ {fenki}.
ractu
x_1 estas kuniklo/leporo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {mabru}, {kerlo}.
radno
-ra'o-
x_1 estas x_2 radianoj [metra unuo] en angula mezuro (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
(mezurita en gradoj (julra'o); dekstra supreniro Astronomia mezuro. (= {cacryra'o})) Vidu ankaŭ {jganu}, {kilto}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {gutci}, {litce}, {megdo}, {mikri}, milti,{minli}, {nanvi}, petso,{picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
rafsi
-raf-
x_1 estas afikso/prefikso/sufikso/kunmeta-formo por vorto/koncepto x_2, formo/ecoj x_3, lingvo x_4
Vidu ankaŭ {valsi}, {lujvo}, {pagbu}.
ragve
-rav-
x_1 estas trans/aliflanke de breĉo/limo x_2 ekde x_3
ĝuste trans limo/breĉo, ĝenerale je distanco kiel eble plej mallonga trans la limo. Vidu ankaŭ {dukti}, {kuspe}, {bancu}, {kruca}, {cripu}, {pagre}.
rakso
x_1 montras irakan kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xrabo}.
raktu
-ra'u-
x_1 (objekto/homo/okazo/situacio) perturbas/maltrankviligas x_2-on (homo) kauzante problemon x_3
Ankaŭ: aflikti, ĝeni; x_1/x_3 estas zorgo por x_2, x_2 estas maltrankviligita de/zorgas pri x_1/x_3 (= selra'u por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {dicra}, {fanza}, {zunti}, {kurji}, {xanka}.
ralci
-rac-
x_1 estas delikata/subtila/rafinita en eco x_2 (ka)
Facile difektebla aŭ igebla malpli plaĉa/pura/efika. Vidu ankaŭ {jdari}, {ranti}, {tsali}, {milxe}, {kukte}.
ralju
-ral-
x_1 estas ĉefa/precipa/estra, plej signifa inter x_2 (aro) en eco x_3 (ka)
ĉefaĵo (= {ralselpra}); generalo/admiralo/prezidento/ĉefo (= ralja'a, ralterbe'e; uzu aldonajn terminojn por distingi inter ili); ankaŭ primara, unuagrada, unuaranga, precipa; (x_2 estas kompleta specifado de aro). Vidu ankaŭ {vajni}, te {bende}, {minde}, {lidne}, {jatna}, {jitro}, {gidva}, {midju}.
ralte
-ra'e-
x_1 retenas/konservas/tenas x_2-on en sia posedo
Vidu ankaŭ {cirko}, {rinju}, {ponse}, {jgari}, {pinfu}, {stali}, {curmi}.
randa
-rad-
x_1 cedas al x_2 (forto/aganto) sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {jdari}, {renvi}, {ranti}, se {bapli}.
rango
-rag-
x_1 estas organo [korpoparto] de korpo/speco x_2 plenumanta funkcion x_3
Ankaŭ: sweetmeat (= {ragdja}). Vidu ankaŭ {besna}, {livga}.
ranji
-ra'i-
x_1 (okazo/stato) daŭras/persistas dum intervalo x_2; x_1 (eco - ka) estas konstanta dum x_2
Vidu ankaŭ {temci}, {kuspe}, {renvi}, {cedra}, {citsi}, {manfo}, {vitci}, {cukla}, {fliba}, {preja}, {tcena}.
ranmi
-ram-
x_1 estas mito/legendo, kulture signifa rakonto pri x_2 en mitologio x_3 de kulturo x_4
Ankaŭ: x_1 estas mita/fea rakonto; uzata adjektive por ne-homaj estaĵoj (= {ramda'u}) de rakonto/mito/legendo/religio, ekz. dragono; ferakonto (= {veryranmi}). Vidu ankaŭ {lijda}, {lisri}, {crida}.
ransu
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el bronzo de konsisto enhavanta x_2-on
Vidu ankaŭ {jinme}, {tunka}, {lastu}.
ranti
-ran-
x_1 estas mola/ceda/nerezista al forto x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {ralci}, {jdari}, {lakse}, {randa}, {gradu}.
ranxi
-rax-
x_1 estas ironia/kontraŭa al atendo x_2 en stato/eco/aspekto x_3
Vidu ankaŭ {dukti}, {frica}, {cizra}.
rapli
-rap-
x_1 [ago] ripetiĝas por x_2 (kvanto) fojoj
Praktiki (= {rapyzu'e}, {rapxelcli}, {rapyzukmo'i}). Vidu ankaŭ cmavo {roi}, {cafne}, {krefu}, {fukpi}, {pilji}, {xruti}.
rarna
-rar-
x_1 estas natura/spontana/instinkta, ne [konscie] kaŭzita de homo(j)
Vidu ankaŭ {rutni}, {jinzi}, {nurma}, {stati}.
ratcu
x_1 estas rato de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {smacu}.
ratni
-rat-
x_1 estas atomo de elemento/atomnombro x_2 de isotopa nombro/atoma pezo x_3
(kp. kantu por baza unuo de eco aŭ ago; selci por baza fizika subunuo, ĝenerale de kolektivaĵo)
rebla
-reb-
x_1 estas (la) vosto/apendico [korpoparto] de x_2; [metafore: trenata, sekvanta porcio/alpendaĵo]
Vidu ankaŭ {nalci}, {pimlu}, se {lidne}, {trixe}, {birka}, {jimca}.
rectu
-rec-
-re'u-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el viando/karno el fonto/besto x_2
Vidu ankaŭ {sluji}.
remna
-rem-
-re'a-
x_1 estas homo; (adjektivo:) x_1 estas homa
Vidu ankaŭ {nanmu}, {ninmu}, {prenu}.
renro
-rer-
-re'o-
x_1 ĵetas/lanĉas x_2-on al/en direkto x_3 (pelo interna al x_1)
(kp. cecla (pli ĝenerala termino), danti)
renvi
-rev-
-re'i-
x_1 eltenas/toleras/suferas/daŭras/travivas/persistas/rezistas x_2-on por intervalo/daŭro x_3
Ankaŭ: eldaŭri, resti; x_1 persistas/daŭras por daŭro x_3; (adjektivo:) x_1 estas rezistema/daŭrema. Vidu ankaŭ {ranji}, {kuspe}, {randa}, {lifri}, {stali}, {temci}.
respa
-res-
x_1 estas reptilio/rampulo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {danlu}, {banfi}, {since}.
ricfu
-rif-
-cfu-
x_1 estas riĉa je varoj/posedaĵoj/aspekto x_2
Vidu ankaŭ {solji}, {banzu}, {dukse}, {pindi}.
rigni
-rig-
x_1 estas naŭziga/abomena/malbongusta por x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {djica}, {nelci}, {trina}, {vamtu}, {xebni}, {pluka}.
rijno
-rij-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el arĝento (Ag); [metafore: valora, malbriliga]
Vidu ankaŭ {solji}.
rilti
-ril-
x_1 (sinsekvo/neteksta cito) estas ritmo/takto de muziko/esprima formo x_2
Ne nepre oscila/regula figuro. Vidu ankaŭ {damri}, {pemci}, {tonga}, {zgike}, {slilu}, {dikni}, {sanga}, {morna}.
rimni
-rim-
x_1 rimas/aliteracias kun x_2 en lingvo/fonetiko x_3, konforma sonrespondo x_4 (ka)
Larĝa senco de rimo - ia ajn interresponda konformo de sono. Vidu ankaŭ {pemci}, {sanga}.
rinci
x_1 likvaĵo/fluido dreniĝas/kribriĝas el fonto x_2 tra drenilo/kribrilo x_3 pro forto x_4
x_4 ĝenerale estas gravito. Vidu ankaŭ {pambe}, {tisna}, {setca}, {flecu}, {muvdu}, {ganxo}, {rirxe}.
rinju
-ri'u-
x_1 estas detenita/gardita per detenilo x_2 kontraŭ x_3 (okazo)
Ankaŭ: x_2 estas limigo por x_1, x_2 retenas/detenas/gardas x_1-on de x_3 (= selri'u por reordigitaj {lokoj}); agenta deteno (= {ri'urgau}, {ri'urzu'e}). Vidu ankaŭ {zifre}, {ralte}, {pinfu}, {kavbu}, {fanta}, {jgari}, {jimte}, {bapli}, {curmi}, {kluza}, {tagji}.
rinka
-rik-
-ri'a-
x_1 (okazo/stato) kaŭzas efikon x_2 (okazo/stato) sub kondiĉoj x_3
x_1 estas materiala kondiĉo por x_2; x_1 okazigas x_2-on. Vidu ankaŭ {gasnu}, {krinu}, {nibli}, te {zukte}, se {jalge}, {bapli}, {jitro}, cmavo {ri'a}, {mukti}, {ciksi}, {xruti}.
rinsa
x_1 (aganto) salutas/[bonvenigas]/respondas al alveno de x_2 en maniero x_3 (ago)
(kp. friti por bonveno/gastameco, cmavo coi, cmavo co'o)
rirci
x_1 [membro] estas rara/malofta/nekutima/ekterordinara en eco x_2 (ka) inter membroj de x_3 (aro)
(x_3 estas kompleta specifado de aro); (kp. cizra, fadni, cafne, kampu, cnano - la ĝenerala malo de iu/ĉiu el ĉi tiuj konceptoj)
rirni
-rir-
x_1 estas gepatro de/edukas/nutras x_2-on; x_1 mentoras/agas gepatre al infano/protektato x_2
Vidu ankaŭ {rorci}, {mamta}, {patfu}, {sidju}, {dzena}, {famti}, {verba}, {bersa}.
rirxe
-ri'e-
x_1 estas rivero en lando x_2, drenanta akvofonton x_3 enverŝiĝanta en x_4-on
(kp. flecu, senta por plejmultaj metaforaj aspektoj; daplu, djacu, lalxu, xamsi, rinci, naxle)
rismi
-ris-
x_1 estas kvanto da rizo [tipo de greno] de speco/kultivo x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
risna
x_1 estas (la) koro [korpoparto] de x_2; [metaforoj pri emocio/formo NE estas kulture neŭtralaj]
Emocia 'koro' (= {cnise'i}). Vidu ankaŭ {pambe}, {ciblu}.
ritli
-ri'i-
x_1 estas rito/ceremonio kun celo x_2, laŭ kutimo/en komunumo x_3, kun formo/reguloj x_4
(ankaŭ: x_1 estas formala, Leĝa. x_1 estas rutina); x_4 devigoj/kutimoj; Vidu ankaŭ {lijda}, {malsi}, {flalu}, {javni}, {tcaci}, {clite}, {junri}.
rivbi
-riv-
x_1 evitas [sorton] x_2-on (okazo) per ago/stato x_3 (okazo)
Ankaŭ: ĉirkaŭiri, resti for de; (x_1 ĝenerale estas objekto, sed povas esti okazo). (kp. bandu kiu estas ne nepre sukcesa, fanta, kiu estas agenta, se jersi kiu implicas kontraŭantan aganton, sisku, kalte, fapro)
rokci
-rok-
-ro'i-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el roko/ŝtono de tipo/konsisto x_2 el loko x_3
x_2: konsisto inkluzivanta x_2-on, kiu ne nepre estas kompleta specifado. Vidu ankaŭ {kunra}, {jemna}, {canre}.
romge
-rog-
x_1 estas ege reflektema/polurita ne-malbriliga metala surfaco, de metalo x_2 [ofte kromo]
Vidu ankaŭ {jinme}.
ropno
-ron-
-ro'o-
x_1 montras eŭropan kulturon/naciecon/geografion/hindeŭropajn lingvojn laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {brito}.
rorci
-ror-
x_1 generas/naskigas x_2 kun x_3
Vidu ankaŭ {grute}, {gutra}, {rirni}, se {panzi}, {mamta}, {patfu}, {tarbi}, {bersa}, {ferti}, {jbena}, {sovda}.
rotsu
-rot-
-tsu-
-ro'u-
x_1 estas dika laŭ dimensio/direkto x_2 laŭ normo x_3; [iom longa laŭ plej malgranda dimensio]
Ankaŭ: korpulenta. Vidu ankaŭ {barda}, {cinla}, {ganra}, {clani}, {condi}, {plana}, {gutci}, {minli}.
rozgu
-roz-
-zgu-
x_1 estas rozo [floro - karakterizita de pika tigo/aromo] de speco/raso x_2
Ne ĉiuj rozoj estas rozkoloraj; evitu uzon por koloro, kiu povas esti labyxu'e. Vidu ankaŭ {spati}, {xunre}.
ruble
-rub-
-ble-
x_1 estas malforta/febla en eco/kvalito/aspekto x_2 (ka) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {carmi}, {vlipa}, {tsali}, {kandi}, {kandi}, {milxe}.
rufsu
-ruf-
x_1 estas malglata/raspa/[grajna] en tekseco/reguleco
Delikata/fajntekseca (= {tolrufsu}). Vidu ankaŭ {xutla}, {tengu}, {vitci}.
runme
-rum-
x_1 fandiĝas [iĝas likva el solida stato] je temperaturo x_2 kaj premo x_3
x_1 kuras (= {rumfle}). Vidu ankaŭ {dunja}, {febvi}, {lunsa}, {bisli}.
runta
x_1 solviĝas en solvilo x_2 formante solvaĵon/[suspension] x_3 sub kondiĉoj x_4
Suspensio (= {pucyteryrunta}, {pu'exre}). Vidu ankaŭ {litki}, {mixre}, {sligu}, {sudga}.
rupnu
-rup-
-ru'u-
x_1 estas mezurita en pligranda monunuo (dolaro/eŭro/rublo) kiel x_2 (kvanto), mona sistemo x_3
Ankaŭ: pundo, rupeo, franko, marko, eno; x_1 estas ĝenerale prezo/kosto/valoro. Vidu ankaŭ {jdini}, {sicni}, {jdima}, {vecnu}, {fepni}, {dekpu}, {gutci}, {minli}, {merli}, {bunda}, {kramu}.
rusko
-ruk-
-ru'o-
x_1 montras rusan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {softo}, {slovo}.
rutni
-run-
x_1 estas artefarita; x_1 estas farita/kaŭzita de homoj/se kulnu x_2
Vidu ankaŭ {rarna}, se {zbasu}, {gundi}, {slasi}.
sabji
-sab-
x_1 [fonto] provizas/havigas/liveras x_2-on [provizo/varo] al x_3 [ricevanto]
Agenta provizo (= {sabgau}, {sabzu'e}). Vidu ankaŭ {krasi}, {sorcu}.
sabnu
x_1 estas kajuto de veturilo x_2
Vidu ankaŭ {bloti}, {marce}, {vinji}, {karce}.
sacki
x_1 estas alumeto [brulig-rimedo] farita el x_2
Vidu ankaŭ {fagri}, {jelca}.
saclu
x_1 (me'o) estas [decimala/binara] ekvivalento de frakcio x_2 (me'o) en bazo x_3 (kvanto)
ŝanĝo de frakcioj al decimala notacio. Vidu ankaŭ {namcu}, {frinu}.
sadjo
-djo-
x_1 montras saŭdaraban kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xrabo}.
sakci
-sak-
x_1 (relative malalta premo) suĉas fluidon/gason x_2 el x_3 (relative alta premo)
Ankaŭ: suĉi objekton/fluidon (= sakcpu aŭ sakmuvgau). Vidu ankaŭ {cokcu}, {lacpu}, {flecu}.
sakli
-sal-
x_1 glitas sur x_2
x_2 estas glitiga por x_1 (= selsakli por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {mosra}, {fulta}, {skiji}, {xutla}.
sakta
-sat-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sukero [dolĉa manĝebla] el fonto x_2 de konsisto x_3
Ankaŭ: sukrozo, fruktozo, glikozo, galaktozo, laktozo, ktp.; sakarino/suker-anstataŭaĵo (basysakta aŭ satybasti, ticysakta); x_3: konsisto inkluzivanta x_3, kiu ne nepre estas kompleta specifado. Vidu ankaŭ {silna}, {titla}.
salci
-sla-
x_1 festas/celebras/solenas/honorigas x_2-on (okazo/abstraktaĵo) per ago/[festo] x_3
(x_3 (kaj nunsla) festivalo/festo/celebrado/okazo/foiro/Ferio (iuj sencoj). ne limigita al la festeca interpreto de 'celebri': funebro (= {mrobixsla})); Vidu ankaŭ sinma,{jbena}.
salpo
-sa'o-
x_1 estas deklivo/kruta/klinita kun angulo x_2 rilate al horizontalo/kadro x_3
Ankaŭ: kruta (= {tcesa'o}); kutime implicas nerekta. Vidu ankaŭ {kurfa}, {tutci}.
salta
x_1 (kolektivaĵo) estas kvanto da salato [manĝaĵo] kun ingrediencoj/eroj incluzivantaj x_2-on
x_2 estas en x_1, ingredienco/parto/ero de x_1. Vidu ankaŭ {mixre}, {stasu}.
samcu
x_1 estas kvanto da kasavo/manihoto/tapioko/ignamo [manĝebla amela radiko] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {patlu}, {genja}, {jalna}.
sampu
-sap-
x_1 estas simpla/nemiksita/malkompleksa/malkomplika en eco x_2 (ka)
Vidu ankaŭ {pluja}, {curve}, {frili}, {manfo}.
sance
-sna-
x_1 estas sono produktita/eligita de x_2
x_2 sonas (netransitiva verbo). Vidu ankaŭ {savru}, {tirna}, {voksa}, {siclu}, {slaka}.
sanga
-sag-
-sa'a-
x_1 kantas x_2-on [kanto/himno/melodio/melodiaj sonoj] antaŭ publiko x_3
Melodio (= {sagzgi}, {ralsagzgi}), harmonio (= {saxsagzgi}), harmonii/kanti harmonion (= {saxsa'a}), kanto (= {selsa'a}). Vidu ankaŭ {pemci}, {rimni}, {rilti}, {siclu}.
sanji
-saj-
x_1 estas konscia pri/distingas/perceptas/rekonas x_2-on (objekto/abstraktaĵo)
Ankaŭ: x_1 scias pri x_2 (unu senco); konscio implicas iom da mensa ago preter nura sensa detekto, kaj povas ankaŭ aplikiĝi al mensaj rilatoj ne detektitaj de la sensoj. Vidu ankaŭ {menli}, {morji}, {ganse}, {sipna}, {cikna}.
sanli
-sa'i-
x_1 staras [estas vertikale orientigita] sur surfaco x_2 subtenita de membroj/subteno/piedestalo x_3
x_1 estas staranta; x_1 staras; x_1 estas vertikala/rekta; x_1 riverencas/kliniĝas (= {krosa'i}, {krosa'ibi'o}, {plosa'i}); referenckadro estas (proksimume) perpendikulare al la surfaco, kaj ne al gravita kampo. Vidu ankaŭ {kamju}, {sraji}, {tuple}, {zbepi}, {sarji}.
sanmi
-sai-
x_1 (kolektivaĵo) estas manĝaĵo konsista el pladoj inkluzivanta x_2-on
x_2 estas plado de manĝoservico x_1 (= selsai por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {barja}, {stasu}, {gusta}, {sanso}.
sanso
x_1 estas saŭco/suko por uzo kun x_2, enhavanta ingrediencojn inkluzivantajn x_3-on
x_3 estas en x_1, ingredienco/parto/ero de saŭco x_1. Vidu ankaŭ {sanmi}, {mixre}, {stasu}.
santa
x_1 estas (pluv/sun)ombrelo ŝirmanta x_2-on kontraŭ x_3, el materialo x_4, subtenita de x_5
Vidu ankaŭ {carvi}, {solri}.
sarcu
-sa'u-
x_1 (abstraktaĵo) estas necesa/nepra por daŭrigi staton/procedon x_2 sub kondiĉoj x_3
ankaŭ: 'fakte necesa', 'neceso', 'kondiĉo', 'antaŭkondiĉo'; kp. cmavo {sau}, {nitcu}
sarji
-sra-
x_1 apogas/subtenas/[helpas] x_2-on kontraŭ forto/opozicio x_3 per rimedo x_4
Ankaŭ: helpas; (adjektivo:) x_1 estas fidinda (tiu fidindeco povas esta dumtempa; ĉi tiu ne estas la kutima senco de 'fidinda'); (x_2 estas objekto/okazo). Vidu ankaŭ {bradi}, {darlu}, {fapro}, {sidju}, {tugni}, {bongu}, {ckana}, {cpana}, {loldi}, {sanli}, {selfu}.
sarlu
x_1 estas spiralo/helico/[vortico] [formo] kun limoj x_2, de dimensio x_3
Vidu ankaŭ {klupe}, {korcu}, {tarmi}.
sarxe
-sax-
x_1 estas harmonia/konkordanta/en akordo kun x_2 en eco x_3 (ka)
Vidu ankaŭ {satci}, {panpi}, {mapti}, {tugni}, {ckini}.
saske
-ske-
x_1 (faktaro) estas scienco pri temo x_2 bazita sur metodologio x_3
Ne limigita al scienco laŭ scienca metodo, sed rilata al iu ajn korpo de kohera scio kolektita per konsekvenca metodologio. Vidu ankaŭ {datni}, {fatci}, {djuno}, {cipra}, {pensi}, {jimpe}.
satci
x_1 [mezuro] estas preciza je grado x_2 laŭ eco/kvanto x_3 (ka/ni)
Vidu ankaŭ {sarxe}, {dunli}, {merli}, {mapti}, {kancu}, {mintu}.
satre
-sa'e-
x_1 (aganto) frotas/karesas x_2-on per x_3
Karesi (= {pamsa'e}). Vidu ankaŭ {mosra}, {pencu}.
savru
-sav-
-vru-
x_1 estas bruo [sensa enigo sen utila informo] por x_2 via sensory channel x_3
Vidu ankaŭ {sance}, {cladu}, {kerlo}, {smaji}, {tirna}, {siclu}.
sazri
-saz-
x_1 funkciigas x_2-on [aparato/maŝino] kun celo/uzo/funkcio x_3
Vidu ankaŭ {gidva}, {xlura}, {pilno}, {tutci}, {jitro}, {gunka}.
sefta
-sfe-
x_1 estas surfaco/faco/edro/latero [limigita formo] de objekto x_2, je flanko x_3, eĝoj x_4
Ankaŭ: x_4 estas limoj. Vidu ankaŭ {crane}, {flira}, {plita}, {bliku}.
selci
-sle-
x_1 estas ĉelo/atomo/unuo/molekulo de x_2; x_1 estas nedividebla, plej baza subunuo de x_2
(x_2 ĝenerale estas kolektiveca); (kp. kantu por ecoj, agoj; ratni, gradu)
selfu
-sef-
-se'u-
x_1 (aganto) servas x_2-on per servo x_3 (ago); x_1 estas servanto de x_2 faranta x_3-on
Vidu ankaŭ {sidju}, {sarji}, {gunka}.
semto
-sme-
x_1 montras semidan [metafore: mezorienta] lingvon/kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Semida inkluzivas araban, hebrean, aramean, kaj etiopan, inter aliaj. Vidu ankaŭ {xrabo}.
senci
-sec-
x_1 ternas (netransitiva verbo)
Vidu ankaŭ {bilma}, {kafke}.
senpi
-sen-
x_1 dubas/estas skeptika pri la vero de x_2 (du'u)
Ankaŭ: x_2 estas dubinda (= selsenpi por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {jinvi}, {krici}, {djuno}, {birti}.
senta
-set-
x_1 estas tavolo [formo] de x_2 [materialo] en strukturo/kontinuo x_3
Vidu ankaŭ {flecu}, {nenri}, {rirxe}, {sepli}, {snuji}, {jbini}, {bitmu}, {sruri}, {serti}.
senva
-sev-
-sne-
x_1 sonĝas/revas pri x_2 (fakto/ideo/okazo/stato); x_2 estas sonĝo/revo de x_1
Sonĝo/revo (= {selsne}). Vidu ankaŭ {sipna}, {xanri}.
sepli
-sep-
-sei-
x_1 estas aparta de x_2, apartigitaj de vando/muro/breĉo/intervalo/apartiga medio x_3
Ankaŭ: malkune (= {jiksei}); sola (= rolsmisei signifas apartan aŭ malkiel ĉiu alia de sia speco; pavysei, seirpavmei signifas unu sola - ne uzu ekzemple kiam parolante pri du homoj kiuj estas solaj); x_3 spaco. (kp.bitmu, snuji, senta, fendi, curve, jinsa, bitmu, marbi)
serti
-ser-
x_1 estas ŝtuparo por supreniri strukturon x_2 kun ŝtupoj x_3
Vidu ankaŭ {stapa}, {loldi}, {senta}.
setca
-se'a-
x_1 (aganto) enmetas/enigas/intermetas/insertas x_2-on en x_3-on/inter membrojn de x_3 6f 37 [inserto ne nepre implicas signifan gradon de plenigo; injekti (= je'erse'a); injektilo (= se'arterje'e, je'erse'atci, jestu'u aŭ tu'urjesni); ankaŭ verŝi, pufigi, ŝveligi, remburi, farĉi, plenigi]; (kp. rinci, tisna, punji, jbini, nenri, jmina, culno, kunti, catlu
)
sevzi
-sez-
-se'i-
x_1 estas memo de x_2
Vidu ankaŭ cmavo {mi}, {prenu}, {menli}, {jgira}.
sfani
x_1 estas muŝo [malgranda nepikanta fluganta insekto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cinki}, {bifce}.
sfasa
-sfa-
x_1 (aganto) punas x_2-on pro rompo/malrespekto x_3 (okazo/stato/ago) per puno x_4 (okazo/stato)
Ankaŭ: skurĝi, korekti (unu senco). Vidu ankaŭ {cnemu}, {pleji}, {venfu}, {zekri}, {canja}, {dunda}, {jdima}, {jerna}, {kargu}, {prali}, {dapma}, {cirko}, {jinga}.
sfofa
-sfo-
x_1 estas sofo/kanapo (substantivo)
Vidu ankaŭ {nilce}.
sfubu
-sub-
-su'u-
x_1 plonĝas [maniero de regata falado] al x_2 de x_3
Vidu ankaŭ {farlu}, {farlu}.
siclu
-sil-
x_1 [sonfonto] siblas/fajfas/faras siblan sonon/noton/tonon/melodion x_2
Vidu ankaŭ {sance}, {tonga}, {sanga}, {zgike}, {savru}.
sicni
-si'i-
x_1 estas monero liverita de x_2 kun valoro x_3 de konsisto enhavanta x_4-on
Vidu ankaŭ {fepni}, {jdini}, {rupnu}.
sicpi [experimental]
x_1 estas pluvo/likva precipitaĵo de materialo/konsisto enhavanta x_2-on
{bratu}, {snime}, {carvi}
sidbo
-sib-
-si'o-
x_1 (idea abstraktaĵo) estas ideo/koncepto/penso pri x_2 (objekto/abstraktaĵo) de pensanto x_3
Ankaŭ: (adjektivo:) x_1 estas ideala/ideeca. Vidu ankaŭ {ciksi}, {jijnu}, {mucti}, {jinvi}, {nabmi}, {pensi}, {xanri}, cmavo {si'o}.
sidju
-dju-
x_1 helpas objekton/homon x_2 fari/atingi/daŭrigi okazon/agon x_3
Vidu ankaŭ cmavo {si'u}, {rirni}, {sarji}, {vipsi}, {ferti}, {selfu}.
sigja
-sig-
x_1 estas cigaro/cigaredo farita el tabako/fumebla substanco x_2 fare de x_3
Vidu ankaŭ {danmo}, {jelca}, {tanko}, {marna}.
silka
-sik-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el silko produktita de x_2
Vidu ankaŭ {curnu}, {bukpu}, {cilta}.
silna
x_1 estas porcio/kvanto da salo el fonto x_2, de konsisto enhavanta x_3-on
Vidu ankaŭ {sakta}.
silru [experimental]
x_1 estas ekzoplanedo turnanta ĉirkaŭ x_2 kun planedaj ecoj x_3, orbitaj parametroj x_4
simlu
-mlu-
x_1 ŝajnas havi econ x_2 por observanto x_3 sub kondiĉoj x_4
Sugesti kredon/observon (= {mlugau}, {mluti'i}); simili (= {smimlu}, {mitmlu}). Vidu ankaŭ {catlu}, {viska}, {simsa}, {zgana}, {ganse}, {jarco}.
simsa
-smi-
x_1 estas simila/paralela al x_2 laŭ eco/kvanto x_3 (ka/ni)
Ankaŭ: x_1 estas portreto/figuro de x_2; x_1 kaj x_2 estas similaj; simileco kaj paraleleco diferas precipe pri emfazo. Vidu ankaŭ {dunli}, {frica}, {mintu}, {panra}, {simlu}, {vrici}.
simxu
-sim-
-si'u-
x_1 (aro) havas membrojn kiuj reciproke faras x_2-on (okazo)
Membroj de x_1 faras unu al la alia x_2, returne faras x_2-on. Vidu ankaŭ {kampu}, {mintu}.
since
x_1 estas serpento de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {curnu}, {danlu}, {respa}, {vindu}.
sinma
-si'a-
x_1 estimas/respektas/adoras x_2-on [objekto de respekto]
Ankaŭ: x_2 estas respektata/estimata/celebrata (= selsi'a por reordigitaj {lokoj}). Vidu ankaŭ {banli}, {censa}, {misno}, {nelci}, {prami}, {salci}, {jgira}.
sinso
x_1 estas la trigonometria sinuso de angulo/arkosinuso x_2
Vidu ankaŭ {tanjo}.
sinxa
-sni-
x_1 estas signo/simbolo/signalo representanta/aludanta/signifanta x_2-on por observanto x_3
Ankaŭ: x_1 signas x_2-on; (adjektivo:) x_1 estas signifa/grava; signali agon (= {sniti'i}), kunsignifo (= se {sibyti'isni}, {sibyti'ismu}). Vidu ankaŭ {lerfu}, {tcita}, {barna}, {mifra}, {smuni}.
sipna
-sip-
x_1 dormas
Vidu ankaŭ {senva}, {tatpi}, {cikna}, {sanji}.
sirji
-sir-
x_1 estas rekta/direkta linio/segmento/intervalo inter x_2 kaj x_3; (adjektivo:) x_1 estas linia
Vidu ankaŭ {korcu}, {linji}, {kruvi}, {kuspe}.
sirxo
-six-
x_1 montras sirian kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xrabo}.
sisku
-sis-
x_1 serĉas (eco) x_2-on inter aro x_3 (kompleta specifado de aro)
Se temas pri serĉo de objekto aŭ okazo, uzu je tu'a en x_2. Vidu ankaŭ {cirko}, {kalte}, {kavbu}, {kucli}, {rivbi}, {manci}, {facki}.
sisti
-sti-
x_1 [aganto] ĉesas/haltas/finas agon/procedon/staton x_2 [ne nepre ĝin kompletiganta]
Vidu ankaŭ {fanmo}, {mulno}, {cfari}, {denpa}, {fliba}.
sitna
-sit-
x_1 citas/aludas al/referencas fonton x_2 por informo/frazo x_3 (du'u)
Vidu ankaŭ {krasi}.
sivni
-siv-
x_1 estas privata/[sekreta/konfidenca] por x_2; x_1 estas nepublika/kaŝita
Ankaŭ: x_1 estas sekreta (unu senco); x_2 kunscias x_1-on (= selsivni por reordigitaj {lokoj}); ekskludon eblas esprimi per na'e(bo) en x_2: ekskludita/nekunscianta (= {nalselsivni}). (kp.gubni,mipri)
sizgo [experimental]
x_1 estas jamboso/sizigio/ano de genro Syzygium de specio/variaĵo x_2
skaci
x_1 estas jupo/kilto el materialo x_2 [vesto malferma je la malsupro; ne krurpartigita]
Jupa vesto povas esti tutlonga (pastu), sed devas pendi sub la zono kun subteno de super aŭ ĉe la zono. Vidu ankaŭ {taxfu}, {palku}.
skami
-sam-
x_1 estas komputilo por celo x_2
Vidu ankaŭ {kanji}, {minji}, {pensi}.
skapi
-kap-
x_1 estas felo/ledo el x_2
Vidu ankaŭ {pilka}, {calku}, {kerfa}.
skari
-ska-
x_1 estas/aspektas de koloro/nuanco x_2 laŭ percepto/vido de x_3 sub kondiĉoj x_4
Kondiĉoj povas inkluzivi lumigon, ĉirkaŭaĵon, ktp.. Vidu ankaŭ {blanu}, {bunre}, {cicna}, {cinta}, {crino}, {grusi}, {narju}, {nukni}, {pelxu}, {xunre}, {zirpu}, {carmi}, {kandi}, {xekri}, {blabi}.
skicu
-ski-
x_1 priskribas x_2-on (objekto/okazo/stato) al publiko x_3 kun priskribo x_4 (eco)
Vidu ankaŭ {lisri}, {tavla}.
skiji
-sij-
x_1 estas skio/glitilo por surfaco (el materialo) x_2 subtenanta skianto/glitanto/sledo/kargo x_3
Vidu ankaŭ {sakli}, {marce}, {cutci}.
skina
-kin-
x_1 estas kinaĵo/filmo pri x_2 [intrigo/temo/ago], de kinisto x_3, por publiko x_4
Ankaŭ: motion picture; x_2 povas esti konvencio anstataŭ temo; kartuno/animacio (= selxraci'a {skina}); televida spektaklo (= tivyskina, sendepende se daŭro, fakta enhavo, ktp.). Vidu ankaŭ {tivni}, {vidni}, pixra,{finti}.
skori
-sko-
x_1 estas ŝnuro/kablo/kordo/plektaĵo el materialo x_2
Vidu ankaŭ {cilta}, {jgena}, {marna}, {bikla}, {linsi}.
skoto
-kot-
-ko'o-
x_1 montras gaelan/skotan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Irlanda (= {sicko'o}), skota (= {sunko'o}), kelta (= {dzeko'o}), kimra (= {nanko'o}), bretona (= {fasko'o}); ĉar la skota/gaela estas nur la norda branĉo de la keltaj triboj, multaj preferus iun fu'ivla por kelta; naciismo povus ankaŭ postuli apartan fu'ivla por irlanda. Vidu ankaŭ {brito}, {glico}.
skuro
-ku'o-
x_1 estas sulko/tranĉeo [formo] en objekto/surfaco x_2
Vidu ankaŭ {plixa}.
slabu
-sau-
x_1 estas konita/malnova por observanto x_2 en trajto x_3 (ka) laŭ normo x_4
Ankaŭ: maljuna, kun x_2 = la mondo, vivo, ekzisto (= loi nu {zasti}); en uzo ĉi tio iam estis kutima defaŭlto por elipso. Tamen slabu ne estas la malo de 'juna' (= {nalci'o}, {tolci'o}), malnova (= {tolni'o}); ankaŭ antikva (= {tcesau}), aĝo (= {nilsau}); x_2 alkutimiĝis al x_1 (= selsau por reordigitaj {lokoj}); historia (= cirsau, cirselcedra; ankaŭ vaipru). (kp. clani, citno, cnino, se djuno; ne la malo de citno, djuno)
slaka
x_1 estas silabo en lingvo x_2
Vidu ankaŭ {sance}, {valsi}, {bangu}.
slami
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el acido de konsisto x_2; (adjektive:) x_1 estas acida
x_2: konsisto inkluzivanta x_2-on, kiu ne nepre estas kompleta specifado. Vidu ankaŭ {slari}, {nimre}.
slanu
x_1 estas cilindro [formo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {kamju}, {gunro}.
slari
-sar-
x_1 estas acida [gusto] por observanto x_2
Vidu ankaŭ {slami}, {titla}, {kurki}, {nimre}.
slasi
-las-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el plasto/polimero de tipo/eroj x_2
Vidu ankaŭ {rutni}, {boxfo}, {bukpu}.
sligu
-lig-
x_1 estas solida, el kompozicio/materialo enhavanta x_2-on, sub kondiĉoj x_3
Kondiĉoj inkluzivas temperaturon kaj premon. Vidu ankaŭ {runta}, {litki}, {gapci}, {jdari}, {dunja}, {pulce}, {jduli}.
slilu
-sli-
x_1 oscilas/vibras je frekvenco x_2 tra aro/sinsekvo de statoj x_3 (kompleta specifo)
Ankaŭ: (esprimebla jen per desku jen per slilu): tien kaj reen, reciproka (movo), rotacias, turniĝas. Vidu ankaŭ {dikni}, {rilti}, {morna}, {desku}, {janbe}, {boxna}.
sliri
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sulfuro/sulfo (S); [metafore: malbonodoro, vulkana]
Vidu ankaŭ {xukmi}, {panci}, {pelxu}.
slovo
-lov-
-lo'o-
x_1 montras slavan lingvon/kulturon/etoson laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {softo}, {rusko}, {vukro}.
sluji
-slu-
x_1 estas muskolo [korpoparto] kontrolanta x_2-on, de korpo x_3; [metafore: iloj de fizika potenco]
(adjektivo:) x_1/x_2/x_3 estas muskola (malsamaj sencoj). Vidu ankaŭ {rectu}, {xadni}, {zajba}.
sluni
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el cepoj de tipo/kultivo x_2
Vidu ankaŭ {stagi}.
smacu
x_1 estas muso de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {ratcu}.
smadi
x_1 divenas/konjektas x_2-on (du'u) vera pri temo x_3; [epistemologio]
Ankaŭ: x_1 imagas ke x_2 estas vera; vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ {djuno}, {facki}, {jijnu}, {sruma}.
smaji
-sma-
x_1 (fonto) estas silenta/senbrua/[kvieta] je observopunkto x_2 laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {kerlo}, {panpi}, {savru}, {tirna}.
smani
x_1 estas simio/paviano/ĉimpanzo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {mabru}, {danlu}.
smoka
-smo-
x_1 estas ŝtrumpeto [fleksebla vesto por piedo kaj malsupro de la kruro] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {cutci}, {taxfu}.
smuci
-muc-
x_1 estas kulero/ŝovelilo (ilo) por uzo x_2, el materialo x_3
Vidu ankaŭ {dakfu}, {forca}, {tutci}.
smuni
-mun-
-smu-
x_1 estas signifo/interpreto de x_2 rekonita/akceptita de x_3
Referenca signifo (=selsni, snismu). Vidu ankaŭ {jimpe}, {sinxa}, {valsi}, {tanru}, {gismu}, {lujvo}, {cmavo}, {jufra}.
snada
-sad-
x_1 [aganto] sukcesas/atingas/kompletas x_2-on rezulte de peno/klopodo/provo x_3
(adjektivo:) x_1 estas sukcesa; x_2 (okazo/stato/atingo). Vidu ankaŭ {fliba}, {troci}, {jgira}.
snanu
-nan-
x_1 estas sude de x_2 laŭ referenckadro x_3
Vidu ankaŭ {berti}, {stuna}, {stici}, {farna}.
snidu
-nid-
x_1 daŭras x_2 sekundojn (defaŭlte 1 sekundo) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {cacra}, {junla}, {mentu}, {tcika}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
sniju [experimental]
x_1 estas kokoso (Cocos nucifera) de variaĵo x_2
snime
-si'e-
x_1 konsistas el/enhavas/estas kvanto/etendo da neĝo
Vidu ankaŭ {bratu}, {carvi}, {bisli}.
snipa
-nip-
x_1 algluiĝas/alfiksiĝas al x_2; (adjektivo:) x_1 estas alglua/guma
Rimarku ke x_1 estas la algluiĝa surfaco; x_2 ne nepre estas glua. Vidu ankaŭ {tarla}, {viknu}.
snuji
-nuj-
x_1 estas sandviĉo/tavolaro [ne limigita al manĝaĵo] de x_2 sandviĉita inter x_3
Vidu ankaŭ {midju}, {nenri}, {sepli}, {senta}, {jbini}, {bitmu}, {sruri}.
snura
-nur-
-nu'a-
x_1 estas sekura de minaco x_2 (okazo)
Vidu ankaŭ {ckape}, {kajde}, {marbi}, {terpa}, {xalni}, {bandu}.
snuti
-nut-
x_1 (okazo/stato) estas akcidenta/neintenca je parto de x_2; x_1 estas akcidento
Vidu ankaŭ {zukte}, {cunso}.
sobde
-sob-
-so'e-
x_1 estas kvanto da sojo [greno/fabo] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {dembi}, {gurni}.
sodna
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el alkalia metalo de tipo x_2 [defaŭlte natrio]
Ankaŭ: kalio, litio, cesio. Sodo. Vidu ankaŭ {jilka}, {jinme}.
sodva
-sod-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sodakvo de gusto/brando x_2
Vidu ankaŭ {jilka}, {jinme}.
softo
-sof-
x_1 montras rusian [ankaŭ: de rusia impero/Sovetunio] kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {rusko}, {vukro}, {slovo}.
solji
-slo-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el oro (Au); [metafore: valora, peza, nereaga]
Vidu ankaŭ {ricfu}, {rijno}, {narju}, {pelxu}.
solri
-sol-
x_1 estas la suno de hejma planedo x_2 (defaŭlte la tero) de raso x_3; (adjektivo:) x_1 estas suna
'hejma planedo' rilatas al planedo kiu estas hejmo de raso, sed ne nepre la origina hejmo de specio se tiu specio loĝas en multaj mundoj. Vidu ankaŭ {gusni}, {lunra}, {mluni}, {plini}, {santa}, {terdi}, {tarci}.
sombo
-som-
-so'o-
x_1 semas/plantas x_2-on [kultivo/plantoj] ĉe/en x_3
Vidu ankaŭ {crepu}, {tsiju}.
sonci
-son-
-soi-
x_1 estas soldato/militisto/batalanto de armeo x_2
Vidu ankaŭ {bilni}, {damba}, {jenmi}, {xarci}, {pulji}.
sorcu
-soc-
-sro-
x_1 estas provizo/reservo de materialoj/energio x_2 en tenejo x_3
x_3 ne nepre estas ujo, sed povus esti nur limigo de pozicio/loko; ekz. amaso. La sumti indikas kiel la provizo estas identigita kaj distingita de aliaj okazoj de la konservita x_2 kiuj ne apartenas al la provizo. (kp. panka; vreji por konservo de informado; sabji por provizo aŭ konservo ne nepre ligita al pozicio, banxa, panka)
sorgu
-sog-
x_1 estas kvanto da sorgo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
sovda
-sov-
-so'a-
x_1 estas ovo/spermo/poleno/gameto de/el organismo [patrino/patro] x_2
(nur malbona metaforo pro nespecifo de sekso kaj specio): ovoforma (= pevyso'aseltai, sed prefere: claboi); ovo, specife ina (= {fetso'a}), de birdo (= {cpifetso'a}, {cpiso'a}), de kokino (= jipcyfetso'a, jipcyso'a. (sed rimarku ke loĵbano ne postulas specifecon, same kiel esperanto por lakto aŭ ovoj; sovda funkcias en plejmultaj kontekstoj); Se fekundigita, do tsiju aŭ tarbi. (kp. ganti, gutra, mamta, patfu, rorci, tsiju, lanbi, tarbi; ankaŭ djine, konju por formo, tarbi)
spaji
-paj-
x_1 (okazo/ago) surprizas x_2-on; x_1 estas neatendita [kaj ĝenerale subita] por x_2
Ankaŭ: atendo (= {nalspaji}), alarmo (= {tepspaji}). Vidu ankaŭ {manci}, {jenca}, {bredi}, {suksa}.
spali
x_1 (aganto) poluras objekton/surfacon x_2 per poluro x_3, aplikata per ilo x_4
Vidu ankaŭ {mosra}, {sraku}, {xutla}.
spano
-san-
x_1 montras hispanlingvan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Metafora limigo al Hispanio kontraste kun xispo (komparebla al la distingo inter glico kaj merko/sralo/brito/kadno); Hispanio (= {sangu'e}); hispaniaj lingvoj, precipe la kastilia de Hispanio (= {sansanbau}). (kp.xispo, ketco, mexno, gento)
spati
-spa-
x_1 estas planto/herbo/kreskaĵo/vegetaĵo de speco/raso/kultivo x_2 6c 68 [ankaŭ: (adjektivo:) x_1 estas vegeta]; (kp. genja, grute, gurni, latna, rozgu, stagi, tricu, tsiju, tujli, xruba, xrula, pezli, srasu
)
speni
-spe-
x_1 estas edz(in)o de x_2 laŭ leĝo/kutimo/tradicio/sistemo/konvencio x_3
Vidu ankaŭ {prami}, {gletu}.
spero [experimental]
x_1 estas de lingvo Esperanto/apartenas al kulturo de lingvo Esperanto laŭ aspekto x_2
spisa
-spi-
x_1 [objekto/substanco] estas peco/porcio/partiklo de x_2 [substanco]
Vidu ankaŭ {pagbu}.
spita
x_1 estas hospitalo/malsanulejo/sanatorio traktanta pacientojn x_2 por kondiĉo/vundoj/malsano x_3 4c 20 [azilo (loko kie x_2 de spita estas lenu mrobi'o = mrospita)]; (kp. bilma, mikce
)
spofu
-pof-
-po'u-
x_1 estas nefunkcianta/neutiligebla/rompita por funkcio x_2
Rompi, malfunkciigi (= {pofygau}, {pofyzu'e}); akcidente rompiĝi, rezulte de okazo, neagenta (= {pofyja'e}, {nutpo'uja'e}). Vidu ankaŭ {daspo}, {katna}, {porpi}, se {xrani}, {cikre}.
spoja
-poj-
-po'a-
x_1 eksplodas/perforte rompiĝas/diskreviĝas en pecojn/energion/fragmentojn x_2
Vidu ankaŭ {cecla}, {jakne}, {jbama}.
spuda
-spu-
x_1 respondas al homo/objekto/okazo/situacio/stimulo/incito x_2 per respondo x_3
x_3 ankaŭ respondo. Se x_2 estas homo/objekto, ĝi kutime bezonos je tu'a indikanta ke la respondo estas al tiu homo/objekto faranta ion. tu'a povas ne esti necesa se la homo/objekto mem estas la stimulo, kaj ne io kion ĝi faras. Vidu ankaŭ {cusku}, {preti}, {nabmi}, {danfu}, {frati}, {cpedu}.
sputu
-put-
-pu'u-
x_1 kraĉas/sputas x_2-on [precipe likvon] el x_3 al x_4 aa 8 [salivo/kraĉaĵon/sputaĵon (= molselpu'u)]; (kp. jetce, kafke, vamtu
)
sraji
-raj-
x_1 estas vertikala/staranta/orientigita rekte supren kaj malsupren en referenckadro/gravito x_2
Vidu ankaŭ {sanli}, {pinta}.
sraku
-rak-
x_1 [grata/raspa/skrapa/tranĉa objekto/ilo] gratas/erozias/tranĉas x_2-on
(kp. guska, katna, mosra, plixa, kakpa (malkiel kakpa, sraku ne implicas forigitan materialon), spali)
sralo
x_1 montras aŭstralian kulturon/naciecon/geografion/dialekton laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {glico}.
srana
-ra'a-
x_1 temas pri/rilatas/koncernas al x_2
Ankaŭ: x_1 estas afero/traktas pri x_2; povas esti simetria, kvankam x_1 estas konvencie pli specifa aŭ limigita en amplekso ol x_2. Vidu ankaŭ cmavo {ra'a}, {ckini}, {ponse}, {steci}.
srasu
-sas-
x_1 estas ero/etendo de herbo/razeno de speco x_2 6c 47 [herbobedo/razenejo (= sasfoi)]; (kp. spati
)
srera
-sre-
x_1 eraras estante/farante eraron x_2 (okazo), sub kondiĉoj x_3 laŭ normo x_4
Vidu ankaŭ {drani}, kiu estas {neagenta}, {cfila}, {fliba}.
srito
x_1 montras sanskritan/vedan lingvon/kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {xindo}, {xurdo}.
sruma
-ru'a-
x_1 supozas x_2-on (du'u) vera pri temo x_3; [epistemologio]
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. Vidu ankaŭ {smadi}, {birti}.
sruri
-rur-
-sru-
x_1 ĉirkaŭas/encirkligas/enfermas x_2-on en direkto/dimensio/ebeno x_3
(jinsru =) x_1 estas ringo/zono/rimeno ĉirkaŭ x_2 preskaŭ tuta enhavado en iu(j) dimensio(j). Vidu ankaŭ {karli}, {senta}, {snuji}, {vanbi}, se {nenri}, se {jbini}, {bartu}, {djine}.
stace
-sac-
x_1 estas honesta/malferma/malkaŝa kun x_2 pri afero/fakto x_3
Ankaŭ: rekta. Vidu ankaŭ {tcica}, {jetnu}, {jitfa}, {mipri}.
stagi
x_1 estas manĝebla porcio x_2 de planto x_3; x_1 estas legomo
Rimarku ke ankaŭ fruktoj kaj nuksoj estas legomoj; ĝenerale ĉi tiu vorto uziĝos jen por la ĝenerala kategorio de manĝeblaj plantoj, jen por nefruktaj legomoj (= {nalrutstagi}). Vidu ankaŭ {grute}, kobli,narge,sluni,{spati}, sunga,{tamca}.
staku
-tak-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el keramiko fare de x_2, de konsisto x_3, en formo x_4
Farita el bakita argilo aŭ alia nemetala solido; x_3: konsisto inkluzivanta x_3-on, kiu ne nepre estas kompleta specifado. Vidu ankaŭ {kliti}.
stali
-sta-
x_1 restas/daŭras kun x_2
Vidu ankaŭ {vitno}, {zasni}, {ralte}, {stodi}, {xabju}, {stuzi}, {renvi}.
stani
x_1 estas (la) tigo/trunko [korpoparto] de planto/speco x_2; [metafore: precipa subteno]
Vidu ankaŭ {tuple}, {mudri}.
stapa
-tap-
x_1 paŝas sur surfaco x_2 per membroj x_3
Vidu ankaŭ {bajra}, {plipe}, {cadzu}, {serti}.
stasu
x_1 estas kvanto da supo/stufaĵo [manĝaĵo] kun ingrediencoj incluzivantaj x_2-on
x_2 estas en x_1, ingredienco/parto/ero de x_1. Vidu ankaŭ {sanmi}, {mixre}, {salta}, {sanso}.
stati
x_1 havas talenton/naturan lertecon por fari/esti x_2
Vidu ankaŭ {jinzi}, {certu}, {rarna}, {larcu}, {kakne}.
steba
-seb-
x_1 frustriĝas/sentas frustron pri x_2 (abstraktaĵo); x_2 frustras x_1-on
Vidu ankaŭ {cinmo}.
steci
-tec-
-te'i-
x_1 (ka) estas specifa/partikulara/speciala/difina eco de x_2 inter x_3 (aro)
(x_2 estas membroj/individuoj de subaro de x_3; objekto kies rilato estas specifa/difina de subaro aŭ individuoj (= tecra'a, ankaŭ kp. cmavo po'e, (x_2 estas ankaŭ speciala por x_1)); ankaŭ: aparte/forte/specife rilata); (x_3 estas komplete specifita aro)); Vidu ankaŭ {srana}, se {ponse}, {ckini}, {tcila}, {tutra}.
stedu
-sed-
x_1 estas (la) kapo [korpoparto] de x_2; [metafore: plej supra porcio]
Kranio (= {sedbo'u}). Vidu ankaŭ {drudi}, {mebri}, {xedja}, {besna}, {flira}, {mapku}.
stela
-tel-
x_1 estas seruro/sigelo/riglilo por sigeli x_2-on per serura mekanismo x_3
Vidu ankaŭ {ckiku}.
stero
-te'o-
x_1 estas x_2 steradianoj [metra unuo] en solida angulo (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
stici
-sic-
x_1 estas okcidente de x_2 laŭ referenckadro x_3
Vidu ankaŭ {stuna}, {berti}, {snanu}, {farna}.
stidi
-sid-
-ti'i-
x_1 (aganto) proponas/inspiras ideon/agon x_2 al publiko x_3
Okazo kiu inspiras/sugestas/estas sugesta (= {faurti'i}, {sidyfau}). Vidu ankaŭ cmavo {ti'i}, {tcica}, {xlura}.
stika
-tik-
x_1 (okazo) alĝustigas/reguligas/ŝanĝas x_2-on (ka/ni) en kvanto/grado x_3
Nerezulta, kaŭza ŝanĝo; agenta alĝustigi (= {tikygau}, {tikyzu'e}). (kp. cenba kiu ne nepre estas kaŭza, galfi kiu estas kaŭza kaj rezulta, binxo kiu ne nepre estas kaŭza sed jes estas rezulta,zasni,stodi)
stizu
-tiz-
x_1 estas seĝo/tabureto/sidilo/benko, meblo aŭ porcio de meblo por sidi
Vidu ankaŭ {nilce}, {zutse}, {jubme}, {ckana}.
stodi
-sto-
x_1 estas konstanta/nevaria/senŝanĝa en eco x_2 (ka) responde al stimulo/kondiĉoj x_3
Ankaŭ: stabila/konsekvenca/firma/regula. Vidu ankaŭ {cenba}, {stika}, {stali}, {vitno}, {manfo}, {zasni}, {tinsa}, {jdari}.
stuna
-sun-
x_1 estas oriente de x_2 laŭ referenckadro x_3
Vidu ankaŭ {stici}, {berti}, {snanu}, {farna}.
stura
-tur-
-su'a-
x_1 estas strukturo/aranĝo/organizo de x_2 [aro/sistemo/komplekso]
(x_2, se aro, estas komplete specifita); Vidu ankaŭ {ganzu}, {morna}, {ciste}, {lujvo}, {greku}, {gerna}.
stuzi
-tuz-
-stu-
x_1 estas esenca/neforigebla pozicio/sidloko de x_2 (objekto/okazo)
ĝenerale uzita por kutime senmovaj objektoj/okazoj, por doni iliaj 'konstantaj' lokoj. Vidu ankaŭ cmavo {tu'i}, {jmive}, {diklo}, {zvati}, {tcini}, {xabju}, {jibni}, {judri}, {lamji}, {mokca}, {stali}.
sucta
-suc-
x_1 (si'o) estas abstrakta/ĝeneraligita/idealigita de x_2 [konkretaĵo] laŭ reguloj x_3
Vidu ankaŭ {fatci}, {xanri}.
sudga
-sud-
x_1 estas seka de likvaĵo x_2; (adjektivo:) x_1 estas senakva
Vidu ankaŭ {cilmo}, {litki}, {runta}.
sufti
-sfu-
x_1 estas hufo [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {xirma}.
suksa
-suk-
x_1 (okazo/stato) estas subita/abrupte ŝanĝiĝas je etapo/punkto x_2 en procedo/eco/funkcio x_3
Ankaŭ: abrupta, nekontinua. Vidu ankaŭ {spaji}, {vitci}, {vlile}.
sumji
-suj-
x_1 estas matematika sumo/rezulto/totalo de x_2 plus x_3
Vidu ankaŭ {jmina}, {jalge}, {mulno}, {pilji}.
sumne
x_1 (spertanto) flaras (transitiva verbo) x_2-on; x_2 odoras por observanto x_1
Vidu ankaŭ {nazbi}, {panci}, {cpina}, {ganse}, {zgana}.
sumti
-sum-
-su'i-
x_1 estas argumento de predikato/funkcio x_2 plenigante loko x_3 (tipo/nombro)
(x_1 kaj x_2 estas tekstoj); Vidu ankaŭ {bridi}, {darlu}, {gismu}.
sunga
-sug-
x_1 estas kvanto da ajlo [bulbo] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {stagi}.
sunla
-sul-
x_1 estas kvanto da/farita el/konsistas el lano [prema krispa haro] el besto/speco/fonto x_2
Vidu ankaŭ {kosta}, {kumte}, {lanme}, {kanba}, {bukpu}, {kerfa}.
surla
-sur-
x_1 malstreĉiĝas/ripozas estante/farante x_2-on (ago)
Vidu ankaŭ {dunku}, {tatpi}, {cando}, {vreta}.
sutra
-sut-
x_1 estas rapida/hastas farante/estante/kaŭzante x_2-on (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {masno}.
tabno
-tab-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el karbono/karbo/grafito/[diamanto](C); x_1 estas organika
Vidu ankaŭ {kolme}.
tabra
x_1 estas trumpeto/korno/korneto/trombono/klariono [metala-blova-anĉa muzikinstrumento]
Vidu ankaŭ {zgike}.
tadji
x_1 [procedo] estas metodo/tekniko por fari x_2-on (okazo) sub kondiĉoj x_3
Ankaŭ: praktiko; stilo/maniero/konduto (= {tratadji}); modelo (= montadji, tadjymo'a, aŭ platadji, tadjypla). Vidu ankaŭ {ciste}, {pruce}, {zukte}, {pluta}, cmavo {tai}.
tadni
-tad-
x_1 studas x_2-on; x_1 estas studento/lernanto/klerulo; (adjektivo:) x_1 estas klerula
Vidu ankaŭ {ckule}, {cilre}, {ctuca}.
tagji
-tag-
x_1 estas strikta/alĝustigita/malpufa/prema/streĉita sur x_2 laŭ dimensio/direkto x_3 je loko x_4
Vidu ankaŭ {trati}, {jarki}, {kluza}, {rinju}.
talsa
-tal-
x_1 (homo) defias x_2-on pri eco x_3
(kp. jinga, damba, darlu, jivna, nandu por defia okazo/situacio)
tamca
x_1 estas tomato [frukto/legomo/planto] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {grute}, {stagi}.
tamji
-taj-
x_1 estas dikfingro [korpoparto] en membro x_2 de x_3; [metaforo bazita sur relativa formo]
Polekso (specife mana = xantamji), pieda dikfingro (= {jmatamji}). Vidu ankaŭ {degji}, {tance}, {xance}, {jamfu}.
tamne
x_1 estas kuzo de x_2 laŭ ligilo/rilato x_3; [netuja familia membro, defaŭlte sama generacio]
Probable preferinda por metaforaj gefratoj (super bruna). Vidu ankaŭ {dzena}, {famti}, {mensi}, {bruna}, {tunba}.
tanbo
-ta'o-
x_1 estas tabulo [3-dimensia longa plata rektangulo] el materialo x_2
Vidu ankaŭ {bliku}, {kubli}.
tance
-tac-
x_1 estas (la) lango [korpoparto] de x_2; (metafore: simila al nazbi, tamji, degji)
Vidu ankaŭ {moklu}, {bangu}, {nazbi}, {tamji}, {degji}.
tanjo
x_1 estas la trigonometria tangento de angulo/arkotangento x_2
Vidu ankaŭ {sinso}.
tanko
x_1 estas kvanto da tabako [folio] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {sigja}, {marna}.
tanru
-tau-
x_1 estas binara metaforo formita per x_2 modifanta x_3-on, kun signifo x_4 en uzo/instanco x_5
(x_2 kaj x_3 ambaŭ estas tekstoj aŭ ambaŭ konceptoj si'o) Vidu ankaŭ {gismu}, {smuni}.
tansi
-tas-
x_1 estas pato/pelvo/baseno/kuvo/tino, malprofunda ujo por enhavo x_2, el materialo/ecoj x_3
Vidu ankaŭ {baktu}, {palne}, {palta}, {patxu}, kabri por pelvo kutime levita por {uzo}, {botpi}.
tanxe
-tax-
-ta'e-
x_1 estas skatolo/kofro/kesto por enhavo x_2, kaj el materialo x_3
Vidu ankaŭ {bakfu}, {botpi}, {cutne}, {dacru}.
tapla
x_1 estas plato/kahelo/tegolo/bloko [formo] el materialo x_2, formo x_3, diko x_4
Plato estas 3-dimensia objekto, relative unuforma kaj signifa en la 3a dimensio, sed sufiĉe maldika por ke ĝia formo en la ceteraj du dimensioj estu signifa trajto; 'cityblock' koncepte estas plato; poligono (= taplytai aŭ kardytai - formita kiel proksimume-2-dimensia bloko, lijyclupa - maŝo konsistiĝanta el linioj). (kp. bliku, kubli, matci; karda, por kiu la 3a dimensio estas negrava, bliku, kurfa, matci, plita, tarmi)
tarbi
x_1 estas embrio/zigoto/feto/fekundigita ovo kun patrino x_2, kaj patro x_3
Vidu ankaŭ {gutra}, {mamta}, {patfu}, {sovda}, {rorci}, {tsiju}, {grute}.
tarci
-tar-
x_1 estas stelo/suno kun stelaj ecoj x_2
Vidu ankaŭ {solri}, {tsani}.
tarla
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el gudro/asfalto el fonto x_2
(kp. kolme, peŝu, snipa)
tarmi
-tam-
-tai-
x_1 [idealo] estas la koncepta formo de objekto/abstraktaĵo/manifestaĵo x_2
Ankaŭ: desegno/ŝablono; x_1 estas la matematika aŭ teoria ideala formo, dum x_2 estas objekto/okazo manifestanta tiun formon; ekz. cirkla/cirklo-forma (= {cukseltai}) vs. cirklo (=cuktai, dum sola cukla estas ambigua); modelo (= {ci'ersaptai}, {saptai}, {ci'ersmitai}, {smitai}). (kp. nejni, morna; te marji por fizika formo, tapla, bliku, kubli, kurfa, cukla, mapti, morna, sarlu)
tarti
-tra-
x_1 kondutas sin en maniero x_2 (okazo/eco) sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {cnano}, {frati}, {tcaci}, {cilce}, {jikca}, {marde}.
taske
x_1 soifas por x_2; x_1 bezonas/volas trinkaĵon/fluaĵon/lubrikaĵon x_2
Vidu ankaŭ {nitcu}, {djica}, {xagji}, {pinxe}.
tatpi
-ta'i-
x_1 estas laca pro peno/situacio x_2 (okazo); x_1 bezonas/volas ripozi
Vidu ankaŭ {cikna}, {sipna}, {surla}.
tatru
-tat-
x_1 estas mamo [korpoparto] de x_2; [metafore: elstaraĵo liveranta likvaĵo]
Mampinto (= {tatyji'o}). Vidu ankaŭ {ladru}, {mabru}.
tavla
-tav-
-ta'a-
x_1 parolas al x_2 pri temo x_3 en lingvo x_4
Ne limigita al voĉa parolo, sed tio estas implicita de x_4 sen konteksto pri alia konversacirimedo (uzu je cusku, casnu, skicu, ciksi por pli malforta implico de voĉa komunikado); konversacii/diskuti/babili(=simta'a,simsku,vricysimta'a por konversacio ne klare limigita per temo). Vidu ankaŭ {bacru}, cusku por efektiva {esprimo}, {casnu}, {darlu}, {skicu}, {ciksi}, {bangu}.
taxfu
-taf-
-ta'u-
x_1 estas vestaĵo/kostumo por vestado de x_2 (sekso/speco/korpoparto) kun funkcio x_3
Ankaŭ: x_2 povas porti/portas x_1-on; rilatas al io destinita kiel vesto, ne al io nur okaze portita (tio ne nepre estas tiel por dasni). Vidu ankaŭ {creka}, {cutci}, daski,dasni,gluta,{kosta}, mapku,{palku}, {pastu}, {skaci}, {smoka}, {lunbe}.
tcaci
-cac-
x_1 estas kutimo/[rito/rutino] de x_2 sub kondiĉoj x_3
Ankaŭ: x_1 estas kutima/ordinara. Vidu ankaŭ {fadni}, {kampu}, {lakne}, {jinzi}, {ckaji}, {cnano}, {tarti}, {ritli}, {javni}, {zekri}.
tcadu
-tca-
x_1 estas urbo de metropolo x_2, en politika unuo x_3, servanta postregionon/regionon x_4
Vidu ankaŭ {jarbu}, {nurma}, {cecmu}, {jarbu}.
tcana
x_1 estas stacio/nodo de/en transporta/komunikada/distribua sistemo/retaĵo x_2
x_2 povas esti reprezentita per aro de veturiloj de sistemo. Vidu ankaŭ {dargu}, {litru}, {pluta}, {trene}, {ciste}, ve {mrilu}, {tivni}, {cradi}, ve {benji}, {fonxa}, {dikca}, {fatri}.
tcati
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el teo infuzita el folioj x_2
Vidu ankaŭ {ckafi}.
tcena
-ten-
x_1 streĉiĝas/etendiĝas/sterniĝas en amplekson x_2 laŭ dimensio x_3 ekde malstreĉa amplekso x_4
Vidu ankaŭ {kuspe}, {pruni}, {preja}, {ranji}, {trati}.
tcica
-tic-
x_1 (okazo/sperto) trompas/misgvidas/erarigas/miskondukas x_2-on en x_3-on (okazo/stato)
Agenta trompado (= {ticygau}, {ticyzu'e}); x_3 povus esti ago aŭ kredo de x_2; difekta intenco aŭ rezulto ne implicita (= malticyzu'e por tia difekta {intenco}); memtrompi (=sezytcica); trompi en misgvidan agon (= {ticyxlu}); trompita kredo (= {tickri}); mensogi/diri malveron (= {ticysku}, {jifsku}), blanka mensogo (= {zanticysku}). Vidu ankaŭ {stace}, {xlura}, {stidi}, {kajde}.
tcidu
-tid-
x_1 [aganto] legas x_2-on [teksto] de surfaco/dokumento/legaĵo x_3; x_1 estas leganto
Vidu ankaŭ {ciska}, {cukta}, {karni}.
tcika
x_1 [horoj, {minutoj}, {sekundoj}] estas la horo de stato/okazo x_2 en tago x_3 ĉe loko x_4
(tempaj unuoj en x_1 estas specifitaj kiel nombroj apartigitaj per pi'e); Vidu ankaŭ cmavo {ti'u}, {cacra}, {cerni}, {detri}, {donri}, {djedi}, junla,nicte,mentu,{snidu}, temci,{vanci}, {dirba}, {mokca}.
tcila
-til-
x_1 estas detalo/trajto/apartaĵo de x_2
Vidu ankaŭ {diklo}, {steci}.
tcima
-tim-
-ti'a-
x_1 estas vetero ĉe loko/regiono x_2; (adjektivo:) x_1 estas meteorologa
Klimato (= {citsyti'a}, {timymo'a}). Vidu ankaŭ {brife}, {bumru}, {carvi}, {dilnu}, {bratu}.
tcini
x_1 [stato/eco] estas stato/situacio/kondiĉo/konjunkturo/pozicio/cirkonstanco de x_2
Karakterizaj ecoj aŭ ĉirkaŭaĵo de objekto/okazo/procedo etapo aŭ stato kiuj estas tipe/potenciale nur portempaj. Vidu ankaŭ {stuzi}, {zvati}, {vanbi}, ve {pruce}, {ckaji}, {zasni}.
tcita
x_1 estas etikedo de x_2 montranta informon x_3
Vidu ankaŭ {sinxa}, {cmene}, {judri}.
tcone [experimental]
x_1 estas rostita/rostata porko en stilo/kun ecoj x_2
temci
-tem-
-tei-
x_1 estas tempodaŭro/intervalo/periodo/[forpasita tempo] ekde tempo/okazo x_2 ĝis tempo/okazo x_3
Ankaŭ: aĝo/forpasita tempo (= {niltei}). Vidu ankaŭ {cacra}, {cedra}, {citsi}, {ranji}, {tcika}, {junla}, {renvi}.
tenfa
-tef-
x_1 estas la eksponencialo de bazo x_2 altigata ĝis potenco/eksponento x_3
Vidu ankaŭ {dugri}.
tengu
-teg-
-te'u-
x_1 (eco-ka) estas tekseco de x_2
Vidu ankaŭ {rufsu}, {xutla}.
terdi
-ted-
x_1 estas la tero/hejma planedo de raso x_2; (adjektivo:) x_1 estas tera
(kp. lunra, plini, solri, kensa, tsani; dertu por grundo, koto, krom kiam uzita por esprimi fizika relativa referenckadro Ekz. sur la grundo, la grundo sub niaj piedoj. tsani)
terpa
-tep-
-te'a-
x_1 timas x_2-on (okazo/tu'a objekto)
Ankaŭ: x_1 sentas teruron pri x_2; x_2 estas timiga/teruriga al x_1 (= selte'a por reordigi {lokojn}). Vidu ankaŭ {snura}, {xalni}, {xanka}, {virnu}.
terto
-tet-
x_1 estas biliono [1x_10**12] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, xatsi,xecto, xexso,zepti,zetro)
tigni
-tig-
x_1 prezentas x_2-on [prezento] antaŭ publiko x_3
Vidu ankaŭ {jarco}.
tikpa
-tip-
x_1 piedfrapas x_2-on je loko x_3, per piedo x_4
Vidu ankaŭ {tunta}, {darxi}.
tilju
-tij-
x_1 estas peza en maso/pezo laŭ normo x_2
(kp. linto; carmi, se junri por metaforo, bunda, junta)
tinbe
-tib-
x_1 obeas/sekvas ordonon/regulon x_2 faritan de x_3; (adjektivo:) x_1 estas obeema
Vidu ankaŭ {minde}, {lacri}, {javni}, {flalu}, {zekri}.
tinci
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el stano (Sn); [metafore: malmultekosta aŭ falsa metalo]
Vidu ankaŭ {gunma}, {lante}, {boxfo}, {cnisa}, {jinme}.
tinsa
x_1 estas rigida/nefleksebla/rezista en direkto x_2 kontraŭ forto x_3 sub kondiĉoj x_4
Ankaŭ kelkfoje: firma, malmola; ne limigita al fizikaj fortoj; ekz. mensa rigideco. Vidu ankaŭ {bapli}, {jdari}, {nandu}, {torni}, {trati}, {xarnu}, {danre}, {stodi}.
tirna
-tin-
x_1 aŭdas x_2-on kontraŭ fono/bruo x_3; x_2 estas aŭdebla; (adjektivo:) x_1 estas aŭda
Vidu ankaŭ {kerlo}, {sance}, {smaji}, {savru}, {voksa}, {ganse}, {zgana}.
tirse
-tir-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el fero (Fe); [metafore: forta, daŭranta, malbriliga]
Vidu ankaŭ {jinme}, {gasta}, {molki}.
tirxu
x_1 estas tigro/leopardo/jaguaro de speco/raso x_2 kun felaj strioj/makuloj x_3
Granda kato rekonita per la markoj, metafore: strioj, tigraj markoj. Vidu ankaŭ {mlatu}.
tisna
-tis-
x_1 (objekto) pleniĝas/remburiĝas/pufiĝas/ŝveliĝas per materialo x_2; x_2 verŝiĝas en x_1-on
Implicas ke ioma grado de pleniĝo rezultos; agenta plenigo (= {tisyse'a}, {tisygau}, {tisyzu'e}); pufiĝi/ŝveliĝi/bloviĝi (= {gacytisna}, agenta {gacyse'a}); enverŝi (= {liktisna}, agenta {likse'a}). (kp.culno, kunti, rinci, setca)
titla
-tit-
x_1 estas dolĉa/sukera por observanto x_2
Vidu ankaŭ {sakta}, {slari}, {kurki}.
tivni
-tiv-
x_1 brodkastas/elsendas televidan programon x_2 per medio/stacio/kanalo x_3 al televidilo x_4
Ankaŭ: x_1 estas brodkastanto; x_2 programo (kolektivaĵo), programero/spektaklo (ind.). Vidu ankaŭ {cradi}, {skina}, {vidni}, {benji}, {tcana}.
tixnu
-tix-
-ti'u-
x_1 estas filino de patro/patrino/gepatroj x_2; [ne nepre biologiaj]
Vidu ankaŭ {bersa}, {panzi}.
toknu
-tok-
x_1 estas forno [enfermaĵo por varmigi sian enhavon] por baki/varmigi/sekigi x_2-on
Vidu ankaŭ {nanba}.
toldi
-tod-
x_1 estas papilio/tineo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cinki}.
tonga
-tog-
-to'a-
x_1 estas tono/noto de frekvenco/piĉo x_2 el fonto x_3
Vidu ankaŭ {rilti}, {zgike}, {janbe}, {siclu}.
tordu
-tor-
-to'u-
x_1 estas mallonga laŭ dimensio/direkto x_2 (defaŭlte plej longa dimensio) laŭ mezurnormo x_3
Vidu ankaŭ {cmalu}, {jarki}, {caxno}, {cinla}, {clani}.
torni
-ton-
-to'i-
x_1 tordiĝas sub pezo/forto/tordiĝo x_2
Vidu ankaŭ {tinsa}, {trati}.
tovla [experimental]
x_1 estas ĉielarko ĉe loko x_2
traji
-rai-
x_1 estas superlativa en eco x_2 (ka), la x_3-a ekstremo (defaŭlte ka zmadu) inter aro/amplekso x_4
Ankaŭ: x_1 estas plej x_3-a en x_2 inter x_4; x_1 estas la x_3-a ekstremo de x_4; x_1 estas ekstrema; x_1 estas simple x_3. (kp. cmavo rai, jimte, milxe, mutce, rimarku kontrasto kun milxe kaj mutce anstataŭ kun mleca kaj zmadu, kiu estas valoroj por x_3, banli, curve, fanmo, krasi, manfo, prane)
trano
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el nitrogeno/amoniako/nitrato
Vidu ankaŭ {vacri}.
trati
x_1 estas streĉita en direkto x_2
Vidu ankaŭ {tinsa}, {torni}, {tagji}, {tcena}, {kluza}.
trene
-ren-
-re'e-
x_1 estas trajno [veturilo] kun vagonoj/unuoj x_2 por reloj/sistemo/fervojo x_3, pelita de x_4
Rela veturilo aŭ trajno de veturiloj; ankaŭ metroo (tu'unre'e), rulportilo, tramvojo (= {lajre'e}), roller coaster; monorelo (= {dadre'e}); kablo-vagono, ĉiel-vagono, ski-levo (= {cildadre'e}). (kp.tcana)
tricu
-ric-
x_1 estas arbo de speco/kultivo x_2
Vidu ankaŭ {cindu}, {ckunu}, {pezli}, {mudri}, {spati}.
trina
-tri-
x_1 altiras/allogas x_2-on (homo/okazo) per eco/kvalito x_3 (ka)
Ankaŭ: x_1 estas alloga por x_2. Vidu ankaŭ {djica}, {nelci}, {rigni}, {xlura}, {maksi}.
trixe
-rix-
-ti'e-
x_1 estas malantaŭ x_2 kiu frontas al/en referenckadro x_3
Ankaŭ: x_3 estas la normo pri orientiĝo por x_2; spino (= {rixybo'u}, {rixybo'ukamju}). Vidu ankaŭ {crane}, {rebla}, {mlana}, {pritu}, {zunle}.
troci
-toc-
-toi-
x_1 provas/klopodas/penas fari/atingi x_2-on (okazo/stato/eco) per ago/metodo x_3
Ankaŭ: eksperimenti. Vidu ankaŭ {fliba}, {snada}, {cipra}.
tsali
-tsa-
x_1 estas forta/potenca/[rezista/firma] en eco/kvalito x_2 (ka) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {ralci}, {ruble}, {carmi}, {vlipa}.
tsani
-tan-
x_1 estas amplekso de ĉielo ĉe loko x_2; [ĉiela] 4h 88 (kp. gapru, kensa, tarci, terdi
)
tsapi
x_1 estas spico/kondimento kaŭzanta guston/efikon x_2 (okazo/eco)
Ankaŭ: x_1 gustigas x_2 (tu'a). Vidu ankaŭ {vrusi}.
tsiju
-tsi-
x_1 estas semo(j)/sporo(j) [korpoparto] de organismo x_2 por produkti idojn x_3
Ankaŭ: ĝerma ĉelo; implicas efektiva potencialo por memevoluo; semoj ĝenerale enhavas embrion kaj nutraĵon, kaj do inkluzivus fekundigitan ovon. Vidu ankaŭ {tarbi}, {dembi}, {grute}, {jbari}, {sombo}, {spati}, {sovda}.
tsina
-sin-
x_1 estas estrado/scenejo/platformo/kajo/[eŝafodo] ĉe x_2 subtenanta x_3-on, el materialo x_4
0 x_3 objekto/okazo. Vidu ankaŭ {greku}, {jubme}.
tubnu
-tu'u-
x_1 estas tubo/kava cilindro [formo] el materialo x_2, kavo el materialo x_3
Ankaŭ: maniko, ŝtrumpo. Vidu ankaŭ {kevna}, {canlu}.
tugni
-tug-
-tu'i-
x_1 [homo] konsentas kun homo(j)/pozicio/flanko x_2 ke x_3 (du'u) estas vera pri afero x_4
Vidu ankaŭ {sarxe}, {mapti}, {darlu}, {natfe}, {panpi}, {sarji}.
tujli
-tuj-
x_1 estas tulipo (difinita per florformo) de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {spati}.
tumla
-tum-
-tu'a-
x_1 estas tereno/terspaco/amplekso de tera supraĵo en loko x_2; x_1 estas tereno
(kp. vacri, xamsi; tutra, kiu ne nepre estas tera, gugde, xamsi)
tunba
-tub-
x_1 estas gefrato de x_2 laŭ ligilo/normo/gepatro(j) x_3
Vidu ankaŭ {bruna}, {mensi}, {tamne}.
tunka
-tuk-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el kupro (Cu); [metafore: ruĝeca, elektra kondukilo]
Vidu ankaŭ {jinme}, {lastu}, {ransu}.
tunlo
-tul-
-tu'o-
x_1 glutas
(x_1 englutas Manĝaĝon/trinkaĵon. x_2 (= tulpinxe, tulcti, ctitu'o (la lastaj du estas pli ĝeneralaj - por manĝaĵo aŭ trinkaĵo); engluti/malaperigi en si (= {galxycti}, {galxynerbi'o}, {galxygre}); Vidu ankaŭ {citka}, {pinxe}, {galxe}.
tunta
-tun-
x_1 (objekto, ĝenerale pinta) pikas/pikfrapas/pintpuŝas x_2-on (spertanto)
Agenta (= {tungau}, {tunzu'e}). Vidu ankaŭ {balre}, {dakfu}, {darxi}, {fanza}, {jicla}, {katna}, {tikpa}.
tuple
-tup-
-tu'e-
x_1 estas kruro [korpoparto] de x_2; [metafore: subtenanta branĉo]
Vidu ankaŭ {stani}, {zbepi}, {jamfu}, {jimca}, {sanli}.
turni
-tru-
x_1 regas super popolo/teritorio/kampo/subuloj x_2
x_2 ne nepre estas kompleta specifo de la regataro; regni/regi (= {noltru}); reĝo/reĝino/suvereno (= {nolraitru}); pura democratio (= {roltrusi'o}), reprezenta democratio (= {rolka'itrusi'o}), vicreĝo (= {ka'itru}), pura komunismo (=guntrusi'o), direktoraro, direktkomitato (= {trukamni}); registaro (= trugunma, trugri (emfazo de la membroj), truci'e (emfazo de la organizo)). Vidu ankaŭ {catni}, {minde}, {tutra}, {jecta}, {gugde}, {ponse}, {jitro}.
tutci
-tci-
x_1 estas ilo/rimedo/instrumento uzita por fari x_2-on; [formo determinas funkcion]
(kp. cabra, minji, se pilno, zukte, sazri, basic tool types: salpo, pulni, cfine, klupe, jendu, xislu, vraga; utensils: forca, smuci, dakfu; specifics: balre, mruli, cinza, garna, pijne, pambe, canpa, pilno, vraga)
tutra
-tut-
x_1 estas teritorio/kampo/spaco de/apartena al/regita de x_2
Vidu ankaŭ {catni}, {turni}, {jecta}, {gugde}, {ponse}, {steci}, {tumla}.
vacri
-var-
x_1 estas kvanto da aero/ĝenerale gasa atmosfero de planedo x_2, de konsisto enhavanta x_3-on
(kp. gapci, kijno, trano, tumla, vaŝu, xamsi)
vajni
-vaj-
-vai-
x_1 (objekto/okazo) estas grava/signifa por x_2 (homo/okazo) laŭ aspekto/pro kialo x_3 (nu/ka)
Vidu ankaŭ {banli}, {ralju}, {vamji}, {dirba}, {kargu}, {pajni}.
valsi
-val-
-vla-
x_1 estas vorto signiganta/kaŭzanta x_2-on en lingvo x_3; (adjektivo: x_1 estas leksikona/vorta)
Vidu ankaŭ {slaka}, {bangu}, {cmavo}, {cmene}, {gismu}, {jufra}, {rafsi}, {smuni}.
vamji
-vam-
-va'i-
x_1 (ni) estas la valoro de x_2 [valoraĵo(j)] por x_3 por uzo/takso x_4
Ankaŭ: x_2 valoras x_1-on al x_3; (por homa x_2:) x_2 meritas (unu senco), (adjektivo:) x_2 estas inda (= selva'i por reordigitaj {lokoj}); meriti rekompencon (= {nemselva'i}); ricevi meritan rekompencon (= {vamselne'u}); x_2 povas esti specifa objekto, varo, okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posyva'i}, posyselva'i por neambigua {semantiko}). (kp. jdima, jerna, vecnu, dirba, janta, kargu, pleji; see note at jdima on cost/price/value distinction, vajni)
vamtu
-vat-
x_1 vomas/elĵetas el si x_2-on; [perforta] digesta elĵeto
(x_2 estas negasa); Vidu ankaŭ {rigni}, {jetce}, {kafke}, {sputu}.
vanbi
-vab-
x_1 (ind./mass) estas parto de medio/ĉirkaŭaĵo/konteksto de x_2
Vidu ankaŭ cmavo {va'o}, {sruri}, {jibni}, {jbini}, {ferti}, {tcini}.
vanci
-vac-
x_1 estas vespero [de fin-de-laboro ĝis dormo tipa por loko] de tago x_2 en loko x_3
ĉi tiu vespero (= {cabvanci}); morgaŭa vespero (= {bavlamvanci}); hieraŭa vespero (= {prulamvanci}). Vidu ankaŭ {cerni}, {murse}, {tcika}.
vanju
-van-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el vino el frukto/vinberoj x_2
Vidu ankaŭ {barja}, {birje}, {xalka}, {jikru}, {fusra}.
vasru
-vas-
-vau-
x_1 enhavas/entenas/enfermas enhavon x_2 interne; x_1 estas vazo enhavanta x_2-on
(ankaŭ: ricevi, ujo; ne nepre kompleta enhavado; x_2 estas Entenita. en x_1 (= selvau por reordigitaj {lokoj})); Vidu ankaŭ {bartu}, {jbini}, {nenri}, {zvati}, {cpana}, {botpi}, {lanka}.
vecnu
-ven-
-ve'u-
x_1 [vendanto] vendas x_2-on [varo/servo/komercaĵo] al aĉetanto x_3 por kvanto/kosto/elspezo x_4
x_1 estas vendisto; x_3 aĉetas x_2-on de x_1 (= terve'u por reordigitaj {termoj}); x_4 estas la prezo de x_2 por x_3 (= velve'u por reordigitaj {termoj}); por vendado (= {fitselve'u}, {selvenfriti}); x_2 povas esti specifa objekto, varo, okazo, aŭ eco; pedante, por objektoj/varoj, ĉi tio estas sumti-levado el posedo de la objekto/varo (= {posyve'u}, posyselve'u por neambigua {semantiko}). (kp. canja, dunda, janta, pleji, jerna, kargu, prali, zarci, vamji, jdima; see note at jdima on cost/price/value distinction, fepni, friti, jerna, rupnu)
venfu
-vef-
x_1 venĝas/reprezalas kontraŭ x_2 (homo) pro malbono x_3 (nu) per venĝo x_4 (nu)
Vidu ankaŭ {sfasa}, {cnemu}.
vensa
-ves-
x_1 estas printempo [varmiĝanta sezono] de jaro x_2 en loko x_3; (adjektivo:) x_1 estas printempa
Vidu ankaŭ {citsi}, {crisa}, {critu}, {dunra}.
verba
-ver-
-ve'a-
x_1 estas infano/junulo [juna homo] de aĝo x_2, nematura laŭ normo x_3
Ne nepre homa. Vidu ankaŭ {cifnu}, {makcu}, {citno}, {panzi}, {nanla}, {nixli}, se {rirni}, {bersa}.
vibna
-vib-
x_1 estas (la) vagino [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {cinse}, {gletu}, {pinji}, {plibu}, {vlagi}, {mabla}.
vidni
x_1 estas ekrano/videomonitoro/katodradia tubo [maŝino] plenumanta funkcion x_2
Vidu ankaŭ {skina}, ve {tivni}.
vidru
-vir-
x_1 estas viruso de speco/raso/difina eco x_2 kapabla infekti x_3-on
Vidu ankaŭ {jurme}.
vifne
-vif-
(adjektivo:) x_1 estas freŝa/bonstata
Vidu ankaŭ {fusra}.
vikmi
-vim-
-vi'i-
x_1 [korpo] ekskrecias forĵetaĵon x_2 el fonto x_3 per rimedo/tra vojo x_4
Vidu ankaŭ {cigla}, {kalci}, {pinca}, {xasne}.
viknu
-vik-
x_1 estas viskoza sub kondiĉoj x_2
Vidu ankaŭ {denmi}, {snipa}.
vimcu
-vic-
-vi'u-
x_1 deprenas/forigas/subtrahas x_2-on el x_3 kun rezulto/restaĵo x_4
Ankaŭ: alproprigi, konfiski; forproprigo estas esenca. Vidu ankaŭ {lebna}, {muvdu}, {cpacu}, {canci}, {cliva}, {jdika}.
vindu
-vid-
x_1 estas venena/toksa por x_2
Vidu ankaŭ {since}.
vinji
-vij-
x_1 estas avio/aviadilo [flugveturilo] por porti pasaĝerojn/kargon x_2, pelita de x_3
Vidu ankaŭ {vofli}, {sabnu}.
vipsi
-vip-
x_1 estas vic-/subulo laŭ aspekto [aŭ organizaĵa principo] x_2 (ka) de ĉef-/superulo x_3
Vidu ankaŭ {krati}, {sidju}.
virnu
-vri-
x_1 estas brava/sentima/kuraĝa en ago x_2 (okazo) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {terpa}, {darsi}.
viska
-vis-
-vi'a-
x_1 vidas/vide perceptas x_2-on sub kondiĉoj x_3
x_3 povas inkluzivi ĉirkaŭan lumigon, fonon, ktp. kio povas influi al tio, kion oni perceptas; rimarku ke esperanta "vidi" povas signifi "kompreni, koni". (kp.catlu, jvinu, kanla, minra, simlu, djuno, jimpe, zgana, ganse)
vitci
-vit-
x_1 estas neregula/okaza/intermita en eco/action/aspekto x_2
Vidu ankaŭ {ranji}, {rufsu}, {suksa}.
vitke
-vi'e-
x_1 estas gasto/vizitanto de x_2 je loko/okazo x_3; x_1 vizitas x_2-on/x_3-on
Vidu ankaŭ {friti}, {klama}, {zasni}, {xabju}, {zvati}.
vitno
-vi'o-
x_1 estas porĉiama/konstanta/daŭra/[eterna] en eco x_2 (ka) laŭ normo x_3 [tempodaŭro/atendanto]
Vidu ankaŭ {stodi}, {cimni}, {zasni}, {manfo}, {stali}.
vlagi
-lag-
x_1 estas (la) vulvo [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {cinse}, {gletu}, {pinji}, {plibu}, {vibna}, {mabla}.
vlile
-vil-
x_1 estas perforta okazo/stato/ago
Vidu ankaŭ {suksa}, {jursa}.
vlina
x_1 estas logika disjunkcio/alterno, asertanta ke x_2 (du'u) kaj/aŭ x_3 (du'u) estas veraj
Vidu ankaŭ {kanxe}, cmavo {a}, {ja}, {gi'a}, {gu'a}.
vlipa
-vli-
x_1 havas potencon por kaŭzi x_2-on sub kondiĉoj x_3; x_1 estas potenca laŭ aspekto x_2 sub x_3
Ankaŭ: havas regon. Vidu ankaŭ {tsali}, {jitro}, {ruble}.
vofli
-vol-
-voi-
x_1 flugas [en aero/atmosfero] per leva/pela rimedo x_2
Vidu ankaŭ {cipni}, {klama}, {vinji}.
voksa
-vok-
-vo'a-
x_1 estas voĉo/parolsono de individuo x_2
Vidu ankaŭ {sance}, {tirna}, {bacru}.
vorme
-vor-
-vro-
x_1 estas pordo/enirejo inter x_2 kaj x_3 de strukturo x_4
Rimarku: emfazo sur vojeco; solida pordo (= vrogai/vrobi'u/vrozu'itci). Vidu ankaŭ {canko}, {ganlo}, {kalri}, {murta}, {pagre}, {bitmu}, {kuspe}.
vraga
-vra-
x_1 estas levilo [de aparato] por fari x_2-on [funkcio/ago], kun pivoto/apogpunkto x_3 kaj brako x_4
Vidu ankaŭ {tutci}, {pulni}.
vreji
-rej-
-vei-
x_1 estas registro de x_2 (datenoj/faktoj/du'u) pri x_3 (objekto/okazo) konservita en medio x_4
Vidu ankaŭ {sorcu}, {datni}, {papri}.
vreta
-vre-
x_1 kuŝas/sin apogas/ripozas sur x_2
Vidu ankaŭ {cpana}, {surla}, {zutse}, {ckana}, {lazni}.
vrici
x_1 (set/mass/ind.) estas diversa/multspeca/sortimenta en eco x_2 (ka)
Vidu ankaŭ {klesi}, {girzu}, {frica}, {simsa}, {panra}.
vrude
-vud-
-vu'e-
x_1 estas virta/sankta/[morale bona] laŭ normo x_2
Sankta (= {cesyvu'e}). Vidu ankaŭ {palci}, {xamgu}, {marde}, {zabna}.
vrusi
-vus-
-vu'i-
x_1 (ka) estas gusto de/eligita de x_2; x_2 gustas x_1-e
Ankaŭ: x_2 gustas je spicaĵo x_1, x_1 estas spica gusto de x_2 (= {tsapyvu'i}); vrusi povas ampleksi la sensojn de gustumo kaj flaro, ĉar ĉi tiu lasta estas signifa parto de la gustumo. Vidu ankaŭ {kukte}, {tsapi}, {cpina}, {panci}.
vukro
-vur-
-vu'o-
x_1 montras ukrainan lingvon/kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {slovo}, {softo}.
xabju
-xa'u-
x_1 loĝas en loko/loĝejo/nesto/hejmo x_2
Vidu ankaŭ {ginka}, {zdani}, {zvati}, {stuzi}, {jmive}, {stali}, {vitke}.
xadba
-xab-
x_1 estas precize/proksimume duono de x_2 laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {mulno}, {pagbu}.
xadni
-xad-
x_1 estas (la) korpo/kadavro de x_2; (adjektivo:) x_1 estas korpa
(kp. menli, prŭi, sluji, mulno, cutne)
xagji
x_1 estas malsata; x_1 bezonas/volas manĝon/brulaĵon/energifonton x_2
Vidu ankaŭ {cidja}, {citka}, {djica}, {nitcu}, {taske}.
xagri
x_1 estas ŝalmo/hobojo/klarneto/saksofono [anĉa muzikinstrumento] kun anĉo/langeto x_2
Vidu ankaŭ {zgike}.
xajmi
-xam-
x_1 estas komika/amuza al x_2 en eco/aspekto x_3 (nu/ka); x_2 trovas x_3-on amuza pri x_1
Ankaŭ: x_1 estas komikisto (= {xampre}, xamseljibri por profesia {komikisto}). (x_1 povas esti homo/objekto aŭ abstraktaĵo; estu singarda pri ebla sumti-levigo); Vidu ankaŭ {bebna}, {cisma}, {cmila}, fenki,{zdile}.
xaksu
-xak-
x_1 (okazo) foruzas/konsumas/[malŝparas] x_2-on [rimedo]
Forĵetaĵo (= {fesxaksu}, {dusxaksu}). Vidu ankaŭ {citka}, {festi}, {daspo}, {livla}, {pinxe}.
xalbo
x_1 estas frivola/malserioza pri x_2 (abstraktaĵo)
Vidu ankaŭ {junri}, {linto}.
xalda [experimental]
x_1 estas blubero [frukto] de specio/variaĵo x_2
xalka
-xal-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el alkoholo de tipo x_2 el fonto/procedo x_3
Vidu ankaŭ {birje}, {jikru}, {vanju}.
xalni
x_1 (homo) panikas pro krizo x_2 (okazo/stato)
Vidu ankaŭ {ckape}, {snura}, {terpa}, {xanka}.
xamgu
-xag-
-xau-
x_1 (objekto/okazo) estas bona/utila/agrabla/[akceptebla] por x_2 laŭ normo x_3
Akceptebla (= {mlixau}, {norxau}, {xaurselcru}). Vidu ankaŭ {melbi}, {xlali}, {vrude}, {zabna}.
xampo
-xap-
-xa'o-
x_1 estas x_2 amperoj [metra unuo] en kurento (defaŭlte 1) laŭ normo x_3
Vidu ankaŭ {dikca}, {flecu}, {centi}, {decti}, {dekto}, {femti}, {gigdo}, {gocti}, {gotro}, {kilto}, {megdo}, {mikri}, {milti}, {nanvi}, {petso}, {picti}, {terto}, {xatsi}, {xecto}, {xexso}, {zepti}, {zetro}.
xamsi
-xas-
x_1 estas maro/oceano/golfo/[atmosfero] de planedo x_2, el fluido x_3
Ankaŭ: atmosfero (= {varxamsi}, {varsenta}). Vidu ankaŭ {daplu}, {djacu}, {lalxu}, {rirxe}, {tumla}, {vacri}, {zbani}, {ctaru}.
xance
-xan-
-xa'e-
x_1 estas mano [korpoparto] de x_2; [metafore: manipulilo]
Vidu ankaŭ {birka}, {degji}, {jitro}, {xlura}, {jamfu}, {tamji}.
xanka
x_1 estas nervoza/maltrankvila/malpacienca pri x_2 (abstraktaĵo) sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {xalni}, {terpa}, {raktu}.
xanmi [experimental]
x_1 apartenas al la animisma kulturo/religio/etoso (animismo) laŭ aspekto x_2
xanri
-xar-
x_1 [koncepto] estas fantazia/imagita de x_2
Ankaŭ: (adjektivo:) x_1 estas mensa (unu senco), x_1 estas nereala (unu senco); spite la sinonimo, rimarku ke tio ke x_2 estas imagata ne implicas ke ĝi ne ekzistas en la reala mondo; la difino estas verkita tiel ke oni povas paroli pri imagitaj aferoj sen aserti ke ili vere ekzistas. Vidu ankaŭ {fatci}, {senva}, {sucta}, {zasti}, {cfika}, {dacti}, {menli}, {sidbo}.
xanto
x_1 estas elefanto de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {mabru}, {barda}.
xarci
-xac-
-xa'i-
x_1 estas armilo por uzi kontraŭ x_2 fare de x_3
Kanono (= {celxa'i}). Vidu ankaŭ {jenmi}, {sonci}, {catra}.
xarju
-xaj-
x_1 estas porko/apro de speco/raso x_2
Porkino (= {fetxarju}), virporko (= {nakyxarju}), porkaĵo (= {xajre'u}), porkido (= {citxarju}). Vidu ankaŭ {mabru}, {cange}.
xarnu
x_1 estas obstina/vole kontraŭanta/rezistanta x_2-on pri x_3 (okazo/stato)
x_2 povas esti homo, stato aŭ kondiĉo, aŭ forto; la esenco estas vola rezisto. Vidu ankaŭ {tinsa}, {pante}, {bapli}, {fapro}.
xasli
x_1 estas azeno de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {xirma}, {kumte}.
xasne
x_1 estas ŝvito el korpo x_2, ekskreciita de glando/organo x_3
Vidu ankaŭ {pinca}, {vikmi}, {cigla}.
xatra
-xa'a-
x_1 estas letero/[mesaĝo] por celita(j) ricevanto(j) x_2 de aŭtoro x_3 kun enhavo x_4
(kp. notci, kiu has places in a different order; la emphasis in xatra estas on la communication inter author kaj recipient, kaj not la content, kiu in a letter may not easily be categorizedtoa 'subject';ciska,mrilu,papri)
xatsi
-xat-
x_1 estas trilionono [1x_10**-18] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso,picti,terto, xecto, xexso, zepti, zetro)
xavli [experimental]
x_1 montras la havajan kulturon/lingvon/popolon/geografion laŭ aspekto x_2
xazdo
-xaz-
-zdo-
x_1 montras azian kulturon/naciecon/geografion laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {polno}, {friko}, {jungo}, {rusko}, {ropno}.
xebni
-xen-
-xei-
x_1 malamas/malestimas x_2-on (objekto/abstraktaĵo)
Vidu ankaŭ {djica}, {nitcu}, {rigni}, {prami}, {nelci}.
xebro
-xeb-
-bro-
x_1 montras hebrean/judan/izraelan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {filso}.
xecto
-xet-
-cto-
x_1 estas cento [100; 1x_10**2] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso, picti, terto, xatsi,xexso,zepti,zetro)
xedja
-xej-
-xe'a-
x_1 estas (la) makzelo [korpoparto] de x_2
Vidu ankaŭ {stedu}.
xekri
-xek-
-xe'i-
x_1 estas nigra/tre malhela [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {blabi}, {grusi}, {manku}, {skari}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {blanu}, {bunre}, {cicna}, {crino}, {narju}, {nukni}, {pelxu}, {xunre}, {zirpu}.
xelso
-xes-
x_1 montras grekan/helenan kulturon/naciecon/lingvon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {latmo}, {ropno}.
xendo
-xed-
-xe'o-
x_1 (homo) estas afabla al x_2 en ago/konduto x_3
Vidu ankaŭ {cinmo}, {kecti}, {pendo}, {kusru}.
xenru
-xer-
-xe'u-
x_1 bedaŭras (abstraktaĵon) x_2-on
Ankaŭ: x_1 sentas rimorson/memriproĉon pri x_2 (= {zugyxe'u}). (kp. cmavo .u'u, zungi)
xexso
-xex-
x_1 estas triliono [1x_10**18] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso,picti, terto,xatsi,xecto, zepti,zetro)
xindo
-xin-
x_1 montras hindan lingvon/kulturon/religion laŭ aspekto x_2
Defaŭlte ne inkluzivas la urduan; bharata naciecon povas esti implicita (kiam limigita per xingu'e). Vidu ankaŭ {srito}, {xurdo}, {bengo}.
xinmo
-xim-
x_1 estas kvanto da inko de koloro/pigmento x_2 por skribilo x_3
Vidu ankaŭ {penbi}.
xirma
-xir-
-xi'a-
x_1 estas ĉevalo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {sufti}, {xasli}, {kumte}.
xislu
-xil-
-xi'u-
x_1 estas rado [ilo] de aparato/veturilo x_2, farita el materialoj/kun ecoj x_3
Vidu ankaŭ {carce}, {karce}, {pulni}, {tutci}.
xispo
-xip-
x_1 montras hispanamerikan kulturon/naciecojn laŭ aspekto x_2
Temas pri hispanlingvaj latinamerikaj landoj, ne Brazilo/Gujano. Vidu ankaŭ {merko}, {mexno}, {spano}, {ketco}, {bemro}, {gento}.
xlali
-xla-
x_1 estas malbona por x_2 laŭ normo x_3; x_1 estas neakceptebla por x_2
Zorge distingu malbona/neakcepteblan okazon disde malbona/neakceptebla aganto: x_1 faras malbone (= lenu ko'a gasnu cu xlali kaj ne ĝenerale ko'a xlali). Vidu ankaŭ {palci}, {mabla}, xamgu,{betri}.
xlobi [experimental]
x_1 estas hobio de x_2
xlura
-xlu-
x_1 (aganto) influas/logas/tentas x_2-on fari agon/staton x_3 per influo/minaco/logo x_4
Ankaŭ: impresi; x_4 estas alloga (= trivelxlu por reordigo de {lokoj}); x_3 povas esti jam atingita ago/stato, aŭ provo fari agon/enigi staton). (x_3 kaj x_4 ĝenerale estas okazoj aŭ statoj);Vidu ankaŭ {djica}, {mukti}, {trina}, {jitro}, {sazri}, {tcica}, {xance}, {stidi}, {kajde}, {maksi}.
xotli
-xol-
-xoi-
x_1 estas hotelo/gastejo/loĝdomo en loko x_2 administrita de x_3
Vidu ankaŭ {barja}, {gusta}.
xrabo
-rab-
x_1 montras araban kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {sadjo}, {semto}, {lubno}, {rakso}, {sirxo}.
xrani
-xai-
x_1 (okazo) vundas/difektas viktimon x_2 en eco x_3 (ka) kun rezulta vundo x_4 (stato)
Vidu ankaŭ {cortu}, {daspo}, {spofu}, {katna}, {porpi}.
xriso
-xis-
-xi'o-
x_1 apartenas al la kristanan religion/kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {jegvo}, {lijda}.
xruba
-xub-
x_1 estas kvanto da fagopiro/rabarbo de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {spati}.
xruki
-xuk-
x_1 estas meleagro [manĝaĵo/birdo] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {cipni}.
xrula
-rul-
x_1 estas floro [korpoparto] de planto/speco x_2; (adjektivo:) x_1 estas flora
Vidu ankaŭ {spati}.
xruti
-xru-
x_1 (aganto) redonas x_2-on al elira/antaŭa stato x_3 elde x_4; x_2 revenas/reiras al x_3 de x_4
({se'ixru} por aganto reportanta sin mem al antaŭa loko/situacio: renombri lokojn en lujvo); (x_3 povas esti loko aŭ homo aŭ okazo/situacio; tiu lasta povas ankaŭ esti esprimata per {krefu} aŭ {rapli} kaj kaŭzativo kiel {rinka}/{rikygau})). Vidu ankaŭ {benji}, {krefu}, {rapli}, {rinka}.
xukmi
-xum-
-xu'i-
x_1 estas instanco de substanco/kemiaĵo/drogo x_2 (individuo aŭ kolektivaĵo) kun pureco x_3
Vidu ankaŭ {curve}, {cidro}, {marna}, {nimre}.
xunre
-xun-
-xu'e-
x_1 estas ruĝa/karmezina [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {nukni}, {narju}, {rozgu}, {zirpu}.
xurdo
-xur-
-xu'o-
x_1 montras urduan lingvon/kulturon/naciecon laŭ aspekto x_2
Vidu ankaŭ {kisto}, {srito}, {xindo}.
xusra
-xus-
-xu'a-
x_1 (aganto) asertas/proklamas/deklaras x_2-on (du'u) vera [uzebla por epistemologio de autoritato]
Ankaŭ: x_1 diras/pretendas scii ke x_2. Vidu ankaŭ natfe kiu estas propozicia kaj {neagenta}, {nupre}.
xutla
-xul-
x_1 estas glata/ebena/[mola/silka] en tekseco/reguleco
Vidu ankaŭ {plita}, {rufsu}, {tengu}, {dikni}, {pinta}, {sakli}, {spali}.
zabna
-zan-
-za'a-
x_1 estas mojosa/bona/utila/agrabla/bela/plaĉa laŭ aspekto x_2 por x_3.
Vidu ankaŭ {xamgu}, {trina}, {melbi}, {pluka}, {mansa}; {mabla}.
zajba
-zaj-
x_1 gimnastikas/faras gimnastikan ekzercon x_2; x_1 estas gimnastikisto
Vidu ankaŭ {sluji}, {dansu}.
zalvi
-zal-
x_1 [individua aŭ aro da malmolaj surfacoj] pistas/pulvorigas x_2-on en pulvoron x_3
Povas bezoni tanru-on kun mosra. Vidu ankaŭ {daspo}, {purmo}, {marxa}, {pulce}, {canre}, {molki}.
zanru
-zar-
-zau-
x_1 aprobas/favoras/apogas planon/agon x_2 (objekto/okazo)
Vidu ankaŭ cmavo {zau}, {natfe}.
zarci
-zac-
-zai-
x_1 estas bazaro/maklerejo/vendejo vendanta/komercanta x_2-on, administrita/partoprenita de x_3 3m 290 [ankaŭ: magazeno, foirejo, kooperativo, butiko; la koncepto estas la funkcio de vendado/interŝanĝo kunigita kun loko, pli orientigita al la pli vasta koncepto de vendplaco ol la budoj/butikoj kiuj konsistigas ĝin, kvankam tiuj ne estas ekskluditaj (= zaisle); x_3 povas inkluzivi kaj posedantojn kaj klientojn en iuj merkatoj, sed plejparte rilatas nur al la partoprenantoj]; (kp. vecnu, canja, dinju, banxa
)
zargu
-zag-
-za'u-
x_1 estas (la) pugo/postaĵo [korpoparto] de x_2; [metafore: ronda surfaco, subteno]
Vidu ankaŭ {ganxo}, {mabla}.
zasni
-zas-
x_1 estas provizora/dumtempa/maldaŭra/efemera/ŝanĝiĝonta en eco x_2 laŭ normo/atendo de x_3
Vidu ankaŭ {vitno}, {stodi}, {cenba}, {galfi}, {binxo}, {stika}, {stali}, {tcini}, {vitke}.
zasti
-zat-
-za'i-
x_1 ekzistas/estas reala/efektiva por x_2 laŭ metafiziko x_3
Vortoj uzeblaj por epistemologio tipe havas du'u-argumenton. x_1 estas fizika (unu senco). Vidu ankaŭ {fatci}, {xanri}.
zbabu
-bab-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el sapo el fonto x_2 de konsisto enhavanta x_3-on
Vidu ankaŭ {lumci}, {fonmo}.
zbani
x_1 estas golfo en/de marbordo x_2
Vidu ankaŭ {lalxu}, {xamsi}.
zbasu
-zba-
x_1 faras/konstruas/kunigas/fabrikas/kreas x_2-on el materialoj/partoj/eroj x_3
Ne uzebla por esprimi kaŭzon. Vidu ankaŭ {cupra}, {larcu}, {rutni}, {finti}, {gundi}.
zbepi
-zbe-
x_1 estas piedestalo/bazo/podio subtenanta x_2-on (objekto/okazo), el materialoj/ecoj x_3
Pallet (= {lafyzbe}). Vidu ankaŭ {jamfu}, {jicmu}, {jubme}, {tuple}, {ckana}, {cpana}, {loldi}, {sanli}.
zdani
-zda-
x_1 estas nesto/domo/kuŝejo/[hejmo] de/por x_2
Hejmo (= {tercnizda}), domo (konstruaĵo) (= {zdadi'u}). Vidu ankaŭ {dinju}, {ginka}, {kumfa}, se {xabju}.
zdile
-zdi-
x_1 (abstraktaĵo) distras/amuzas x_2-on pro eco/aspekto x_3; x_3 estas kio amuszas x_2-on pri x_1
(ankaŭ: x_1 plaĉe okupas x_2-on; x_1 estas amuzaĵo/Ludo. por x_2; x_2 estas amuzita de x_1; x_2 amuziĝas farante x_1); Vidu ankaŭ {cinri}, {panka}, xajmi por {'funny'}, {kelci}.
zekri
-zer-
-zei-
x_1 (okazo/stato) estas punebla krimo/[tabuo/peko] por popolo/kulturo/juĝantaro/ĵurio x_2
Tabuo (= {kluzei}, {cacyzei}); peko (= {madzei}, {jdamadzei}); herezo (= {jdazei}). Vidu ankaŭ {flalu}, {sfasa}, {zungi}, {palci}, {lijda}, {pajni}, {javni}, {tcaci}, {marde}, {pulji}, {tinbe}.
zenba
-zen-
-ze'a-
x_1 pliiĝas/pligrandiĝas laŭ eco x_2 en kvanto x_3
Vidu ankaŭ {jdika}, {zmadu}, {banro}, {jmina}.
zepti
-zep-
x_1 estas miltrilionono [1x_10**-21] de x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso,picti, terto, xatsi,xecto, xexso, zetro)
zetro
-zet-
x_1 estas mil trilionoj [1x_10**21] da x_2 laŭ dimensio/aspekto x_3 (defaŭlte unuoj)
(kp. grake, mitre, snidu, stero, delno, molro, kelvo, xampo, gradu. litce, merli, centi, decti, dekto, femti, gigdo, gocti, gotro, kilto, megdo, mikri, milti, nanvi, petso,picti, terto, xatsi,xecto, xexso, zepti)
zgana
-zga-
x_1 observas/[rimarkas]/rigardas x_2-on per senso/rimedo x_3 sub kondiĉoj x_4
Vidi/rigardi (= {vi'azga}); gardisto/sentinelo (= {zgaku'i}, {jdeku'i}). Vidu ankaŭ cmavo {ga'a}, {ganse}, {viska}, {catlu}, {tirna}, {pencu}, {sumne}, {kurji}, {canci}, {catlu}, {jarco}, {lanli}, {pinka}, {simlu}.
zgike
-zgi-
-gi'e-
x_1 estas muziko ludata/produktata de x_2 (okazo)
Okazo x_2 povas esti homo ludanta instrumenton, kantanta, muzika fonto funkcianta/vibranta, ktp.; instrumento (= {zgica'a}); ludi instrumenton (= {zgica'apli}, {zgiterca'a}, {selzgigau}, {selzgizu'e}); kanto (= {sagzgi}, {selsa'a}); voĉo, uzita muzike (= {zgivo'a}); componita muziko (= {finzgi}). Vidu ankaŭ {damri}, {dansu}, {flani}, {janbe}, {jgita}, {pipno}, {rilti}, {tabra}, {tonga}, {xagri}, {siclu}.
zguro [experimental]
x_1 estas breloko/amuleto/kuriozaĵo de sentimentala valoro/rememorigo de x_2 por gardanto/posedanto x_3
zifre
-zif-
-zi'e-
x_1 estas libera por fari/esti x_2 (okazo/stato) sub kondiĉoj x_3
Ankaŭ: nelimigita, nemalhelpita, senĝena; (adjektivo:) sendependa; (adverbo:) vole, volonte, libere, laŭvole; (potential:) x_1 vole faras x_2. Vidu ankaŭ {pinfu}, {rinju}, bilga,{curmi}, {kakne}, {frili}.
zinki
-zin-
-zi'i-
x_1 estas kvanto da/enhavas/konsistas el zinko (Zn); [metafore: malmola metalo]
Vidu ankaŭ {jinme}.
zirpu
-zir-
-zi'u-
x_1 estas purpura/violkolora [koloradjektivo]
Vidu ankaŭ {skari}, {blabi}, {xekri}, {kandi}, {carmi}, {nukni}, {blanu}, {xunre}.
zivle
-ziv-
-vle-
x_1 (aganto) investas rimedojn x_2 en investo x_3 atendanta profiton x_4 (objekto(j)/okazo)
(ankaŭ: ties up/Riski/vetludi. x_1 estas investanto; x_2 estas investitaj aktivoj de x_1; obligacio (= {jertervle})); Vidu ankaŭ {prali}, {canja}, {jbera}, {dejni}, {ponse}.
zmadu
-zma-
-mau-
x_1 estas pli ol x_2 laŭ eco/kvanto x_3 (ka/ni) en kvanto x_4
Ankaŭ: positiva (= {nonmau}). Vidu ankaŭ cmavo {mau}, {mleca}, {zenba}, {jmina}, {bancu}, {dukse}, {traji}.
zmiku
-zmi-
x_1 estas aŭtomata en funkcio x_2 sub kondiĉoj x_3
Vidu ankaŭ {macnu}.
zukte
-zuk-
-zu'e-
x_1 estas vola estulo faranta agon x_2 kun celo x_3
Ankaŭ: entrepreni, fari; agenta kaŭzo kun volo/celo. Vidu ankaŭ cmavo {zu'e}, {bapli}, {gunka}, {jalge}, {krinu}, {mukti}, {rinka}, {snuti}, {gasnu}, {fasnu}, {minji}, {prenu}, {ciksi}, {jibri}, pilno,pluta,tadji,{tutci}.
zumri
-zmu-
x_1 estas kvanto da maizo [greno] de speco/raso x_2
Vidu ankaŭ {gurni}.
zungi
-zug-
x_1 sentas kulpon/memriproĉon pri x_2 (abstraktaĵo)
(kp. cmavo .u'u, cinmo, xenru, zekri)
zunle
-zul-
x_1 estas maldekstre/live de x_2 kiu frontas al/en referenckadro x_3
Ankaŭ: x_3 estas la normo por orientiĝo de x_2. Vidu ankaŭ cmavo {zu'a}, {pritu}, {mlana}, {crane}, {trixe}, {farna}.
zunti
-zun-
-zu'i-
x_1 (okazo/stato) malhelpas/blokas/obstrukcas x_2-on (okazo/stato/procedo) pro kvalito x_3 (ka)
a 39 Ne nepre kaŭzanta ĉeson. Vidu ankaŭ {fanta}, {dicra}, {fliba}, {fanza}, {raktu}, {klina}, {bandu}, {cfipu}, {ganlo}.
zutse
-zut-
-tse-
x_1 sidas sur surfaco x_2
Vidu ankaŭ {stizu}, {cpana}, {vreta}.
zvati
-zva-
x_1 (objekto/okazo) ĉeestas je x_2 (okazo/loko)
Momenta pozicio de movebla objekto/ago. (kp. precipe stuzi por esenca/nealiigebla loko, jbini, nenri, se vasru, cpana, diklo, jibni, cabna, lamji, tcini, xabju, jmive, jundi, vitke)